Μπροστά στον νόμο

Μπροστά στον νόμο

από Augustine Zenakos

Είμαι φιλήσυχος άνθρωπος. Δεν έχω συχνές εκρήξεις και δεν φέρομαι ούτε καν απότομα, πόσο μάλλον βίαια. Καμιά φορά είμαι και μοναχικός. Μου αρέσουν τα όμορφα πράγματα. Αγαπώ τη μουσική, την ποίηση, τη ζωγραφική, τη μεσαιωνική ιστορία. Συγκινούμαι μπροστά στον Άγιο Φραγκίσκο του Μπελίνι, σφίγγεται το στήθος μου με το Valse Triste του Σιμπέλιους και καμιά φορά στο μπάνιο απαγγέλλω με φωνή βροντερή τον Φληβά τον Φοίνικα.

Διαβάζοντας, λοιπόν, μεσαιωνική ιστορία, έπεσα πάνω σε μια περίοδο, εκεί κατά τον 11^ο αιώνα, όταν το εμπόριο στη Μεσόγειο αναζωπυρώνεται και πλοία μεταφέρουν εμπορεύματα ολόγυρα. Κοντά στο εμπόριο, ανθεί και η πειρατεία. Δυστυχώς για τους ναυτικούς, ελάχιστο διεθνές δίκαιο υπήρχε και τα νερά που δεν έβρεχαν τις ακτές δεν ανήκαν σε κανέναν. Έτσι, η πειρατεία δεν ήταν παράνομη, διότι δεν παραβίαζε κανέναν νόμο. Δεν ήταν, φυσικά, ούτε νόμιμη. Ήταν, απλώς, πέραν του νόμου. Σε τέτοιο βαθμό, μάλιστα, ώστε αρκετοί πειρατές δεν το έκρυβαν και στις επίσημες υποθέσεις τους υπέγραφαν: «Εγώ, Νικολό, πειρατής από την Πίζα…»

 

Βέβαια, τα πολιτικά καθεστώτα που ακολούθησαν, ολοένα πιο οργανωμένα, τα ρύθμισαν κάτι τέτοια ζητήματα και η πειρατεία δεν ήταν πέραν του νόμου για πολύ. Όμως, ένας άλλος τρόπος πολιτικής σκέψης, πολύ αργότερα, αντιλήφθηκε ότι το «πέραν του νόμου» είναι μια σπουδαία έννοια, που θα μπορούσε να έχει μια άλλη χρησιμότητα. Αυτός ο τρόπος σκέψης αντιλήφθηκε δηλαδή ότι ο νόμος από μόνος του είναι μόνο μια τυπική ρύθμιση και ότι για να δεσμεύσει στ’ αλήθεια χρειάζεται να νοηματοδοτηθεί από κάτι άλλο, κάτι που βρίσκεται εκτός του: μια ηθική.

Την πολιτική σκέψη αυτή τη λέμε δημοκρατία. Άλλωστε, τι σημαίνει η πρόβλεψη ενός δημοκρατικού Συντάγματος ότι οφείλεις να υπερασπιστείς το δημοκρατικό πολίτευμα με τα όπλα, αν κάποιος το καταλύσει; Μήπως αυτός που το καταλύει δεν μπορεί να καλείται δημοκράτης, αν θέλει, μήπως δεν μπορεί να έχει Βουλή, να ψηφίζει νόμους, οι οποίοι σου απαγορεύουν να απειλήσεις αυτόν, τη διακυβέρνησή του και το πολίτευμά του, που έτσι κι αλλιώς το λέει δημοκρατία; Πού θα βρεις στον νόμο την νομιμοποίηση; Όχι, ο μόνος τρόπος να βγάλει νόημα η δημοκρατία ήταν να επικαλεστεί κάτι έξω από αυτήν, μια ηθική συμφωνία πέραν του νόμου. Αυτή η συμφωνία μας δεσμεύει στον νόμο, γι’ αυτό στις δημοκρατίες δεσμευόμαστε οικειοθελώς στον νόμο, ο νόμος δεν είναι πρώτα απ’ όλα καταναγκασμός, τον νόμο στη δημοκρατία τον αναγνωρίζουμε –οι συντριπτικά περισσότεροι από εμάς– αυτόβουλα.

Η κυβέρνηση του Λουκά Παπαδήμου είναι πραξικοπηματική όχι επειδή παρέβη τον νόμο– όσο κι αν οι γνώμες του συνταγματολόγου υπουργού των Οικονομικών και άλλων συνταγματολόγων διίστανται για το αν είναι αντισυνταγματικό το Μνημόνιο 2– αλλά επειδή κατέλυσε την ηθική συμφωνία που ο νόμος προϋποθέτει. Ναι, μια κυβέρνηση έχει εξουσίες έκτακτης ανάγκης καθ’ όλα νόμιμες. Αλλά η νομιμοποίησή τους δεν είναι ζήτημα τυπικό, δεν είναι ζήτημα εφαρμογής των νόμων. Είναι ζήτημα ηθικής. Πρέπει να μας πείσει μια τέτοια κυβέρνηση ότι ο εχθρός είναι λίγο πιο πέρα από τα σπίτια μας κι ότι αν δεν κηρύξει υποχρεωτική επιστράτευση και δεν μας στείλει να σκοτωθούμε, τότε θα καούν τα σπίτια μας και τα παιδιά μας. Δεν μας έπεισε. Δεν μας έπεισε ότι οι απειλές είναι πραγματικές, διότι την πιάσαμε να μας εξαπατά ξανά και ξανά. Το νομοσχέδιο και η διαδικασία του κατεπείγοντος μπορεί να είναι ή να μην είναι σύμφωνα με τον νόμο. Η ηθική συμφωνία, όμως, έχει κουρελιαστεί στα σίγουρα.

Οι διαμαρτυρίες δεν είναι λοιπόν ούτε νόμιμες ούτε παράνομες. Είναι, σαν τους πειρατές του 11^ου αιώνα, πέραν του νόμου. Αυτή είναι η αληθινή επικράτεια της δημοκρατίας. Εκεί γεννήθηκε κι εκεί οφείλει να επιστρέφει κάθε φορά που οι εξουσίες δεν έχουν άλλο επιχείρημα παρά μόνο τον νόμο.

Όσο γι’ αυτούς που, μέσα στην παραζάλη της διαδήλωσης, καίνε, καταστρέφουν και πετούν μολότωφ στην αστυνομία, μπορεί να είναι παρακρατικοί, ασφαλίτες και προβοκάτορες, δεν έχω ειδική γνώση και δεν το ξέρω. Αλλά ελπίζω πως δεν είναι. Το ελπίζω με όλη τη δύναμη της ψυχής μου. Επειδή όταν δέχομαι, εγώ που είμαι φιλήσυχος και δεν φέρομαι ούτε καν απότομα, πόσο μάλλον βίαια, την επίθεση της απονομιμοποιημένης, πραξικοπηματικής κυβέρνησής μου, με την αστυνομία της να με πνίγει και να με χτυπάει, εμένα και αυτούς που αγαπώ, τότε θέλω δίπλα μου έναν που ξέρει να καίει και να καταστρέφει, τον κοιτώ προσμένοντας να πολεμήσει, να με βοηθήσει, να με υπερασπιστεί και να εκδικηθεί για μένα, να τους χτυπήσει, να τους πονέσει, να τους καταστρέψει, για μένα, που είμαι φιλήσυχος, καμιά φορά και μοναχικός, μου αρέσουν τα όμορφα πράγματα, αγαπώ τη μουσική, την ποίηση, τη ζωγραφική, τη μεσαιωνική ιστορία, συγκινούμαι μπροστά στον Άγιο Φραγκίσκο του Μπελίνι, σφίγγεται το στήθος μου με το Valse Triste του Σιμπέλιους, και καμιά φορά στο μπάνιο απαγγέλλω με φωνή βροντερή τον Φληβά τον Φοίνικα.

–

Το κείμενο δημοσιεύτηκε στη στήλη “Τεχνηέντως”, η οποία περιλαμβάνεται κάθε μήνα στο περιοδικό UNFOLLOW. Το τεύχος #3 του UNFOLLOW θα το βρείτε στα περίπτερα ως τις 15 Μαρτίου. Το τεύχος #4 θα κυκλοφορήσει στις 20 Μαρτίου.

http://artfullyonsaturday.wordpress.com