Η ασύγγνωστη πλάνη τους
Ο πρωτοετής φοιτητής οικονομικής
επιστήμης μαθαίνει ότι οι νόμοι της εθνικής οικονομίας βρίσκονται στους
αντίποδες αυτών που διέπουν τα οικονομικά επιχειρήσεων και νοικοκυριών.
Τόσο το έλλειμμα όσο και η υπερχρέωση διαφορετικά αντιμετωπίζονται για
τις μονάδες απ' ό,τι για τα εθνικά σύνολα.
Οι περικοπές δαπανών μπορεί να εξυγιαίνουν τις υπερχρεωμένες
μονάδες, αλλά υπό τον όρο ότι οι άλλες μονάδες δεν συρρικνώνουν
ταυτόχρονα τις δικές τους. Ο Ανταμ Σμιθ επεσήμαινε ότι η δαπάνη τής μιας
συνιστά εισόδημα για την άλλη. Με την περικοπή δαπάνης, το έλλειμμα
μεταφέρεται σε κάποια άλλη και με την περικοπή από τη δεύτερη σε κάποια
άλλη και ούτω καθ' εξής χωρίς τέλος. Το πρόβλημα αποβαίνει
δραματικότερο, όταν δεν ασθενούν μονάδες αλλά το εθνικό σύνολο.
Οταν το ελλειμματικό κράτος περικόπτει δημόσιες δαπάνες,
πλήττονται τα εισοδήματα ιδιωτών, νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Η
οικονομία περιέρχεται σε αρνητικούς ρυθμούς, με συνέπεια τη συρρίκνωση
των δημόσιων εσόδων. Κάθε περικοπή δημόσιας δαπάνης μειώνει την
ικανότητα του κράτους να ισοσκελίζει το δημόσιο προϋπολογισμό και να
αποπληρώνει τα χρέη του. Αφού οι περικοπές επενεργούν υφεσιακά, έπεται
ότι και αναπότρεπτα επιβαρύνουν το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ, ακόμη και
αν δεν προστίθενται νέα χρέη προς υποθετική «διάσωση» των παλαιών.
Ο«μονόδρομος» της λιτότητος, που εφαρμόζεται στη χώρα μας κατά
την τελευταία 4ετία, γίνεται σήμερα πλέον αποδεκτό από το ΔΝΤ ότι
αποτελεί «μονόδρομο» προς την κόλαση. Οχι μόνο επειδή κάθε περικοπή
δαπανών επιβραδύνει τους ρυθμούς της οικονομίας, αλλά, ακόμη χειρότερα,
επειδή επιδεινώνεται έτσι η ήδη υπάρχουσα ύφεση. Από τον Οκτώβριο 2012, ο
Ολιβιέ Μπλανσάρ, διευθυντής μελετών του ΔΝΤ, είχε ήδη επισημάνει τον
αδιέξοδο χαρακτήρα των προγραμμάτων λιτότητος του ΔΝΤ.
Από τις 3 Ιανουαρίου 2013, επανέρχεται δριμύτερος και
κατηγορηματικός: οι περικοπές δαπανών προς ισοσκέλιση του προϋπολογισμού
αποδίδουν μόνο με την προϋπόθεση ότι η οικονομία παραμένει σε
αυξητικούς ρυθμούς. Οταν βρίσκεται ήδη σε ύφεση, κάθε περικοπή είναι
μάταιη, πηγαίνει χαμένη, το μόνο που αποφέρει είναι η περαιτέρω ύφεση
και απώλεια δημόσιων εσόδων. Η σχέση μεταξύ του μεγέθους της περικοπής
δαπανών και της μεταβολής του ΑΕΠ ονομάζεται «πολλαπλασιαστής» της
δημόσιας δαπάνης. Σε ανοδική πορεία της οικονομίας, οι περικοπές
δημόσιων δαπανών μπορούν να αντισταθμίζονται με αύξηση των ιδιωτικών,
ώστε οι αρνητικές συνέπειες από τον «πολλαπλασιαστή» να μην υπερβαίνουν
τη σχέση -0,5. Ωστόσο, σε καθοδικό πλαίσιο, όταν οι πάντες περικόπτουν
τις δαπάνες τους, εάν στις περικοπές προστεθούν και οι δημόσιες, τότε το
ασφαλές και προβλέψιμο αποτέλεσμα είναι η επιδείνωση και γενίκευση της
ύφεσης, η αποτυχία σε όλα τα μέτωπα. Σύμφωνα με το Διεθνές Γραφείο
Εργασίας του ΟΗΕ, ο «πολλαπλασιαστής» της δημόσιας δαπάνης σε περίοδο
ύφεσης ανέρχεται σε -2 και στις ΗΠΑ σε -2,5, μέγεθος 4πλάσιο και 5πλάσιο
από αυτό στο οποίο βασίσθηκαν τα προγράμματα λιτότητος στη χώρα μας. Σε
κάθε περικοπή 1 ευρώ αντιστοιχεί μείωση εθνικού εισοδήματος όχι 0,5
ευρώ, όπως αναμενόταν, αλλά 2 και 2,5 ευρώ. Η «πλάνη» αποδεικνύεται 4 με
5 φορες μεγαλύτερη της αναμενομένης.
Το «παράδοξο» είναι ότι η καγκελάριος Μέρκελ είχε επιβάλει τη
συμμετοχή του ΔΝΤ στα προγράμματα «διάσωσης» της ελληνικής οικονομίας,
με το ακλόνητο επιχείρημα ότι αυτό διαθέτει την απαιτούμενη
«τεχνογνωσία» για παρόμοιες «διασώσεις». Επειτα από μια 4ετία, οι
αρμόδιοι του ΔΝΤ, ακόμη και η Κριστίν Λαγκάρντ, ομολογούν την «πλάνη»
τους, συνιστώντας περισσότερη επιείκεια στην εφαρμογή των προγραμμάτων
τους, αυξημένη επιμήκυνση, περίοδο χάριτος, βάθος χρόνου, ώστε να
μπορέσει η οικονομία να αναπνεύσει από τα μέτρα της ανελέητης
καταστολής, που της επιβάλλονται με κριτήρια όχι οικονομικά αλλά
λογιστικά και σε τελική ανάλυση ιδεολογικά.
Οταν σήμερα ο Γερμανός αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής
Τράπεζας, Ασμουσεν, διαπιστώνει ότι η χώρα μας έχει ήδη εκτελέσει τα δύο
τρίτα των υποχρεώσεών της, παρασιωπά ότι με αυτό το «επίτευγμα» η χώρα
δεν πλησίασε τους στόχους της έναντι του ελλείμματος και του χρέους της
αλλά, αντίθετα, απομακρύνθηκε ακόμη περισσότερο από αυτούς. Η εκτίναξη
της ανεργίας στα ύψη, το κλείσιμο δεκάδων χιλιάδων επιχειρήσεων, η
σαρωτική επέκταση της φτώχειας δεν προήλθαν από τα ελλείμματα και τα
χρέη, αλλά από τα ατελείωτα και αναποτελεσματικά μέτρα που
αιτιολογούνται προς υποθετική αντιμετώπισή τους. Οταν τα θύματα είναι
εκατομμύρια, όταν οι θυσίες πηγαίνουν χαμένες και ωφελημένοι πάντα οι
ίδιοι, η «πλάνη», ακόμη κι αν ομολογείται, αποτελεί κυνισμό ασύγγνωστο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου