Ένα κομμάτι μέλλοντος
Καλώς ήλθατε στο «Hotel Αρμονία».
Tου Πέτρου-Ιωσήφ Στανγκανέλλη
Η «κινεζοποίηση» των ευρωπαίων εργατών δεν είναι μόνο μια εικόνα
από το μέλλον, μια απειλή που επικρέμεται, μια τάση την οποία το
εργατικό κίνημα θα προσπαθήσει, κάποτε, να ανατρέψει. Αλλού, εκτός του
ελληνικού μικρόκοσμου, έχει ήδη συντελεστεί. Σε τόπους όχι και τόσο
μακρινούς· άλλωστε, σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης, οι αποστάσεις μετράνε
πια διαφορετικά. Όταν το κεφάλαιο μετακινείται σε κλάσματα
δευτερολέπτου, η διακίνηση των εμπορευμάτων είναι το πρώτιστο στοιχείο
που δίνει περιεχόμενο στην τρέχουσα έννοια της ταχύτητας. Η μεταβολή των
εργασιακών σχέσεων ακολουθεί αμέσως μετά.
Ας γίνουμε επιτέλους ευρωπαίοι, ας μιλήσουμε για «καινοτομία» και
«ανάπτυξη». Ας κρυφοκοιτάξουμε για λίγο ένα κομμάτι από το ενδεχόμενο
μέλλον μας:
Το καλύτερο υπνωτήριο της πόλης έχει το γοητευτικό όνομα «Hotel
Harmony» και φιλοξενεί μια εκατοστή μεταναστών εργατών, τους οποίους
έχει «προσκαλέσει» η Xawax, μια από τις 1300 εταιρίες ευρέσεως εργασίας
της χώρας. Η εταιρία Express People, αντίθετα, στεγάζει το δικό της
εργατικό δυναμικό σε μια αθλιότατη πανσιόν που ονομάζεται «Veselka»,
λίγα μέτρα μακριά από τον σιδηροδρομικό σταθμό. Και στα δύο υπνωτήρια τα
δωμάτια διαθέτουν τέσσερα κρεβάτια, όμως, όσοι τυχεροί διαμένουν στο
«Hotel Harmony» μπορούν να απολαύσουν και μια μικρή κουζίνα κι ένα
εσωτερικό μπάνιο, ενώ οι άλλοι δεν έχουν παρά μια κοινή κουζίνα, δυο
κοινά μπάνια και μια δεκαριά ντουζιέρες-όλα αυτά για ογδόντα άτομα.
Στην πανσιόν «Veselka» τα μπάνια είναι βουλωμένα και οι πόρτες δεν
έχουν κλειδιά. Οι κάτοικοι και των δύο «ειδυλλιακών» κτιρίων εργάζονται
σε βάρδιες των δώδεκα ωρών τη μέρα στο εργοστάσιο της Foxconn.
Δε βρισκόμαστε στην Κίνα, αλλά στο Pardubice, εκατό χιλιόμετρα έξω
από την Πράγα, εκεί όπου η γνωστή εταιρία, στις αρχές του νέου αιώνα,
αγόρασε ένα εργοστάσιο. Η πόλη Kutna Hora, καμιά δεκαριά χιλιόμετρα
μακριά, φιλοξενεί εδώ και πέντε χρόνια άλλο ένα εργοστάσιο και, αν
φτάσει κανείς μέχρι τη Nitra, περνώντας τα πρόσφατα χαραγμένα σύνορα με
τη Σλοβακία, μπορεί να ολοκληρώσει τις γνώσεις του για την παρουσία της
Foxconn στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Στο Pardubice και στη Kutna Hora η
εταιρία παράγει κομπιούτερ, λάπτοπ, σέρβερς και μελάνια για την Hewlett
& Packard, ενώ στις εγκαταστάσεις της Nitra κατασκευάζει επίπεδες
οθόνες τηλεόρασης για τη Sony.
Βέβαια, με αριθμητικούς όρους, καμιά σχέση με τα εργοστάσια της
Κίνας: οι εργαζόμενοι δεν είναι ούτε δέκα χιλιάδες. Όμως, η απόσταση που
έχουν διανύσει τα δύο τσέχικα εργοστάσια της ταϊβανέζικης πολυεθνικής,
της μεγαλύτερης παραγωγού ηλεκτρονικών υπολογιστών στον κόσμο, ανοίγει
νέους δρόμους στην οργάνωση και τη διαχείριση της εργατικής δύναμης για
το ευρωπαϊκό σύστημα. Η Δημοκρατία της Τσεχίας είναι ένα είδος ειδικής
εξαγωγικής ζώνης, στο εσωτερικό της οποίας οι πολυεθνικές μπορούν να
πειραματίζονται νέες μορφές διαχείρισης του εργατικού δυναμικού,
πληρώνοντας με «μέσους» ευρωπαϊκούς μισθούς. Πρόκειται για μια
βιομηχανική παραγωγή η οποία υποστηρίζεται ενεργά από την κρατική
μηχανή, την οποία πολλές χώρες της ανατολικής Ευρώπης χρησιμοποιούν για
να προσελκύσουν ξένες επενδύσεις.
Στα δυο εργοστάσια μια εργατική δύναμη που αποτελείται κατά δύο
τρίτα από άνδρες δουλεύει σε τμήματα που διαχωρίζονται κατά προϊόν και,
σε κάποιες περιπτώσεις, κατά μάρκα. Αυτός ο διαχωρισμός απαντά σε
διάφορες "ανάγκες": το εργοστάσιο της Kutna Hora, μέχρι πριν από ένα
χρόνο, κατασκεύαζε και προϊόντα για την Apple. Όμως, όταν οι εργαζόμενοι
άρχισαν να οργανώνονται για να διεκδικήσουν καλύτερες συνθήκες
εργασίας, το τμήμα έκλεισε. Απέλυαν 29 άτομα το μήνα επί δέκα μήνες
διότι, αν απέλυαν 30, θα έπρεπε να έλθουν σε συμφωνία με το συνδικάτο
και τις τοπικές αρχές. Περιττό να συμπληρώσουμε ότι, όποιος δέχτηκε να
αφήσει το συνδικάτο, συνέχισε να εργάζεται.
Άγγλοι και κινέζοι μάνατζερ διαχειρίζονται μια πολυεθνική εργατική
δύναμη, η οποία αποτελείται από βούλγαρους, ρουμάνους, μογγόλους,
πολωνούς, ουκρανούς, βιετναμέζους. Πρόκειται για γενική εργασία, και άρα
τα εργατικά χέρια μπορούν πανεύκολα να αντικαθίστανται διαρκώς. Όλοι οι
εργαζόμενοι είναι νεαρής ηλικίας, 20 έως 30 ετών, αφού ο ρυθμός
εργασίας είναι ιλιγγιώδης. Και φυσικά, μόλις ξεπεράσει κάποιος το
ηλικιακό όριο, απολύεται.
Οι μετανάστες, όμως, είναι και πάλι ικανοποιημένοι. Με 400-500 ευρώ
το μήνα και εξασφαλισμένη στέγη, η οποία πληρώνεται από την επιχείρηση.
Και βέβαια, χωρίς συνδικάτο να τους προστατεύει. Οι μόνοι που
ενδιαφέρονται για το "ξένο" εργατικό δυναμικό είναι κάποιες οργανώσεις
που παλεύουν για τα δικαιώματα των μεταναστών. Η απουσία κοινής γλώσσας
συνεννόησης, ισχυρίζονται οι επικεφαλής των συνδικάτων, είναι ένας
αποτρεπτικός παράγοντας συμμετοχής των μεταναστών. Θα μπορούσε κάποιος,
λίγο περισσότερο παρατηρητικός, να προσθέσει δυο ακόμα λεπτομέρειες: τη
«στενότατη» διασύνδεση της εταιρίας με το συνδικάτο, καθώς και το ότι οι
τσέχοι απασχολούμενοι στα εργοστάσια εργάζονται σχεδόν αποκλειστικά ως
επιστάτες ή υπάλληλοι γραφείου.
Κατόπιν τούτου, την επόμενη φορά που κάποιος θεωρήσει «αριστερές
υπερβολές» και «ανέξοδη κινδυνολογία» τη φράση «κινεζοποίηση των εργατών
της Ευρώπης», ας τον προτρέψουμε να πάρει ένα αεροπλάνο: όχι για τη
μακρινή Κίνα, αλλά για την επικίνδυνα κοντινή μας Τσεχία. Εκτός από μια
παλιά Άνοιξη, οι ενδιαφερόμενοι θα μπορούσαν να δουν, κάπου εκεί, να
κυλά ήδη ο Χειμώνας της Ευρώπης.
Οι αναφερόμενες πληροφορίες αντλήθηκαν από το άρθρο των Rutvica
Andrijasevic και Devi Sacchetto "La Cina è lontana, la Foxconn è
vicina" που δημοσιεύθηκε στο sinistrainrete
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου