Η ύβρις ταπεινώνει και τους πανίσχυρους
Του David Gardner
Έντονα επικριτικοί οι FT για τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Στη γνωστή στήλη της εφημερίδας Global Insight γίνεται λόγος για νεοοθωμανό σουλτάνο και για το δράμα της Τουρκίας με το κενό κεμαλικής αντιπολίτευσης.
Η γενεσιουργός αιτία αυτής της μητροπολιτικής οργής είναι η καταστροφή του πάρκου Γκεζί, μία μικρή πράσινη όαση κοντά στην Πλατεία Ταξίμ στο χάος του κέντρου της Κωνσταντινούπολης, που προορίζεται για αναδιαμόρφωση χωρίς, όμως, να έχει προηγηθεί δημόσια διαβούλευση - από μία κυβέρνηση που τάσσεται υπέρ της πρώτης αρχής και καθόλου υπέρ της δεύτερης.
Εάν, όμως, αυτές οι διαδηλώσεις -που κερδίζουν ισχύ, καθώς η τουρκική αστυνομία γεμίζει τις κεντρικές πλατείες με δακρυγόνα- αφορούσαν μόνο έναν μικρό χώρο πρασίνου, τότε δεν θα είχαν εξαπλωθεί σαν πλημμύρες πέρα από την Κωνσταντινούπολη προς την πρωτεύουσα Άγκυρα και σε δεκάδες άλλες πόλεις. Όσο ισχυρός κι αν είναι ο Ερντογάν, αυτή είναι μία δύσκολη στιγμή.
Το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) που δημιουργήθηκε από τις στάχτες δύο απαγορευμένων ισλαμικών κομμάτων σε μία μουσουλμανική εκδοχή της Χριστιανοδημοκρατίας, έχει αποδώσει πολλά από όσα υπόσχεται το όνομά του: Υπερδιπλασίασε το κατά κεφαλήν εισόδημα, διένειμε πλούτο, έδωσε πρόσβαση στην υγεία, στα σχολεία και σε νέους δρόμους, ενώ μία νέα γενιά «ανατολίτικων τίγρεων» επιχειρηματιών τα βάζει με το κατεστημένο των λίγων επιχειρηματικών ομίλων.
Ένας άλλος τρόπος να δει κανείς το ΑΚΡ είναι ως κόμμα των εργολάβων οι οποίοι έχτισαν ό,τι ήθελαν να χτίσουν και έχουν συνηθίσει να ισοπεδώνουν ό,τι βρίσκεται στον δρόμο τους. Μόνο στην Κωνσταντινούπολη υπάρχουν σχέδια για νέο αεροδρόμιο, νέα γέφυρα στον Βόσπορο και κανάλι για πλοία όπως επίσης και ένα τεράστιο τζαμί πάνω στον λόφο για να ρίχνει μία ματιά στα κοσμήματα της ισλαμικής αρχιτεκτονικής που υπάρχουν στην Πόλη.
Οι επικριτές του Τ. Ερντογάν τον κατηγορούν επίμονα ότι έχει μετατραπεί σε νεοοθωμανό σουλτάνο, αλλά και ο χαρακτηρισμός φαραώ δεν είναι πολύ μακριά. Όπως έχουν δηκτικά παρατηρήσει και Τούρκοι ισλαμιστές, οι μουτζαχίντ ή οι επίδοξοι μαχητές των παλαιότερων δεκαετιών έχουν γίνει σήμερα εργολάβοι ή μεγιστάνες του κατασκευαστικού κλάδου.
Αυτές οι διαδηλώσεις, όμως, αφορούν τόσο την καταπάτηση του δημόσιου, κοινωνικού και πολιτιστικού χώρου του ΑΚΡ όσο και την ισοπέδωση αυτού του χώρου πρασίνου. Το νέο κατεστημένο του οποίου ηγείται ο Τ. Ερντογάν έχει παραμερίσει πολιτικά την κοσμική ελίτ που κυριαρχούσε στη δημοκρατία που δημιουργήθηκε από τον Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ. Συγκεκριμένα, έχει παραγκωνίσει τον στρατό. Αυτό απομάκρυνε τον αντιδημοκρατικό έλεγχο στην εκτελεστική εξουσία, αλλά ακόμη δεν έχει προκύψει κάτι πειστικό που να καλύπτει αυτόν τον πολιτικό χώρο.
Κατά συνέπεια, το νέο καθεστώς αισθάνεται ελεύθερο να επανασχεδιάσει το κοσμικό σχολικό πρόγραμμα ή να καταπατήσει την ανεξαρτησία της Τουρκικής Ακαδημίας Επιστημών ή να επιβάλει περιορισμούς για το αλκοόλ. Η εχθρότητα σε αυτό που πολλοί κοσμικοί Τούρκοι βλέπουν ως επίθεση στον τρόπο ζωής τους αποκρυσταλλώνεται τώρα με διαδηλώσεις στους δρόμους σε μεγάλο βαθμό επειδή η κοσμική αντιπολίτευση –ειδικότερα το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα του Ατατούρκ– είναι ανίκανη.
Το πραγματικό δράμα της Τουρκίας του Τ. Ερντογάν δεν είναι το κοσμικό φάσμα της υφέρπουσας θεοκρατίας, αλλά το ότι η κεμαλική αντίσταση αποδεικνύεται μη εκλέξιμη, παγιδευμένη στο παρελθόν και εξαρτώμενη από στρατηγούς και δικαστές για να κερδίσει ό,τι συνεχίζει να χάνει στην εκλογική κάλπη.
Μέρος αυτού του δράματος είναι το παράδοξο ότι ο Τ. Ερντογάν και το ΑΚΡ, πολιτικά εξαιρετικά σημαντικά αλλά παρανοϊκά ως προς τις εναντίον τους συνωμοσίες, συμπεριφέρονται σαν να είναι ακόμη η αντιπολίτευση – με τη διαφορά ότι ο βρόχος ανάδρασης αυτής της καλολαδωμένης πολιτικής μηχανής βραχυκύκλωσε από συκοφάντες.
Προτού κερδίσει την εξουσία τον Οκτώβριο του 2002, το ΑΚΡ πέρασε 22 μήνες συζητώντας εις βάθος με 41.000 άτομα ανά τη χώρα. Τώρα, όπως παραδέχονται ακόμη και σύμμαχοί του, ο Τ. Ερντογάν ακούει κυρίως τον εαυτό του.
Ο πρωθυπουργός, η πιο επιβλητική φιγούρα της Τουρκίας μετά τον Ατατούρκ, προτίθεται να υπογράψει ειρήνη με την πιο ανήσυχη κουρδική μειονότητα της χώρας και στη συνέχεια να γλιστρήσει τον επόμενο χρόνο στην προεδρική θητεία με ενισχυμένες εξουσίες. Με τόσο φιλόδοξη ατζέντα θα ήταν ανόητος να ανοίξει ένα νέο μέτωπο.
Η ύβρις μπορεί να μην έρχεται με τη μορφή καλά οργανωμένης αντιπολίτευσης, όμως έχει τον τρόπο να ταπεινώσει τους ισχυρούς.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου