Από τη Χιροσίμα στη Φουκουσίμα, η τραγωδία των πυρηνικών

Από τη Χιροσίμα στη Φουκουσίμα, η τραγωδία των πυρηνικών

Le Monde

Η 6^η και η 9^η Αυγούστου 1945, ημέρες των πυρηνικών βομβαρδισμών της Χιροσίμα και μετά του Ναγκασάκι, είναι ημερομηνίες που στοιχειώνουν τη μνήμη των Ιαπώνων. Μία ακόμη ήλθε να σημαδέψει την εθνική ιστορία: η 11^η Μαρτίου 2011, ημέρα του σεισμού, τον οποίο ακολούθησε το τσουνάμι που επέφεραν στις εγκαταστάσεις της Φουκουσίμα τη μεγαλύτερη πυρηνική καταστροφή από εκείνη του Τσερνομπίλ, στις 26 Απριλίου του 1986.

Δεν υφίστανται βέβαια κοινά σημεία μεταξύ μιας ηττημένης χώρας, ισοπεδωμένης με εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς που εξαερώθηκαν επί τόπου και άλλους που επρόκειτο να υποφέρουν για την υπόλοιπη ζωή τους, και μιας πυρηνικής καταστροφής, που σίγουρα μόλις τώρα αρχίζουμε να διακρίνουμε τις δραματικές συνέπειες αλλά που παραμένει, προς το παρόν, περιορισμένη σε μια περιοχή.

 

Οι μαρτυρίες των επιζήσαντων της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι στη διάρκεια των τελετών μνήμης για τα θύματα παίρνουν ωστόσο φέτος έναν ακόμη περισσότερο επίκαιρο χαρακτήρα. Πώς ένα κράτος που ο λαός του γνώρισε στο πετσί του τη φρίκη της πυρηνικής ισχύος, μπόρεσε να είναι τόσο επιπόλαιος σε ό,τι αφορά στους κινδύνους που παρουσιάζει το άτομο - πόσο μάλλον όταν πρόκειται για μια τόσο σεισμογενή χώρα;

Μέσα από μαρτυρίες, αποκαλύψεις και απόψεις ειδικών που επί πολύ καιρό είχαν εξοστρακιστεί από το πυρηνικό λόμπι και αγνοήθηκαν από τα ΜΜΕ, οι Ιάπωνες αρχίζουν να διακρίνουν την εικόνα της καταστροφής, της οποίας καθημερινά υπολογίζουν όλο και περισσότερο την έκταση. Συνειδητοποιούν το ένοχο «στοίχημα» των ελίτ τους που ελαχιστοποίησαν τους κινδύνους. Πέρα από τα προβλήματα της καλής διοίκησης του ιδιοκτήτη της εγκατάστασης, της Tepco (Tokyo Electric Power Co) και του θέματος «υπέρ ή κατά των πυρηνικών» τίθεται εκείνο ενός κράτους που δεν κατάφερε προστατεύσει το έθνος και αυτό των πολιτικών που πρόδωσαν τις νόμιμες προσδοκίες ασφάλειας αυτών που εκπροσωπούν. Το πρώτο και οι δεύτεροι αγνόησαν, αν δεν καταχράστηκαν, το δικαίωμα του πληθυσμού να τεθεί σε συναγερμό.

Πέντε μήνες μετά από το ατύχημα που ακόμη δεν βρίσκεται υπό έλεγχο, αναζητώνται μάταια οι υπεύθυνοι μιας καταστροφής όπου εμπλέκονται ανεπάρκεια πρόληψης, συγκαλύψεις, πλαστογραφήσεις εγγράφων, ψέματα και χειραγώγηση της κοινής γνώμης. “Όπως και στο Τσερνομπίλ, κανείς δεν αναλαμβάνει την ευθύνη”, εκτιμά ο Κενζαμπούρο Όε, κάτοχος νόμπελ λογοτεχνίας. Πώς μπορούσαν τα πράγματα να ήσαν διαφορετικά; Η αμέλεια διαλύεται μέσα σε ένα νεφέλωμα συνωμοσίας μεταξύ διοίκησης, ιδιοκτητών, κατασκευαστών αντιδραστήρων και μεγάλων ΜΜΕ, που αναπαρήγαγαν τις διαβεβαιώσεις των ειδικών αυτού που εδώ ονομάζεται “πυρηνικό χωριό”.

Η καταστροφή της Φουκουσίμα δημιουργεί κρίση εμπιστοσύνης που πλήττει τους θεσμούς: μια γραφειοκρατία που, από την εγκαθίδρυση των Μέιχι (στα τέλη του 19ου αιώνα, εποχή περάσματος στη σύγχρονη περίοδο), διαχειρίστηκε τη χώρα αλαζονικά, αφήνοντας την πολιτική σε δεύτερο πλάνο. Σίγουρα με επιτυχία. Το “σιδερένιο τρίγωνο” (διοίκηση, πολιτική και επιχειρήσεις) έκανε την ηττημένη Ιαπωνία μία από τις πρώτες οικονομικές δυνάμεις του κόσμου.

(...)

Οι Ιάπωνες ανακαλύπτουν ότι το κράτος δεν είχε αποκτήσει τα μέσα ελέγχου ενός επικίνδυνου “εργαλείου” - οι μηχανισμοί επιτήρησης της πυρηνικής βιομηχανίας εξαρτώνται από το υπουργείο Οικονομικών, Εμπορίου και Βιομηχανίας, που έχει στόχο του την προώθησή της... - και επέτρεψε τη δημιουργία ισχυρών περιφερειακών μονοπωλίων από εταιρείες ηλεκτρικού ρεύματος, που επέβαλαν τα δικά τους στάρνταρντ. Όταν, στα τέλη της δεκαετίας του 1990, οι δημόσιοι υπάλληλοι του υπουργείου προσπάθησαν να τα αλλάξουν, η άμεση αντίδραση των πολιτικών κατέστειλε την απόπειρα αυτή.

Το κράτος, επιπλέον, έπεισε τις τοπικές κοινότητες να δεχθούν τις εγκαταστάσεις μέσα από έναν καταιγισμό επιδοτήσεων. Δεν ήσαν όλοι οι κάτοικοι υπέρ: από το 1973, όσοι ήσαν αντίθετοι προσπάθησαν να προσφύγουν στη Δικαιοσύνη κατά των εταιρειών, με τον ισχυρισμό των κινδύνων του σεισμού και του τσουνάμι. Πάντοτε έχαναν και τα ΜΜΕ αγνοούσαν τα επιχειρήματά τους. Εξοστρακισμένοι από τους γείτονές τους, υπό τις απειλές των εργοδοτών τους, υποτάχθηκαν.

Εβδομήντα χρόνια μετά από τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, η Ιαπωνία είναι ξανά θύμα των πυρηνικών. Αλλά, αυτή τη φορά, είναι η ίδια υπεύθυνη της καταστροφής. Και φέτος, το Κογκρέσο της Ιαπωνίας κατά της πυρηνικής βόμβας, το πιο σημαντικό αντιπυρηνικό κίνημα του Αρχιπελάγους που δημιουργήθηκε το 1965, προσέθεσε στο σύνθημά του “Όχι άλλη Χιροσίμα! Όχι άλλο Ναγκασάκι!” και το “Όχι άλλη Φουκουσίμα!”.

Η Ιαπωνία έδειξε στο παρελθόν την ικανότητά της να αναδημιουργείται. Και θα σίγουρα αυτό θα ξανασυμβεί. Αλλά τούτη τη φορά, το κοινωνικό συμβόλαιο μεταξύ του κράτους και του έθνους έχει διαρραγεί.

http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=632760