Τα κόλπα της «ανοιχτής πόλωσης»:
Το προφίλ, οι μέθοδοι και οι στόχοι του «σορτάκια»
Παναγόπουλος Θάνος
Πώς ζημιώνονται οι υγιείς επενδυτές, οι φορολογούμενοι και η οικονομία
Όταν ο Ρόμπερτ Μέρτον εισήγαγε το 1949 με το βιβλίο του «Κοινωνική Θεωρία και Κοινωνική Διάρθρωση» τον όρο «αυτοεκπληρούμενη προφητεία», πιθανόν να μην φανταζόταν και ο ίδιος σε πόσα πεδία θα αναζητούσαν οι ειδικοί ερευνητές και μελετητές τη βασιμότητα και κυρίως τις παρενέργειες του όρου αυτού, από την Ψυχολογία έως την Οικονομία. Ένα πεδίο στο οποίο συχνά εντοπίζεται ο όρος αυτός είναι το χρηματιστήριο. Και όσο λιγότερο «ώριμο» είναι ένα χρηματιστήριο, τόσο περισσότερο ισχύει ο μηχανισμός αυτός, αλλά και τόσο περισσότερο ο «προφήτης» αποδεικνύεται «ψευδοπροφήτης», καθώς δεν «προφητεύει» όπως διατείνεται ή έστω θέλει να δείχνει, αλλά «χειραγωγεί» αφού ουσιαστικά κινείται «εν ου παικτοίς».
Πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί το «σορτάρισμα» που παρατηρήθηκε την περασμένη Τετάρτη από κερδοσκόπους, οι οποίοι έβαλαν στο στόχαστρο τις τραπεζικές μετοχές. «Προφήτεψαν», βασισμένοι σε ένα επιμέρους αρνητικό απόσπασμα από μία και μόνο έκθεση, της Goldman Sachs, για τις ελληνικές τράπεζες -και το οποίο σημειωτέον περιείχε και αρκετά θετικά σχόλια-, ότι οι τελευταίες θα αντιμετωπίσουν μεγάλα προβλήματα. Έτσι, «ποντάρισαν» σε μείωση των τιμών. Το αποτέλεσμα ήταν για κάθε ένα ευρώ «ξεφόρτωμα» (πώληση μετοχών σύμφωνα με την αγοραία) σχεδόν τετραπλάσιοι επενδυτές ακολουθούσαν προχωρώντας σε κανονικές πωλήσεις. Αυτό και μόνο αναδεικνύει ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα που ταλαιπωρούν το ελληνικό χρηματιστήριο, η «ρηχότητά» του, καθώς με ελάχιστα κεφάλαια, λίγων εκατομμυρίων ευρώ, κάποιων «σορτάκηδων» επηρεάζονται οι τάσεις στις επιμέρους συνεδριάσεις του.
Πώς λειτουργεί το "σορτάρισμα";
Θα πρέπει να αποσαφηνιστεί ότι με τον όρο «short selling», ο οποίος αποδίδεται στα ελληνικά ως «ανοιχτή πώληση», εννοείται η πώληση μετοχών από κάποιον κερδοσκόπο που όμως δεν τις κατέχει στην ιδιοκτησία του. Αυτό που επιλέγει είναι να τις δανειστεί προηγουμένως από άλλους επενδυτές, αναλαμβάνοντας ταυτόχρονα την υποχρέωση να τις επαναγοράσει για να τις επιστρέψει στον ιδιοκτήτη τους. Το ερώτημα λοιπόν είναι τι νόημα έχει μια τέτοια πρακτική για κάποιον κερδοσκόπο. Η απάντηση είναι ότι στην περίπτωση κατά την οποία προβλέπει ότι θα σημειωθεί μείωση των τιμών, αφού θα πάρει πίσω τις μετοχές του, κερδίζει από την πτώση των τιμών. Αποκομίζει δηλαδή όφελος το οποίο ισούται με τη διαφορά των τιμών μεταξύ ημερομηνίας αγοράς και ημερομηνίας πώλησης.
Είναι νόμιμο ή παράνομο το "σορτάρισμα";
Το «short selling» είναι μια νόμιμη διαδικασία μόνο εφόσον τηρούνται προϋποθέσεις, όπως είναι:
* Πρώτον, ο επενδυτής (αυτός μπορεί να είναι είτε φυσικό είτε νομικό πρόσωπο) έχει δανειστεί νόμιμα τη μετοχή ή έχει προχωρήσει σε εναλλακτική ενέργεια παρόμοιου νομικού αποτελέσματος.
* Δεύτερον, ο επενδυτής έχει συνάψει συμφωνία για να δανειστεί τη μετοχή ή έχει άλλη απολύτως εκτελεστή απαίτηση στο πλαίσιο του ενοχικού δικαίου ή του δικαίου περί ιδιοκτησίας για τη μεταβίβαση της ιδιοκτησίας ενός αντίστοιχου αριθμού τίτλων της ιδίας κατηγορίας ώστε ο διακανονισμός να μπορεί να πραγματοποιηθεί στο προβλεπόμενο διάστημα.
* Τρίτον, το φυσικό ή νομικό πρόσωπο έχει προβεί σε ρύθμιση με τρίτο βάσει της οποίας ο τελευταίος έχει επιβεβαιώσει ότι η μετοχή έχει εντοπιστεί ως διαθέσιμη και έχει λάβει τα αναγκαία μέτρα έναντι τρίτων ώστε το φυσικό ή νομικό πρόσωπο να αναμένει ευλόγως ότι ο διακανονισμός μπορεί να πραγματοποιηθεί στο προβλεπόμενο διάστημα.
Τι προβλέπουν οι χρηματιστηριακοί κανονισμοί;
Αυτό το οποίο μπορεί να αποθαρρύνει ή έστω να μετριάσει τέτοιου είδους κερδοσκοπικά φαινόμενα είναι να βάλει στο στόχαστρό της η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς κάθε μία περίπτωση «ύποπτων» χρηματιστηριακών συναλλαγών (συνηθέστατα πρόκειται για ξένους θεσμικούς επενδυτές) για παραβίαση του κανονισμού περί «short selling». Όπως είναι ευνόητο, για λόγους που δεν αφορούν μόνο τη στενή κεφαλαιαγορά αλλά και την εθνική μας οικονομία γενικότερα, «καμπανάκι κινδύνου» χτυπά όταν προκύπτουν υπόνοιες για κερδοσκοπία επί τραπεζικών μετοχών και ειδικά των «συστημικών». Σε κάθε περίπτωση πάντως, οι παραβάτες που δεν τηρούν τη νόμιμη διαδικασία του «short selling» απειλούνται με πρόστιμα.
Τις ωφελείται;
Η ορθότερη απάντηση στο ερώτημα «τις ωφελείται» είναι το «τις ζημιούται». Στο «σορτάρισμα» δεν υπάρχουν οι λεγόμενες «win-win καταστάσεις». Αυτοί που ζημιώνονται είναι είναι οι «long» επενδυτές. Η κύρια διαφοροποίησή τους δεν είναι απλά και μόνο το αν κινούνται με βραχυχρόνια ή μακροχρόνια προοπτική, αλλά το ότι όπου οι «short» προσδοκούν πτώση, οι «long» προσδοκούν άνοδο. Εύλογα, λοιπόν, αυτοί είναι οι πρώτοι χαμένοι. Ζημίες όμως υφίστανται συνολικά η οικονομία και οι απλοί φορολογούμενοι. Η απομείωση, για παράδειγμα, της κεφαλαιοποίησης των τραπεζών που έχουν ήδη χρηματοδοτήσει επανειλημμένως από το 2008 οι φορολογούμενοι πιστοποιεί του λόγου το ασφαλές. Συγχρόνως, επωφελείται σε ανάλογες περιπτώσεις και η αντιπολίτευση εφόσον επιλέξει να εμπλέξει για μικροκομματικές σκοπιμότητες το χρηματιστήριο στην πολιτική ατζέντα.
Το χρηματιστήριο είναι ένας θεσμός που στην Ελλάδα έχει παρεξηγηθεί από μεγάλη μερίδα της κοινής γνώμης. Σε αυτό δίνουν λαβές τα μικρά ή και «εγκληματικά» σφάλματα του παρελθόντος, η απουσία βάθους και η αναξιόπιστη εν γένει προϊστορία του στην Ελλάδα. Το να επιτελέσει κάτω υπό αυτές τις συνθήκες τον θεωρητικό ρόλο του, τη συμφέρουσα για τις επιχειρήσεις χρηματοδότηση και κατ' επέκταση την ανάπτυξη, είναι μια προσπάθεια δύσκολη, επίπονη και μακροχρόνια.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου