TTIP - Μια συμφωνία που βάζει το εμπόριο πάνω από τους εργαζόμενους

TTIP - Μια συμφωνία που βάζει το εμπόριο πάνω από τους εργαζόμενους

Πάνω από 50 φορείς συγκεντρώνονται σήμερα Σάββατο στις 11.30 π.μ. στο Σύνταγμα για να πουν ένα βροντερό «όχι» στη σύναψη μιας συμφωνίας που αποτελεί χάρτα απορρύθμισης των εργασιακών σχέσεων αλλά και της δημοκρατίας συνολικά.
Με σύνθημα «Εμπόριο υπέρ των ανθρώπων, όχι των εταιρειών! - Σταματήστε τις ληστρικές εμπορικές συμφωνίες TTIP, CETA, TiSA και TPP!», πραγματοποιούνται παράλληλα δημόσιες δράσεις σε όλες τις πόλεις του κόσμου εναντίον της υπογραφής των υπό μυστική διαβούλευση συμφωνιών. Το ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ παρουσιάζει το εγχειρίδιο του John Hilary «Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων (TTIP): Χάρτα απορρύθμισης, επίθεση στην εργασία, κατάλυση της δημοκρατίας», που εξηγεί τα πάντα γύρω από την «αμαρτωλή» συμφωνία. 

Η Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων ή αλλιώς TTIP (Transatlantic Trade and Investment Partnership) είναι μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου και ελεύθερων επενδύσεων που αυτή τη στιγμή βρίσκεται στο στάδιο των –μυστικών– διαπραγματεύσεων μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και ΗΠΑ. Αξιωματούχοι και από τις δύο πλευρές δηλώνουν ανοιχτά πως ο κύριος στόχος του TTIP είναι να παραμερίσει τις κανονιστικές ρυθμίσεις που αποτελούν "εμπόδιο" στην κερδοφορία πολυεθνικών επιχειρήσεων στις δύο μεριές του Ατλαντικού. Στην πραγματικότητα, τα "εμπόδια" αυτά είναι τα πολύτιμα κεκτημένα μας και οι περιβαλλοντικές ρυθμίσεις, όπως για παράδειγμα τα εργασιακά δικαιώματα, οι κανόνες ασφάλειας για τα τρόφιμα (που συμπεριλαμβάνουν τους περιορισμούς σχετικά με τα γενετικά μεταλλαγμένα τρόφιμα), οι κανονισμοί για τη χρήση χημικών τοξικών ουσιών, οι νόμοι για την προστασία των προσωπικών δεδομένων στο διαδίκτυο, ακόμη και κάποιες από τις ρυθμίσεις για τις τράπεζες που είχαν στόχο να αποφευχθεί μια επανάληψη της οικονομικής κρίσης του 2008. Με δυο λόγια: σε αυτή τη διατλαντική συμφωνία διακυβεύονται πάρα πολλά.

«Παρατεταμένη και ουσιαστική» απειλή για την εργασία

Έχουν διατυπωθεί πολλά σενάρια όσον αφορά τα οικονομικά αποτελέσματα του TTIP. Το νούμερο που αναφέρεται συχνότερα προέρχεται από μια μελέτη επιπτώσεων που ανέθεσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο Κέντρο Ερευνών Οικονομικής Πολιτικής (Centre for Economic Policy Research). Η πιο αισιόδοξη υπόθεση που διατυπώνεται σε αυτή τη μελέτη είναι ότι η συμφωνία μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ θα ενισχύσει τις οικονομικές επιδόσεις της ΕΕ κατά 0,5% μέχρι το έτος 2027.16 Παρ’ όλα αυτά, οι ανεξάρτητοι ερευνητές που αποκάλυψαν τις εσφαλμένες βάσεις της μελέτης κατήγγειλαν αυτή την υπόθεση ως «παραπλανητική». Παράλληλα, τα κέρδη που ρεαλιστικά μπορούμε να προσδοκούμε από το TTIP απορρίφθηκαν ως «ασήμαντα» από τον εμπειρογνώμονα που μελέτησε τις επιπτώσεις των συμφωνιών ελεύθερων συναλλαγών της ΕΕ σε βάθος δεκαετίας.17

Όσον αφορά την απώλεια θέσεων εργασίας που συνήθως προκύπτει από τις συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιβεβαί-ωσε ότι το TTIP είναι πιθανό να επιφέρει «παρατεταμένη και ουσιαστική» εκτόπιση των ευρωπαίων εργαζομένων από την αγορά εργασίας, καθώς θα ενθαρρύνει τις εταιρείες να προμηθεύονται αγαθά και υπηρεσίες από πολιτείες των ΗΠΑ, όπου τα εργασιακά πρότυπα είναι χαμηλότερα και τα συνδικαλιστικά δικαιώματα ανύπαρκτα (βλ. παρακάτω).18 Σε μια συγκυρία όπου τα ποσοστά ανεργίας στην Ευρώπη ήδη αγγίζουν επίπεδα ρεκόρ, με την ανεργία των νέων να ξεπερνά το 50% σε ορισμένα κράτη-μέλη της ΕΕ, ειναι «βάσιμος» ­–κατά παραδοχή της Επιτροπής– ο φόβος ότι οι εργαζόμενοι που θα χάσουν τις δουλειές τους ως συνέπεια του TTIP δεν θα μπορέσουν να βρουν άλλη απασχόληση. Αναμένοντας ένα νέο μεγάλο κύμα ανέργων, η Επιτροπή συμβούλευσε τα κράτη-μέλη της ΕΕ να αντλήσουν κονδύλια για τη στήριξη των ανέργων από Διαρθρωτικά Ταμεία, όπως είναι το Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, στο οποίο παραχωρήθηκε το ποσό των 70 δισ. ευρώ προς διάθεση κατά την επταετία 2014-2020.19

Οι αμερικανοί εργαζόμενοι είναι ήδη εξοικειωμένοι με τέτοιου τύπου απώλειες θέσεων εργασίας εξαιτίας της NAFTA, της Βορειοαμερικανικής Συμφωνίας Ελεύθερων Συναλλαγών ανάμεσα στις ΗΠΑ, τον Καναδά και το Μεξικό, η οποία τέθηκε σε ισχύ το 1994. Όπως ακριβώς συμβαίνει και με το TTIP, τα αμερικανικά συνδικάτα εξαπατήθηκαν με «ψεύτικες υποσχέσεις» για χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας προκειμένου να πειστούν να υποστηρίξουν τη NAFTA. Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με τη μελέτη του Ινστι-τούτου Οικονομικής Πολιτικής (Economic Policy Institute) για τα δώδεκα πρώτα χρόνια της συμφωνίας, η NAFTA προκάλεσε μια καθαρή απώλεια θέσεων εργασίας στις ΗΠΑ που ξεπέρασε το ένα εκατομμύριο και μια ση-μαντική μείωση του πραγματικού μισθού για εκατομμύρια άλλους εργαζόμενους.20 Η μελέτη επιπτώσεων του TTIP που εκπονήθηκε για λογαριασμό της κυβέρνησης των ΗΠΑ κρατήθηκε μυστική, αλλά σύμφωνα με την αντίστοιχη μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το TTIP θα εκτοπίσει από την αγορά εργασίας σημαντικό αριθμό αμερικανών εργαζομένων, αυξάνοντας περαιτέρω τον αριθμό των επίσημα καταγεγραμμένων ανέργων στις ΗΠΑ, που ανέρχεται σήμερα σε δώδεκα εκατομμύρια.

Εκφράζονται επίσης ανησυχίες ότι το TTIP ενδεχομένως να οδηγήσει σε υποβάθμιση όλων των εργασιακών δικαιωμάτων που θεωρούνται «φραγμοί» για το εμπόριο, όπως οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας, οι οποίες θα μπορούσαν να μπουν στο στόχαστρο διότι συνιστούν περιορισμό για το επιχειρηματικό μοντέλο του ανταγωνισμού – αυτό είναι μόνο ένα από τα παραδείγματα που παρατίθενται σε έκθεση για λογαριασμό της Ευρωπαϊ-κής Επιτροπής σχετικά με τα μέτρα που συνιστούν «κωλύματα» για τις συναλλαγές μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ.21 Είναι πασίγνωστη η άρνηση των ΗΠΑ να κυρώσουν τις συμβάσεις της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας για θεμελιώδη εργασιακά δικαιώματα όπως οι συλλογικές διαπραγματεύσεις, η ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι και το δικαίωμα του συνδικαλίζεσθαι. Μάλιστα, οι μισές περίπου πολιτείες των ΗΠΑ έχουν πλέον υιοθετήσει αντισυνδικα-λιστικούς νόμους, εφαρμόζοντας το νομοθετικό πλαίσιο για το λεγόμενο «δικαίωμα στην εργασία», το οποίο υπονομεύει τα οικονομικά των συνδικάτων και επιτρέπει στις επιχειρήσεις να περικόπτουν τους μισθούς, την ιατροφαρμακευτική ασφάλιση και τις συντάξεις των εργαζομένων.22 Οι επιχειρήσεις βλέπουν το TTIP ως μια ευκαιρία μετεγκατάστασης της παραγω-γής σε μέρη όπου οι μισθοί και τα δικαιώματα των εργαζομένων είναι στα χαμηλότερα επίπεδα, δημιουργώντας τον δικό τους «αγώνα δρόμου προς τα κάτω» προκειμένου να μειώσουν το κόστος εργασίας και να αυξήσουν τα κέρδη τους. Είναι ήδη γνωστό ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποστηρίζει το αίτημα των ευρωπαϊκών επιχειρηματικών λόμπι για περικοπή των μισθών και περιστολή των εργασιακών δικαιωμάτων σε ολόκληρη την Ευρώπη.23

Επιπλέον, στο πλαίσιο των προτεινόμενων διατάξεων του TTIP σχετικά με την προστασία των επενδύσεων (βλ. παρακάτω), τυχόν μελλοντικές βελτιώσεις στους όρους και τις συνθήκες απασχόλησης μπορεί να οδηγήσουν σε απαιτήσεις αποζημιώσεων εκ μέρους ευρωπαϊκών και αμερικανικών επιχειρήσεων. Η γαλλική εταιρεία Veolia κατέθεσε πρόσφατα μια τέτοια αίτηση εναντίον της Αιγύπτου αναφορικά με τη δεκαπενταετή σύμβασή της για τη διάθεση των αποβλήτων στην Αλεξάνδρεια – έργο που η εταιρεία εγκατέλειψε τον Οκτώβριο του 2011. Η Veolia απαιτεί τώρα αποζημίωση από το αιγυπτιακό κράτος με την αιτιολογία ότι, μεταξύ άλλων, τα περιθώρια κέρδους της επηρεάστηκαν αρνητικά από τις προσπάθειες του Εθνικού Συμβουλίου για τους Μισθούς να διατηρήσει τους μισθούς του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα σε επίπεδα που να μην υπολείπονται του πληθωρισμού.24 Φοβούμενες μήπως βρεθούν αντιμέτωπες με ανάλογες δικαστικές περιπέτειες στο πλαίσιο του TTIP, οι κυβερνήσεις είναι πολύ πιθανό να αποφεύγουν στο μέλλον τις αυξήσεις μισθών και άλλων εργατικών παροχών.

Ποιός είναι ο Τζον Χίλαρυ

Ο Τζον Χίλαρυ είναι Εκτελεστικός Διευθυντής της οργάνωσης War on Want. Τα κείμενά του, δημοσιευμένα κατά την προηγούμενη εικοσαετία, καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων εμπορίου και επενδύσεων. Το 2013 ανακηρύχθηκε Επίτιμος Καθηγητής της Σχολής Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου του Νόττινχαμ. Το καινούργιο του βιβλίο The Poverty of Capitalism: Economic Meltdown and the Struggle for What Comes Next (Η Φτώχεια του Καπιταλισμού: Οικονομική Κατάρρευση και η Μάχη για την Επόμενη Μέρα) εκδόθηκε από τον εκδοτικό οίκο Pluto Press τον Οκτώβριο του 2013.

<sub>Παραπομπές:
16.«Reducing Transatlantic Barriers to Trade and Investment:  An Economic Assessment», Centre for Economic Policy Research, Λονδίνο, Μάρτιος 2013. Άλλες μελέτες εισηγούνται ποικίλα σενάρια: βλ. «Study on “EU-US High Level Working Group”: Final report», Ecorys, Ρότερνταμ, Οκτώβριος 2012. «Transatlantic Trade: Whither Partnership, Which Economic Consequences?», CEPII, Παρίσι, Σεπτέμβριος 2013. Transatlantic Trade and Investment Partnership (TTIP): Who benefits from a free trade deal? Part 1: Macroeconomic
Effects, Bertelsmann Stiftung, Γκύτερσλο, 2013.
17.«EU-US trade deal claims “vastly overblown”», δελτίο τύπου του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ, 19 Νοεμβρίου 2013. Clive George, «What’s really driving the EU-US trade deal?», Open Democracy, 8 Ιουλίου 2013.
18.«Impact Assessment Report on the future of EU-US trade relations», European Commission, Στρασβούργο, 12 Μαρτίου 2013, ενότητα 5.9.2
19. Refocusing EU Cohesion Policy for Maximum Impact on Growth and Jobs: The Reform in 10 Points», European Commission, Βρυξέλλες, 19 Νοεμβρίου 2013.
20. Robert E. Scott, Carlos Salas και Bruce Campbell, «Revisiting NAFTA: Still not working for North America’s workers», Economic Policy Institute, Ουάσινγκτον, Σεπτέμβριος 2006. Ben Beachy, «NAFTA at 20», Public Citizen, Ουάσινγκτον, Ιανουάριος 2014.
21.«Non-Tariff Measures in EU-US Trade and Investment – An Economic Analysis», Ecorys, Ρότερνταμ, Δεκέμβριος 2009, σ.111.
22. Elise Gould και Heidi Shierholz, «The Compensation Penalty of “Right-to-Work” Laws», Economic Policy Institute, Ουάσινγκτον, Φεβρουάριος 2011.
23.«BusinessEurope and the European Commission: in league against labor rights?», Corporate Europe Observatory, Βρυξέλλες, 11 Μαρτίου 2013.
24. Veolia Propreté v Arab Republic of Egypt (ICSID Case No ARB/12/15). Fanny Rey,«Veolia assigne l’Égypte en justice», Jeune Afrique, 11 Ιουλίου 2012.
25. Για παράδειγμα, στην επίσημη ενημέρωση του Κογκρέσου εκ μέρους του Προέδρου των ΗΠΑ για την έναρξη των διαπραγματεύσεων του TTIP υπάρχει η δέσμευση για εξασφάλιση αυξημένης πρόσβασης στην αγορά για τις αμερικανικές εξαγωγές, μέσω της κατάργησης των ευρωπαϊκών υγειονομικών και φυτοϋγειονο
μικών περιορισμών: Letter of Acting US Trade Representative Demetrios Marantis
to John Boehner, 20 Μαρτίου 2013.
26. Για  διεξοδική  ανάλυση  βλ. Late lessons from early warnings: science, precaution, innovation, European Environment Agency, Κοπεγχάγη, Ιανουάριος 2013
27. Βλ. π.χ. την πρόταση που κατέθεσαν από κοινού τα λόμπι βιοτεχνολογίας BIO και
EuropaBio κατά τη διαβούλευση με ΕΕ και ΗΠΑ πάνω στο ζήτημα του ρυθμιστικού
πλαισίου το 2012.
28. Οδηγία 2009/128/ΕΚ σχετικά με την κοινή θέση του Συμβουλίου που αφορά τον
καθορισμό πλαισίου κοινοτικής δράσης με σκοπό την επίτευξη ορθολογικής χρήσης των γεωργικών φαρμάκων, και Κανονισμός (ΕΚ) υπ’ αρ. 1107/2009 σχετικά με τη διάθεση φυτοπροστατευτικών προϊόντων στην αγορά, και οι δύο με ημερομηνία 21 Οκτωβρίου 2009.
29.«Second round of Transatlantic Trade and Investment Partnership: Report of
stakeholder briefing», European Commission, Βρυξέλλες, 15 Νοεμβρίου 2013. «Chief
Negotiators, Dan Mullaney and Ignacio Garcia Bercero Hold a Press Conference
Following the Third Round of Transatlantic Trade and Investment Partnership (TTIP)
Talks», Office of the US Trade Representative, Ουάσινγκτον, 20 Δεκεμβρίου 2013.
30.«US Agricultural Exports Threatened by EU Pesticide Regulation», CropLife
America, 21 Νοεμβρίου 2013.
31.«Transatlantic Trade and Investment Partnership (TTIP): Note for the attention of
the Trade Policy Committee», European Commission, Βρυξέλλες, 20 Ιουνίου 2013.
32.«In move towards trade talks, EU to lift ban on some US meats», EurActiv, 5 Φεβρουαρίου 2013. «Member States resist lactic acid cleaning for carcasses», EU Food Law, 12 Οκτωβρίου 2012.</sub>

http://tvxs.gr/