Το αδύνατο σημείο της Αριστεράς στην Ελλάδα

Το αδύνατο σημείο της Αριστεράς στην Ελλάδα

Του Πέτρου Θ. Πιζάνια*

Από τις διπλές εκλογές του 2012, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ εκτινάχθηκε από ένα μικρό κόμμα πρωτίστως ιδεολογικής διαμαρτυρίας σε αξιωματική αντιπολίτευση, υπάρχουν δύο δυνάμεις που τον έχουν θέσει σε κίνηση στο ελληνικό και το ευρωπαϊκό πολιτικό στερέωμα. Η πρώτη, όπως είναι προφανές, είναι οι Ελληνίδες και οι Ελληνες πολίτες που τόλμησαν αυτή την επιλογή, όπως πουθενά αλλού στην Ευρώπη της κρίσης. Αυτή η δύναμη δεν προέρχεται μόνο από το ΠΑΣΟΚ, όπως επιπόλαια ή από ιδιοτέλεια υποστηρίζεται, αλλά έχει ποικίλες προελεύσεις, συνεπώς αναδιατάχθηκε μετά από πολλά χρόνια η κοινωνική σύνθεση της Αριστεράς.

Το ένα κύριο χαρακτηριστικό του κοινωνικού ρεύματος αυτού είναι ότι η επιλογή που έκανε στις εκλογές του 2012 δεν ήταν περιστασιακή ούτε πολύ περισσότερο αποτέλεσμα περαστικού θυμού. Ολες οι μετρήσεις βεβαιώνουν πως η επιλογή να ψηφίσουν αυτό το κόμμα είναι εν πολλοίς σταθερή, και μάλιστα οι πολίτες αυτοί, σε συνδυασμό με την εν γένει δράση του κόμματος, διαμορφώνουν μια κάποια ελκτική δύναμη προς άλλους πολίτες επιφυλακτικούς απέναντί του. Ετσι νομίζω ότι μπορεί να εξηγηθεί καλύτερα η αύξουσα τάση της επιρροής του κόμματος. Ωστόσο, για να μη χάνουμε τα χαρακτηριστικά των καινούργιων ψηφοφόρων του, πρέπει να θυμηθούμε ότι πρόκειται για δυνάμεις οι οποίες πλάι στην τόλμη τους διατηρούν την πολύ σύγχρονη αυταπάτη: πως αναθέτοντας διά της ψήφου την εκπροσώπησή τους στο κόμμα θα λυθούν γρήγορα διά της ανόδου στην κυβέρνηση πολλά από τα προβλήματα.

Είναι απολύτως απαραίτητο ο ΣΥΡΙΖΑ να εξηγήσει ακόμη περισσότερο, ξανά και ξανά, πως τα πρότυπα με τα οποία ζούσαμε έως την κρίση έχουν εξαντλήσει μέχρις εσχάτων τη δυναμική τους. Ετσι, με την αλήθεια θα κρατήσει τις δυνάμεις του ώστε στις δύσκολες συνθήκες της διακυβέρνησης που θα έρθουν να μην αντιστραφεί η κοινωνική δυναμική που τον ώθησε στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης και πιθανότατα στην κυβέρνηση –αυτό θα ήταν καταστροφή για το κόμμα αλλά κυρίως για τη χώρα. Αλλωστε, πρέπει να θεωρούμε δεδομένο πως οι νεοφιλελεύθερες ευρωπαϊκές πολιτικές δυνάμεις θα προσπαθήσουν να οδηγήσουν σε αδιέξοδο τη διακυβέρνηση από τον ΣΥΡΙΖΑ ώστε να τον απονομιμοποιήσουν κοινωνικά στο εσωτερικό της χώρας –τουλάχιστον. Το έχουν ξανακάνει και θα το επιχειρήσουν ξανά με πιο άγριο τρόπο.

Η δεύτερη δύναμη που ωθεί, μάλιστα εντυπωσιακά και θαρραλέα, τον ΣΥΡΙΖΑ σε κίνηση είναι η ηγεσία του. Ας θυμηθούμε. Το κόμμα που το γνώριζαν στην Ευρώπη λίγες εκατοντάδες μυημένοι σήμερα βρίσκεται με τον Αλέξη Τσίπρα επικεφαλής της εκστρατείας όλων των ευρωπαϊκών αριστερών κομμάτων, παρεμβαίνει στην προεκλογική εκστρατεία άλλων χωρών για τις ευρωεκλογές και ο πρόεδρος του κόμματος εκφράζει μια πραγματικά ωραία Ελλάδα που μέχρι προχθές καθύβριζαν χυδαία τα γερμανικά και άλλα μέσα ενημέρωσης για λογαριασμό των κυβερνήσεών τους. Πολιτικά μιλώντας, συμβαίνουν σημαντικές αλλαγές. Πολλές ελίτ ευρωπαϊκές έχουν αρχίσει να συνομιλούν με την ηγεσία του, άτυπα ή επίσημα. Μάλιστα η ίδια η κυβέρνηση της Γερμανίας, που για τρίτη φορά σε εκατό χρόνια τείνει να καταστρέψει τους λαούς της Ευρώπης (αυτή τη φορά με οικονομικά μέσα), είναι αναγκασμένη να συνομιλεί ατύπως με τον ΣΥΡΙΖΑ, με προτάσεις για το χρέος τις οποίες διατυπώνει είτε ευθέως είτε με διαρροές. Το κόμμα λοιπόν αυτό έχει κάνει σε ελάχιστο χρόνο κρίσιμα άλματα προς τα εμπρός, αδιανόητα πριν από δύο μόλις χρόνια –άλματα που κανένα άλλο κόμμα οποιασδήποτε ιδεολογίας στην Ευρώπη δεν έχει κατορθώσει.

Μεταξύ των δύο δυνάμεων που κινούν τον ΣΥΡΙΖΑ, τους πολίτες και την ηγεσία του, ασφαλώς μαζί με πολλά στελέχη, βρίσκεται το αδύνατο σημείο της κοινωνικής και της πολιτικής δυναμικής της Αριστεράς στη χώρα μας. Οι κοινωνικές δυνάμεις που μετακινήθηκαν στην Αριστερά έχουν πολύ χαμηλό επίπεδο γνώσης οργάνωσης κοινωνικών αγώνων (αν και αργά αργά μαθαίνουν στη διάρκεια της κρίσης), ενώ αυτή η κατάσταση επιδεινώνεται εξαιτίας της εγκατάλειψης των εργαζομένων από τη ΓΣΕΕ και την ΑΔΕΔΥ. Από την άλλη πλευρά, η ταχύτατη πολιτική μετεξέλιξή του σε κόμμα εξουσίας στην Ελλάδα, με ευρωπαϊκή, επιπλέον, επιρροή, έχει αναγκαία αφήσει σχεδόν καθηλωμένη την οργανωτική δομή του κόμματος αυτού, εκτός από τα κεντρικά όργανα, στην παλαιά τους κατάσταση, όπου μια ασήμαντη εσωκομματική ομάδα έχει πιο μεγάλη οργανωτική βαρύτητα από το ένα τρίτο των πολιτών της χώρας. Με δυο λόγια, η εν γένει οργανωτική δομή του ΣΥΡΙΖΑ διατελεί -σε σημαντικό βαθμό- σε καθεστώς φραξιονισμού μικροομάδων. Αυτές οι ιστορικές, τρόπον τινά, αδυναμίες, αφενός των κοινωνικών δυνάμεων που τον στηρίζουν και του ίδιου του κόμματος συνδυαζόμενες μεταξύ τους, εκ των πραγμάτων προκαλούν ένα κενό ισχύος. Ποιοι θα εκπαιδεύσουν τις Ελληνίδες και τους Ελληνες πολίτες της Αριστεράς για τις δυσκολίες της αναδιάρθρωσης της χώρας; Πώς θα τους οργανώσουν ώστε να δράσουν με κοινές κατευθύνσεις; Νομίζω πως οι αδύναμες πλευρές τόσο των κοινωνικών δυνάμεων που βρίσκονται σήμερα στην Αριστερά όσο και τα οργανωτικά προβλήματα του ΣΥΡΙΖΑ διαμορφώνουν από κοινού το πλέον αδύνατο σημείο της Αριστεράς στην Ελλάδα, συνεπώς σημείο πιθανού διεμβολισμού από τους πάσης προέλευσης αντιπάλους, πρώτα από όλα τους εσωτερικούς.

Στην εποχή μας το παλαιό και πάντα καλό οργανωτικό ζήτημα και η διαπαιδαγώγηση του λαού έχουν σχεδόν υποκατασταθεί από την παρουσία στα μέσα ενημέρωσης. Αλλά αυτό είναι ένα χαμένο παιχνίδι για πολλούς λόγους, με κυριότερο ότι τα ΜΜΕ ανήκουν στους αντιπάλους, ενώ τα φίλια, όπως κυρίως η «Αυγή» και λιγότερο το ραδιόφωνο «Στο κόκκινο», δεν μπορούν με τίποτε ούτε καν να υποκαταστήσουν την οργάνωση και τη δράση διαπαιδαγώγησης απευθείας στο κοινωνικό πεδίο. Τι πρέπει, λοιπόν, να γίνει για την προπαρασκευή ιδίως των κοινωνικά και πολιτιστικά αδύναμων πολιτών για τα σημερινά και ιδίως τα ακόμη δυσκολότερα που έρχονται;

* Καθηγητής Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας, Τμήμα Ιστορίας, Ιόνιο Πανεπιστήμιο

https://www.efsyn.gr/?p=177168