Ο Τζον Μπέργκερ και οι επιλογές επιβίωσης
Μαριάννα Τζιαντζή
Πριν από λίγα χρόνια ο Τζον Μπέργκερ, που πέθανε τη δεύτερη μέρα του 2017, μιλούσε σε ένα θεατρικό του έργο για τα όρια των επιλογών στα σοβιετικά γκουλάγκ. Ένας πολιτικός κρατούμενος συμβουλεύει έναν νεαρό εξόριστο, που μόλις έφτασε στο στρατόπεδο:
"Οταν επιστρέφεις μετά την ολοήμερη δουλειά στην τάιγκα, εξοντωμένος από την κούραση και την πείνα, σου δίνουν σούπα και ψωμί. Ως προς τη σούπα δεν έχεις επιλογή καθώς πρέπει να τη φας όσο είναι ζεστή ή τουλάχιστον δεν έχει παγώσει."
"Ως προς τα τετρακόσια γραμμάρια ψωμί, μπορείς να επιλέξεις. Π.χ., να το κόψεις σε τρία κομμάτια: το ένα να το φας αμέσως μαζί με τη σούπα, το άλλο να το μασουλήσεις στην κουκέτα σου πριν κοιμηθείς και το τρίτο να το κρατήσεις μέχρι το άλλο πρωί στις δέκα, όταν θα δουλεύεις στην τάιγκα και το άδειο στομάχι σου θα έχει γίνει σφιχτό σαν πέτρα."
Ο χαρακτηρισμός «κορυφαίος» δεν είναι υπερβολικός για τον Μπέργκερ, ιστορικό της τέχνης, πεζογράφο, ποιητή, ζωγράφο και αγωνιστή, έναν ευφυέστατο και μαχόμενο δημιουργό που σκεφτόταν και δρούσε «έξω από το κουτί».
Οι επιλογές που περιγράφει πιο πάνω ξεδιπλώνονται σε μια πολύ ακραία κατάσταση. Σήμερα οι περισσότεροι δεν ζούμε σε συνθήκες στρατοπέδου, όμως η κατάσταση στην οποία ζούμε στα χρόνια της μνημονιακής λιτότητας είναι ακραία όχι μόνο σε σύγκριση με ό,τι γνωρίσαμε στην προ κρίσης εποχή, αλλά κυρίως σε σύγκριση με τις δυνατότητες και τις υποσχέσεις της εποχής μας.
Στα μεταπολεμικά χρόνια, ακόμα και στις εργατικές οικογένειες συζητούσαν το Σάββατο για το πώς θα μαγειρέψουν το κρέας του κυριακάτικου τραπεζιού. Κοκκινιστό ή λεμονάτο;
Στον φούρνο της γειτονιάς ή στο σπίτι; Μετρημένες οι μερίδες, συχνά με τη μητέρα να αυτο-αδικείται παίρνοντας το πιο άχαρο κομμάτι και αφήνοντας το «καλό» για τα παιδιά και τους άντρες του σπιτιού, αλλά και με τη σιγουριά πως όλες τις Κυριακές του μέλλοντος θα υπήρχε λίγο κρέας στο τραπέζι.
Σήμερα οι περισσότερες επιλογές επιβίωσης περιστρέφονται γύρω από τους λογαριασμούς, τουλάχιστον για όσους έχουν ακόμα κάποιο μισθό. Να πληρώσεις τον ΕΝΦΙΑ ή κάποια από τις «100 δόσεις»;
Να κάνεις διακανονισμό με τη ΔΕΗ ή με την ΕΥΔΑΠ; Να παραγγείλεις πετρέλαιο ή να αφήσεις το αερόθερμο να καίει και να στενοχωρηθείς αργότερα; Να κόψεις το φροντιστήριο των Αγγλικών του παιδιού ή τα μαθήματα κιθάρας; Να κρατήσεις το αυτοκίνητο ή να καταθέσεις «δήλωση ακινησίας» στην Εφορία γλιτώνοντας από τέλη και τεκμήριο διαβίωσης;
Να περάσεις από το σπίτι του φίλου που γιορτάζει ή να προφασιστείς μια δικαιολογία και να περιοριστείς σε ένα SMS, αφού δεν γίνεται να πας με άδεια χέρια; Να ζητήσεις δανεικά από τον Χ ή από τον Ψ; Να κρατήσεις τη συνταξιούχο γιαγιά στο σπίτι ή να την παρκάρεις σε έναν οικονομικό οίκο ευγηρίας; Να μεταναστεύσεις ή να μείνεις στον τόπο σου;
Επιλογές επιβίωσης είναι και οι πιο πάνω, επιβίωσης ατομικής και οικογενειακής. Ως προς τις συλλογικές επιλογές επιβίωσης, τους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαμε να αγωνιστούμε για να έρθουν καλύτερες μέρες ή, έστω, λιγότερο χειρότερες, αυτές είτε έχουν αφεθεί στα χέρια άλλων, είτε δεν τις βλέπουμε πουθενά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου