Εφ' όλης της ύλης
Της Φιλοθέης Βαρσαμή
Έχοντας πια μερικώς απομακρυνθεί από το σοκ και το δέος που επικρατούσαν από τη λήξη του προγράμματος μέχρι την υπογραφή της συμφωνίας, μία μικρή ανακεφαλαίωση της περιόδου Ιανουαρίου-Ιουλίου ως προς τα κατ εμέ σημαντικά.
Εκκίνηση από μία βασική αρχή: η ελληνική πλευρά επέμεινε εξ αρχής σε δύο κοινά παραδεδεγμένες ως ορθές θέσεις: ότι το ελληνικό χρέος δεν είναι βιώσιμο, αλλά χρήζει αναδιάρθρωσης και ότι τα συμφωνημένα πρωτογενή πλεονάσματα της τάξης του 3.5, 4, 4,5% ήταν ουτοπικά, για αυτό ζητούσε τη μείωσή τους σε ρεαλιστικά μέτρα της τάξης του 1 και 1.5%.
Πρώτη κλοτσοπατινάδα είναι, νομίζω, αυτή του Βαρουφάκη με τον Ντάϊσελμπλουμ που είχε ως αλυσιδωτή συνέπεια την (αρνητική για εμάς) εξέλιξη με Ντράγκι. Ο Βαρουφάκης είπε ότι δε θέλουμε τη δόση των 6 δις, αλλά να κάτσουμε και να βρούμε συνολική λύση για το ελληνικό πρόβλημα που έχει ένα σκέλος ελλειμμάτων και ένα σκέλος χρέους. Ελάχιστα αργότερα, όμως, η ΕΚΤ ανακοίνωσε την απόφασή της να μη δέχεται πια τα ελληνικά ομόλογα ως ενέχυρα και το Bloomberg μετέδιδε ότι η απόφαση αυτή ήταν απλώς πολιτική πίεση στην κυβέρνηση. Λίγο πιο μετά, προς τον Μάρτιο αν θυμάμαι καλά, η ΕΚΤ ξαναχτύπησε: δεν δέχτηκε να αυξήσει το όριο αυτοδανεισμού του ελληνικού κράτους μέσω της έκδοσης εντόκων γραμματίων ελληνικού δημοσίου, (με αυτά θα κάλυπτε το κενό της δόσης) τα οποία αγοράζουν οι ελληνικές τράπεζες. Τόμπολα. Ρευστότητα γιοκ, ούτε έντοκα, ούτε δόση. Μόνο πίεση.
Δεύτερη κλοτσοπατινάδα το πρώτο κείμενο για την παράταση του προγράμματος που έληγε στις 28 Φεβρουαρίου. Όλοι θυμόμαστε ότι είχε προσφερθεί εξάμηνη παράταση στον σαμαρά, αλλά αυτός με το γνωστό ρεσιτάλ αντιπατριωτισμού, επένδυσε τα ρέστα του στην αριστερή παρένθεση και ζήτησε να είναι μόλις δίμηνη. Στον αγώνα δρόμου για την παράταση η κυβέρνηση φώναζε ότι υπάρχει κακοπιστία από πλευράς εταίρων γιατί άλλα κείμενα (κείμενο Μοσκοβισί) συζητούσαν πριν το Eurogroup ως βάση συμφωνίας και άλλα έβρισκαν (κείμενο Ντάϊσελμπλουμ) στο τραπέζι της συζήτησης στο Eurogroup. Η κομισιόν διέψευδε ότι υπήρχε όντως κείμενο Μοσκοβισί, μέχρι που ο Paul Mason του Channel 4 το έβγαλε στον αέρα και τότε (μόνο τότε) πίστεψε και ο τελευταίος φανατικός αντισυριζαίος ότι όντως έλεγε αλήθεια η ελληνική πλευρά. Και ότι στις διαπραγματεύσεις τα πράγματα δεν εξελίσσονταν καλόπιστα.
Μετά τα σημεία αυτά που αρχίζουν λίγο να χτίζουν μια κατάσταση ΤΙΝΑ (there is no alternative), ακολουθούν ένας παρανοϊκός Απρίλιος και ένας παλαβός Μάϊος. Υποτίθεται ότι έχουμε απομονωθεί στην Ευρώπη γιατί τους σπάμε τα νεύρα με τις τακτικές μας, και τις διαλέξεις οικονομικών του Βαρουφάκη στα eurogroups, αλλά η αλήθεια είναι ότι δεν ξέρουμε την τύφλα μας ως προς το τι γινόταν πίσω από τις κλειστές πόρτες των συνεδριάσεων, αφού ούτε πρακτικά τηρούνται, ούτε η καλοπιστία των εταίρων είναι δεδομένη, ούτε οι διαρροές εξηγούν σε ποιό σημείο οι θέσεις της ελληνικής πλευράς για ελάφρυνση του χρέους και ρεαλιστικά πλεονάσματα είναι ουτοπικές, εσφαλμένες ή απαράδεκτες. Τα μηνύματα είναι αντιφατικά. Οι πιστωτές από τη μία έχουν καθένας το δικό του βιολί και δική του ατζέντα και η κυβέρνηση από την άλλη έχει μία διαρκή αισιοδοξία ότι να τώρα δα η συμφωνία καθαρογράφεται. Μπαίνουμε στον Ιούνιο όπου η διαπραγμάτευση αντικαθίσταται από ένα σκληρό blame game και καταλήγουμε στην take it or leave it πρόταση συμφωνίας. Την πήρε. Και τη σήκωσε!
Πάμε για δημοψήφισμα (είτε για απαγκίστρωση της κυβέρνησης είτε για πίεση στην εσωκομματική αντιπολίτευση) διανύοντας την πιο ακατανόητη και αψυχολόγητη εβδομάδα της ελληνικής κρίσης. Ο Γιουνκέρ αλλάζει δύο φορές τις προτάσεις προς την ελληνική πλευρά. Η ελληνική πλευρά τις απορρίπτει αμφότερες, λίγες μέρες αργότερα τις υιοθετεί, αλλά στο δημοψήφισμα παραμένει η τελεσιγραφική πρόταση που προ πολλού δεν υφίσταται αφού αντικαταστάθηκε με δύο καλύτερες. Άγνωστο γιατί ο Τσίπρας και απέρριψε και αποδέχτηκε την τελευταία πρόταση Γιουνκέρ. Από την άλλη, δημοσιογράφοι ξένων ΜΜΕ (κυρίως ο απολύτως insider Peter Spiegel) αρχίζουν να καταγγέλλουν την Ευρώπη (τον Γιουνκέρ που απευθύνει διαγγέλματα στον ελληνικό λαό συγκεκριμένα) ότι ψιλοχοντροψεύδεται. Ο Σούλτς μεγαλοποιεί το ερώτημα και προβλέπει δεινά σε περίπτωση ήττας του ναι, ο Μπογδάνος κλαίει και μαδιέται, οι σοβαροί εξωχώριοι αναλυτές λένε "λάθος το δημοψήφισμα αλλά η απάντηση είναι μόνο "όχι" φυσικά", ο κόσμος σιωπηλά ετοιμάζεται να απαντήσει.
Ο λαός διχάζεται. Εθνικόν γίνεται το συμφεροντολογικόν. Οι περισσότεροι διαβάζουν την ερώτηση μέσα από τα δεδομένα της τσέπης τους ή το κυριολεκτικά ταξικό τους συμφέρον. Οι απελπισμένοι ή και όσοι έβγαλαν τα χρήματά τους έξω, λένε όχι. Όσοι έχουν ακόμα συμφέροντα, χρήματα, δουλειά στην Ελλάδα, λένε ναι. Ως εδω οκ. Ωστόσο: Ο ρόλος των καναλιών και του φθαρμένου πολιτικού προσωπικού (βλέπε Λαλιώτης) που υποστηρίζουν με λύσσα το ναι, είναι αρνητικός. Γεννούνται συναισθήματα αποστροφής προς το ναι που θεωρείται ότι το εκφράζουν οι λίγοι που ακόμα βολεύονται (ή έτσι νομίζουν) και που μάχονται περί πάρτης. Εργοδότες διακηρύττουν ότι οι εργαζόμενοι στις επιχειρήσεις τους θα πληρωθούν στο Σύνταγμα και μόνο εφόσον κατέβουν στις πορείες υπέρ του ναι, λες και είναι ο μισθός όχι αμοιβή για παραχθείσα εργασία, αλλά χαρτζιλικάκι που το κερνάει όταν και όπου θελήσει το αφεντικό. Βουλευτές της πλευράς του ναι ισχυρίζονται ότι "οι φτωχοί κάνουν λάθη στις κρίσιμες επιλογές" τραβώντας μία κάθετη ταξική γραμμή στην ικανότητα των ανθρώπων να κρίνουν σωστά, αναλόγως της φορολογικής τους δήλωσης και των τραπεζικών λογαριασμών τους. Οι πιο απασφαλισμένοι ακραιοκεντριστές βλέπουν το δημοψήφισμα ως ευκαιρία ανακατάληψης της εξουσίας και των θερινών ανακτόρων και αρχίζουν τα παραληρήματα για πραξικοπήματα και βίαιη ανατροπή της κυβέρνησης, μέχρι να τους κάνει friend request ο εισαγγελέας και να μαζευτούν πίσω στα χουντέϊκα θαλάμια τους, υποστέλλοντας τα άθλια στάτους και τα πραξικοπηματικά τους φρονήματα. Αποτέλεσμα: 61% στο όχι μίας ηλίθιας, ξεπερασμένης από τις εξελίξεις ερώτησης, παρά τις κλειστές τράπεζες, παρά τους συνταξιούχους στις ουρές, παρά τον διακυβευματικό τόνο και το ινσέπσιο της ευρωερώτησης που κρύβεται μέσα στη δημοψηφισματική ερώτηση. Στην πραγματικότητα δεν κέρδισε το όχι. Κέρδισε το μπαφιασμένο *ουφ* και το *ουστ από δω* στους διαδρομιστές της εξουσίας που άρχισαν να ράβονται με το που μύρισε καταστροφή.
Μετά, το σχέδιο ΤΙΝΑ ξεδιπλώνεται ραγδαία. Γίνεται εμφανές ότι ο γερμανικός σχεδιασμός προσβλέπει, τελικά, σε μία κατάργηση της δυικής κατάστασης "εντός ευρώ-εκτός ευρώ" και προσανατολίζεται προς τη δημιουργία ενδιάμεσων σταδίων (παράλληλο νόμισμα, προσωρινή έξοδος συγκεκριμένης διάρκειας από την ευρωζώνη κλπ). Δεν έχουν τίποτα να χάσουν από την ανατίναξή μας, αντίθετα έχουν λάβει μέτρα ώστε να πειραματιστούν με την περίπτωσή μας μέσω μίας "ελεγχόμενης έκρηξης". Γαλλία, Ιταλία, Αυστρία και Τσίπρας (καθένας για τους δικούς του λόγους) διαφωνούν. Η Αμερική ομοίως διαφωνεί και πιέζει, οι σοβαρές φωνές της Ευρώπης απαιτούν: αφήστε τα παλαβά εκατέρωθεν και βρείτε τα. Ο Τσίπρας παίρνει την κατάσταση πάνω του πραγματικά την ύστατη στιγμή: αντικαθιστά τον Βαρουφάκη με τον Τσακαλώτο, υποστέλλει με τη σειρά του την ιδέα της αποτελεσματικής διαπραγμάτευσης, παρατάει κόκκινες γραμμές, χαρακώματα και λοιπές ασκήσεις διαπραγματευτικής γυμναστικής και, αφού δεν υπάρχει εναλλακτική, σύρεται στην υπογραφή μίας κακής συμφωνίας. Αντί για τον ξαφνικό θάνατο επιλέγει ξανά τον αργό, με την ελπίδα ότι ενδιάμεσα ίσως κάτι προλάβει να αλλάξει.
Εκεί αρχίζει το "ξύλο". Τις τρώει και για τον Σαμαρά, τις τρώει και για τον ΓΑΠ, τις τρώει για τη μεταπολίτευση ολόκληρη, τις τρώει και για το δικό του εξάμηνο. Όσοι εταίροι έχουν άλλα σχέδια για το ευρώ στο μυαλό τους, προσθέτουν απίθανες απαιτήσεις στη συμφωνία, ώστε να αναγκαστεί να πει όχι. Αλλά ο Τσίπρας λέει ναι -There Is No Alternative λέμε. Αυτή η στροφή της ελληνικής κυβέρνησης και το ταυτόχρονο ανελέητο σφυροκόπημα στον Τσίπρα, που φαίνεται να εμφορείται είτε από παιδαγωγική εκδικητικότητα είτε από σχεδιασμό μίας άλλης γερμανικής στρατηγικής για το ευρώ (την οποία, για να είμαι ειλικρινής, δε θεωρώ γερμανική κακία, αλλά απλώς εξυπηρέτηση των συμφερόντων τους όπως θεωρούν καλύτερα), ξεσηκώνει τον ευρωπαϊκό κόσμο και την άλλη πλευρά του ατλαντικού. "Τον υποβάλλουν σε εικονικό πνιγμό" γράφει ο Γκάρντιαν. "Εκεί μέσα τον σταυρώνουν" λέει ο Ρέντσι. "Κάποιοι τελικά δεν θέλουν τη συμφωνία" καταγγέλλει ο Φάϊμαν εννοώντας τον Σόϊμπλε. "ThIs a coup" λέει το δεύτερο δημοφιλέστερο παγκοσμίως χάσταγκ στο τουΐτερ. Αλλά το εν Ελλάδι "ναι" σκασμένο από τον διασυρμό της βαριάς ήττας του, δε βλέπει την Ελλάδα να σταυρώνεται, ούτε σκέφτεται να αδράξει την ευκαιρία αλλαγής του κλίματος υπέρ μας. Επιτέλους, έχουμε συμμάχους, δεν είμαστε πια μόνοι εναντίον όλων, ακόμα και η Κύπρος θυμάται ότι υπάρχει έδαφος στήριξης στην Ελλάδα και πέρα από το 12p στη eurovision. Αλλά η ελληνική παράνοια των άδοξα χαμένων του "ναι" υπογραμμίζει: καλά του κάνουν/ και λίγα παθαίνει/ σιγά καλέ το πραξικόπημα. Εθνικόν το σταλεγαγικόν και έτερον ουδέν.
Και τελικά, το όχι γίνεται ναι. Ναι σε όλα, ναι στα χειρότερα. Είναι μία κακή συμφωνία η συμφωνία που υπογράψαμε. Είναι μια ΤΙΝΑ συμφωνία, υφεσιακή, αντιαναπτυξιακή, τιμωρητική μέσα στη σοκαριστική της αναδρομικότητα. Φυσικά έχει και σημεία που κάθε φιλελεύθερος ή απλώς σώφρων άνθρωπος χειροκροτεί (με αίσθημα εθνικής ντροπής) όπως η "αποπολιτικοποίηση του δημοσίου". Αλλά δεν είναι τα σημαντικά. Σημασία έχει ότι η ίδια ομάδα λαού αρμέγεται για πολλοστή φορά πολύ πάνω από τη φοροδοτική της ικανότητα. Σημασία έχει ότι και πάλι ο βουλευτής θα απολαμβάνει τη μισθάρα του και ο συνταξιούχος θα χάσει το ΕΚΑΣ του. Σημασία έχει ότι κανείς δε θα επενδύσει στην Ελλάδα με 30% φόρο στα κέρδη του. Σημασία έχει ότι από μεταρρυθμίσεις ό, τι δεν έκανε πέντε χρόνια ο Παπανδρέου και ο Σαμαράς, πρέπει να το κάνει σε dt ο Τσίπρας. Πρέπει μέσα σε μερικούς μήνες να χτίσει μέσα σε συνθήκες βαθιάς ύφεσης μια νέα Ελλάδα. Δεν προλαβαίνει και δεν μπορεί. Κανείς δεν πιστεύει ότι η συμφωνία είναι συμφέρουσα, εμπροσθοβαρής ή αναπτυξιακή. Ούτε εφαρμόσιμη. Επιπλέον 80 δις θα προστεθούν στο ήδη μη βιώσιμο χρέος μας. Δεν είναι η θεραπεία μας. Είναι απλώς παραμονή μας στην κατάσταση του κλινικά νεκρού, μέσω διατήρησης της διασωλήνωσης.
Ομολογώ τον συμπάθησα τον Τσίπρα σε αυτό το Γολγοθά. Μπήκε στις διαπραγματεύσεις ως αντιπρόσωπος του δεκαπενταμελούς που τα βάζει με τον γυμνασιάρχη (πιστεύω στο δίκαιο των αιτημάτων της ελληνικής πλευράς, όχι όμως στη διαπραγματευτική της τακτική απαραίτητα) και βγήκε πρωθυπουργός χώρας που δεν ολοκλήρωσε το μετέωρο βήμα προς τον γκρεμό. Θα έλεγα ότι θυμώνω με την έλλειψη αλληλεγγύης της ευρωπαϊκής πλευράς που υπογραμμίζεται από τον Στρός-Καν μέχρι τον Πρόντι, ότι χαίρομαι για το ρήγμα στον γαλλογερμανικό άξονα που δίνει τη δυνατότητα στη Γαλλία και τους σοσιαλδημοκράτες να βγουν μπροστά στον αγώνα για μια πιο δίκαιη και δημοκρατική Ευρώπη, όπου η διαπραγμάτευση θα είναι διαπραγμάτευση ακόμα και ανάμεσα στον δανειστή με τον οφειλέτη του.
Ωστόσο. Πείτε ότι βλέπουμε (ζούμε) μία καθαρή ελληνική τραγωδία. Ότι είμαστε στο σημείο που ο ήρωας δι’ ελέου και φόβου προχωρά προς την κάθαρση και νιώθουμε μέσα μας συμπόνια για αυτόν. Ότι οι από μηχανής θεοί έχουν δώσει μία (κακή) λύση, ότι ο ήρωας παραμένει ζωντανός: Έχουν ανοίξει τα μάτια του, έχει δει την τύφλα του, έχει σχεδόν ψηλαφίσει την άτη την ύβρη και τη νέμεση. Γυρίζει να μιλήσει στο κοινό και περιμένουμε έναν κορυφαίο, ανατριχιαστικό μονόλογο. Περιμένουμε μία συγγνώμη για τα λάθη του, έναν οδικό χάρτη για το επέκεινα της συμφωνίας που μας ήρθε στο δόξα πατρί. Κρεμόμαστε από τα χείλη του και ξαφνικά ακούμε "σαν αόρατος θίασος να περνά" κάτι ντρίγκι-ντρίγκι μάνα μου στο βάθος. Ανάβουν τα φώτα, βγαίνουν τα μπαλέτα του Δελφινάριου μέσα στην Επίδαυρο, ο Σεφερλής κάνει τούμπες, ο Φλωρινιώτης τραγουδάει επιτυχίες του και ο ήρωας αντί για τον κομμό της Αντιγόνης λέει στο κοινό του:
Κρίσιμος ανασχηματισμός. Υφυπουργός κοινωνικών ασφαλίσεων ο Παύλος Χαϊκάλης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου