Τα προνόμια του εφοπλιστικού κεφαλαίου

Τα προνόμια του εφοπλιστικού κεφαλαίου

Tου Γιάννη Τόλιου*

Στην πράξη, οι εφοπλιστές έχουν πλήρη φορολογική ασυλία με εξαίρεση ένα συμβολικό παράβολο με βάση τη χωρητικότητα του πλοίου (1 δολάριο τον κόρο), ανεξάρτητα από τα κέρδη της εκμετάλλευσής του. Γι΄ αυτό και το συνολικό ύψος της φορολογίας εισοδήματος το 2013 ήταν 59 εκατ., όσα περίπου και τα έσοδα από τη φορολογία των ναυτικών (57 εκατ.), ενώ τα.

Πρόσφατα στη Βουλή η συγκυβέρνηση Ν.Δ.-ΠΑΣΟΚ ψήφισε μια ακόμα σκανδαλώδη ρύθμιση υπέρ των εφοπλιστών. Ο υπουργός Εμπ. Ναυτιλίας Μ. Βαρβιτσιώτης, λειτουργώντας ουσιαστικά ως «εκπρόσωπου Τύπου» της ΕΕΕ, υπερασπίστηκε την κατάργηση έκτακτης εισφοράς ύψους 420 εκατ. € στο διάστημα 2014-17 και μετατροπή της σε… εθελοντική, καλώντας μάλιστα τον ΣΥΡΙΖΑ να υπερψηφίσει «ως ένα τεστ σοβαρότητας και υπευθυνότητας»! Πρόκειται για ένα ακόμη δείγμα ταξικής αναλγησίας της κυβερνώσας ελίτ, ενώ διατηρείται η «εισφορά αλληλεγγύης» και το «χαράτσι» μετονομάζεται σε ΕΝΦΙΑ!

Στην κορυφή της παγκόσμιας ελίτ

Είναι γνωστό ότι ο ελληνόκτητος εμπορικός στόλος κατέχει την πρώτη θέση στην παγκόσμια ποντοπόρο ναυτιλία, με βάση τη μεταφορική ικανότητα (dwt) και το τονάζ (gt). Τον Αύγουστο 2014, σύμφωνα με στοιχεία της διεθνούς εταιρείας ναυλώσεων Vesselvalue.com, το σύνολο του ελληνόκτητου στόλου (άνω των 1.000 gt) ήταν 4.149 πλοία (504 υπό κατασκευή), μεταφορικής ικανότητας 318,5 εκατ. dwt και συνολικής αξίας 114,5 δισ. δολαρίων. Το μέγεθός του διαχρονικά αυξάνεται ως αποτέλεσμα της συσσώρευσης κεφαλαίου, από 2.426 πλοία με 84 εκατ. dwt το 1990, σε 3.645 πλοία με 269 εκατ. dwt το 2013 (!). Η σημερινή μεταφορική ικανότητα φτάνει το 16,2% του παγκόσμιου στόλου και το 46,7% του κοινοτικού. Τη δεύτερη θέση κατέχει η Ιαπωνία, τρίτη η Κίνα, τέταρτη η Γερμανία κοκ. Ο ελληνόκτητος στόλος ελέγχεται βασικά από 700 ναυτιλιακές εταιρείες, ενώ 40 μεγάλοι εφοπλιστικοί όμιλοι ελέγχουν 35% των πλοίων και 63% της μεταφορικής ικανότητας. Η δράση τους δεν περιορίζεται στη ναυτιλία αλλά επεκτείνεται σε εμπορικές, τραπεζικές, τουριστικές, κ.λπ. εταιρείες. Τα περισσότερα πλοία βρίσκονται σε «σημαίες ευκαιρίας» (Μάλτας, Λιβερίας, Παναμά, Κύπρου κ.ά.), ενώ στην ελληνική είναι μόνο 20% (από 1.197 το 2008 σε 819 πλοία το 2014 με 76 εκατ. dwt). Τέλος, στον Πειραιά λειτουργούν 1.200 ναυτιλιακές εταιρείες που εκπροσωπούν περίπου 2.500 πλοία, ενώ λειτουργούν παράλληλα 700 εταιρείες θαλάσσιου τουρισμού.

Σκανδαλώδη προνόμια

Οι μεγαλύτεροι Ελληνες εφοπλιστές-πλοιοκτήτες, γνωστοί και ως «tone millionaires», ανήκουν στην «αφρόκρεμα» της παγκόσμιας εφοπλιστικής ελίτ και φιγουράρουν στη διάσημη λίστα των Lloyd’s. Στα πρώτα 100 ονόματα το 2013 ήταν 15 μεγαλοεφοπλιστές (Γ. Αγγελικούσης, Α. Φράγκου, Γ. Οικονόμου, Π. Λιβανός, Γ. Προκοπίου, Θ. Βενιαμής, Κ. Κωνσταντακόπουλος, Ν. Τσάκος, Π. Γεωργόπουλος, Β. Μαρινάκης, Σ. Παληός, Π. Παππάς, Γ. Πλατσιδάκης, Δ. Μελισσανίδης, Χ. Φαφαλιός), ενώ οι τρεις πρώτοι ήταν στην πρώτη δεκάδα. Η ηγετική θέση των Ελλήνων εφοπλιστών οφείλεται στην ασυδοσία δράσης τους διεθνώς (αποκαλείται και… «ελληνικό δαιμόνιο»), καθώς και στα πρωτοφανή προνόμια που έχουν θεσπιστεί μεταπολεμικά (νόμοι 2687/53, 89/67, 378/68, 27/75, 814/78, κ.ά.), κατοχυρωμένα μάλιστα συνταγματικά, τα οποία οι εφοπλιστές θεωρούν «ιερά ευαγγέλια». Στα σκανδαλώδη προνόμια περιλαμβάνονται απαλλαγή πλοίων από κάθε φορολογία κερδών, υπεραξίας στην αγοραπωλησία, απαλλαγή από κάθε φόρο, τέλος, εισφορά υπέρ Δημοσίου ή τρίτων για δραστηριότητες γραφείων ή υποκαταστημάτων αλλοδαπών ναυτιλιακών επιχειρήσεων, οι οποίες κατά κανόνα είναι ελληνικές, αλλά μέσω off-shore εταιρειών εμφανίζονται ως αλλοδαπές.

Στην πράξη, οι εφοπλιστές έχουν πλήρη φορολογική ασυλία με εξαίρεση ένα συμβολικό παράβολο με βάση τη χωρητικότητα του πλοίου (1 δολάριο τον κόρο), ανεξάρτητα από τα κέρδη της εκμετάλλευσής του. Γι΄ αυτό και το συνολικό ύψος της φορολογίας εισοδήματος το 2013 ήταν 59 εκατ., όσα περίπου και τα έσοδα από τη φορολογία των ναυτικών (57 εκατ.), ενώ τα κέρδη των ναυτιλιακών εταιρειών φθάνουν τα 12 δισ. €.! Από την άλλη οι οφειλές στο ΝΑΤ φτάνουν τα 110 εκατ. και το κράτος πληρώνει τα «σπασμένα» (εισφορά 1,4 δισ. 2013), ενώ από το λαθρεμπόριο ναυτιλιακού πετρελαίου έχει απώλειες 5-6 δισ. ετησίως!

Καλλιέργεια μύθων, αλλά και… εκβιασμοί

Μόνιμη απάντηση πολιτευτών και δημοσιογράφων, που στηρίζουν… «με το αζημίωτο» τα συμφέροντα των εφοπλιστών, είναι «μύθοι» και στερεότυπα για μεγάλη συμβολή στο εγχώριο ΑΕΠ, εισροή συναλλάγματος, απασχόληση κ.ά., αποφεύγοντας να αναφερθούν στα διαφυγόντα έσοδα του Δημοσίου από «νόμιμη» και παράνομη φοροδιαφυγή-φοροκλοπή κ.ά. προνόμια.

Οσον αφορά την προσφορά στην ελληνική οικονομία (ΑΕΠ), η συμμετοχή είναι συγκριτικά μικρή σε σχέση με άλλους κλάδους, διότι το μεγαλύτερο μέρος των εργασιών πραγματοποιείται στο εξωτερικό. Η μόνη «δυνητική» συμμετοχή θα ήταν επισκευές και παραγγελίες νέων πλοίων. Δυστυχώς από τα 28 δισ. νέες παραγγελίες την προσεχή διετία, καμία δεν πήγε σε ελληνικό ναυπηγείο, αλλά σε Κορέα, Ιαπωνία, Κίνα! Επίσης 50% της εισροής ναυτιλιακού συναλλάγματος (μεταφορές) επανεξάγεται (2011: εισροές 14 δισ., εκροές 7 δισ.). Οσον αφορά την απασχόληση… γίνεται το «έλα να δεις»! Από τις δεκάδες χιλιάδες Ελληνες ναυτικούς στην ποντοπόρο ναυτιλία (60.000 το 1980), με την πολιτική «αφελληνισμού» των πληρωμάτων, είναι ζήτημα αν σήμερα απασχολούνται 5.000 (συνήθως ανώτερα πληρώματα). Από την άλλη όταν τίθεται θέμα συμμετοχής των εφοπλιστών στα βάρη της κρίσης (πχ. έκτακτη εισφορά), η απάντηση είναι ωμός εκβιασμός… θα πάρουμε τα καράβια και θα φύγουμε!

Πρόκειται για καθαρό «σλόγκαν» εκπροσώπων του «κατεστημένου», ξεχνώντας σχετικό άρθρο του Συντάγματος (ψηφίστηκε επί Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ), όπου αναφέρεται: «όλοι οι πολίτες συμβάλλουν στα φορολογικά βάρη ανάλογα με το εισόδημά τους». Πέρα από αυτό υπάρχει και ζήτημα πολιτικής ηθικής. Δηλαδή οι μισθωτοί και συνταξιούχοι ή ακόμη μικροί και μεγάλοι κεφαλαιούχοι που πληρώνουν φόρους, θα πρέπει να βρουν ανάλογες δικαιολογίες να μην πληρώνουν;

Αλλά ακόμη «αυτός καθαυτός» ο εκβιασμός είναι έωλος, διότι το ενδεχόμενο πέρασμα όλων των πλοίων σε σημαίες ευκαιρίας θα έχει απώλεια πλεονεκτημάτων συμμετοχής στον ελληνικό Νηογνώμονα (εκπροσώπηση στον διεθνή οργανισμό ΙΜΟ, επιτροπή ναυτιλίας Ε.Ε., κ.ά.), που παίζουν σημαντικό ρόλο σε θέματα διεθνούς ναυσιπλοΐας. Κατά συνέπεια οι εκβιασμοί, εκτός από απαράδεκτοι, είναι και προσχηματικοί και όσοι τους προβάλλουν αποκαλύπτουν τη διαπλοκή τους με ισχυρούς της εφοπλιστικής ελίτ. Αλλωστε είναι γνωστό ότι μεγάλα εφοπλιστικά ονόματα έχουν ισχυρή παρουσία σε «μμε» και υπάρχουν δίαυλοι διαπλοκής με εκπροσώπους των «συστημικών» κομμάτων, ενώ ορισμένοι είναι χρηματοδότες και της Χρυσής Αυγής!

Αξονες εναλλακτικής ναυτιλιακής πολιτικής

Στο πλαίσιο γενικότερης ναυτιλιακής πολιτικής που θα περιλαμβάνει ακτοπλοΐα, ναυπηγοεπισκευαστική βιομηχανία και θαλάσσιο τουρισμό, η ποντοπόρος ναυτιλία θα μπορούσε να παίξει σημαντικό ρόλο στην προώθηση της παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας. Χρειάζεται όμως επανεξέταση του όλου προνομιακού καθεστώτος με στόχο την ουσιαστική συνεισφορά στην ανάπτυξη, τη δημιουργία θέσεων εργασίας, την πάταξη λαθρεμπορίας, τον σεβασμό θεμελιωδών εργασιακών και συνδικαλιστικών δικαιωμάτων κ.ά. Επίσης χρειάζεται ανασχεδιασμός της ναυτιλιακής πολιτικής στα διεθνή όργανα, με στόχο την καθιέρωση ίδιας αμοιβής για ίδια εργασία, περιορισμό και εξάλειψη σημαιών ευκαιρίας, ενίσχυση κύρους ελληνικού νηολογίου για προσέλκυση πλοίων στην ελληνική σημαία και αναζήτηση νέων μορφών διασύνδεσης της ναυτιλιακής με την εγχώρια παραγωγική δραστηριότητα.

* Διδάκτωρ Οικονομικών, μέλος Κ.Ε. ΣΥΡΙΖΑ 

Email: ytolios@gmail.com, Blog: ytoliosblog.wordpress.com

http://www.efsyn.gr/?p=242002