What is German?

What is German? 

Αγγελική Σπανού

Η Suddeutche Zeitung έχει μια στήλη με τίτλο «what is German?», μια ερώτηση που είχε δυσκολευτεί να απαντήσει ακόμη και ο Αντόρνο. Μετανάστες κάθε γενιάς και προέλευσης δίνουν το δικό τους ορισμό της γερμανικής κουλτούρας για να συντεθούν τελικά πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις σε σχέση με την γερμανική ταυτότητα που δεν είναι μία.

Στο Μόναχο το 38% του πληθυσμού είναι μετανάστες και σε πολλά δημοτικά σχολεία το ποσοστό φτάνει στο 50%. Η συνομιλήτριά μου στα γραφεία της εφημερίδας (από όπου έχει κανείς πανοραμική θέα της πόλης, ενώ η φωτογραφία τους θα μπορούσε να ταιριάξει σε ένα κείμενο για «το ιδανικό εργασιακό περιβάλλον») εξηγεί ότι είναι εντελώς διαφορετική η ταυτότητα του Βερολινέζου από εκείνη του Βαυαρού, ενώ υπάρχει τεράστια η απόσταση ανάμεσα στις μεγάλες πόλεις και την επαρχία.

Μετά την έξαρση της προσφυγικής κρίσης αναβιώνει με κάποιον τρόπο και η ιστορική διαίρεση της ανατολικής με τη δυτική Γερμανία, αφού ανατολικά η ξενοφοβία είναι πολύ εντονότερη, εκφράζεται και με βίαιες επιθέσεις, ενώ εκεί βρίσκουν πρόσφορο έδαφος για ισλαμοφοβικές και εθνικιστικές εκδηλώσεις το Pediga και η «Εναλλακτική για την Γερμανία» που κινούνται στο χώρο της λαϊκιστικής ακροδεξιάς.

Μια ενδιαφέρουσα εξήγηση που άκουσα για τη διαφορά στάσης μεταξύ ανατολικής και δυτικής Γερμανίας στο προσφυγικό -πέρα από την οικονομική ανισότητα- είναι ότι στην ανατολική Γερμανία η συλλογική ενοχή για τον ναζισμό δεν λειτούργησε με τον τρόπο που αναπτύχθηκε στη δυτική Γερμανία. Η Ρωσία νίκησε τον φασισμό και αυτό ήταν αρκετό για να θεωρηθεί πως οι κομμουνιστές δεν έχουν λόγο να βασανίζονται από τύψεις. Επίσης, η ανατολική Γερμανία είχε πολύ μικρότερη επαφή με τους ξένους αφού οι περισσότεροι πήγαιναν για δουλειές και για σπουδές στη δυτική Γερμανία που έχει πίσω της μια εμπειρία πολυπολιτισμικότητας δεκαετιών.

Η Μέρκελ προέρχεται από την ανατολική Γερμανία, όπου πήγε μαζί με τον πάστορα πατέρα της, όταν στάλθηκε εκεί ως ιεραπόστολος σε ένα άθεο περιβάλλον, μια δύσκολη υπόθεση για την οποία λένε πως προσπάθησε πολύ. Κάποιοι αποδίδουν εκεί την κατηχητική της διάθεση και την εμμονή στο στόχο. Αλλοι πιστεύουν ότι τα ανθρωπιστικά κίνητρα που επικαλείται για τα ανοιχτά σύνορα της Γερμανίας στους πρόσφυγες είναι απλώς μια επίφαση προκειμένου να μην προτάσσεται η ανάγκη της γερμανικής βιομηχανίας για νέο εργατικό δυναμικό. Για να παραμείνει βιώσιμο το γερμανικό ασφαλιστικό σύστημα χρειάζεται ετησίως την είσοδο στην αγορά εργασίας 500.000 μεταναστών. Το 2030 θα λείπουν από την αγορά εργασίας 30 εκατομμύρια άτομα λόγω δημογραφικού προβλήματος.

Η καγκελάριος έχει τη στήριξη της οικονομικής ελίτ αλλά δεν έχει μαζί της το κόμμα της και την κοινωνία. Αντιμετωπίζει μεγάλες πιέσεις από τα δεξιά της και για την ώρα αντέχει επειδή δεν υπάρχει άλλη προσωπικότητα στο εσωτερικό των Χριστιανοδημοκρατών που θα μπορούσε να την απειλήσει. Παρόλα αυτά, αρχίζει ήδη να βάζει νερό στο κρασί της. Προετοιμάζεται αυστηροποίηση των διαδικασιών υποδοχής και καταγραφής, δεν θα παίρνουν τόσα επιδόματα αμέσως όσοι αναγνωρίζονται ως πρόσφυγες, θα δυσκολέψει η ενσωμάτωση, δεν θα αναγνωρίζεται ως τεκμήριο δικαιώματος χορήγησης ασύλου η προέλευση από το Αφγανιστάν.

Τα σύνορα, όμως, θα μείνουν ανοιχτά και οι ροές συνεχίζονται αφού εκτιμάται ότι την προηγούμενη εβδομάδα έφταναν καθημερινά εκεί 2.000 άτομα. Εχουν την οικονομική δύναμη, τις δομές και τους μηχανισμούς να διαχειριστούν την κατάσταση, αλλά οι πιο ειλικρινείς παραδέχονται ότι δεν ξέρουν ακριβώς πόσοι βρίσκονται στη χώρα τους και από πού έρχονται. Κάνουν μαζικές επαναπατρίσεις Σέρβων, Αλβανών και Βόσνιων, ενώ είναι προφανές ότι θα ήθελαν να γίνεται η διαλογή στην Τουρκία ώστε να έπαιρναν απευθείας αυτούς που χρειάζονται, κυρίως τους Σύρους. Ομως η εκμάθηση της γερμανικής γλώσσας δεν είναι απλή υπόθεση και αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούν να απορροφηθούν αμέσως από την αγορά εργασίας, ενώ η ενδιάμεση κατάσταση δυσκολεύει τη συμφιλίωση της γερμανικής κοινωνίας με την ιδέα ότι η χώρα τους αλλάζει και θα αλλάζει συνεχώς γιατί οι ροές δεν πρόκειται να σταματήσουν και γιατί σχεδόν όλοι θέλουν να καταλήξουν στην Γερμανία.

Μετά από αρκετές συζητήσεις στο Βερολίνο και στο Μόναχο με κυβερνητικούς αξιωματούχους και ανεξάρτητες αρχές που ασχολούνται με το προσφυγικό το συμπέρασμα είναι ότι η γερμανική οικονομία και το γερμανικό κράτος μπορούν να αντέξουν το προσφυγικό παρόλο η κοινή γνώμη είναι διχασμένη. Δεν έχουν, όμως, κανένα σχέδιο σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Προσβλέπουν στη συνεργασία της Τουρκίας, ότι θα ελέγξει τα σύνορά της και θα καστείλει τα κυκλώματα παράνομης διακίνησης, εργάζονται για τη σταθεροποίηση της κατάστασης στη Συρία, περιμένουν από τις χώρες της ΕΕ να συνεργαστούν στην εφαρμογή των αποφάσεων για την μετεγκατάσταση προσφύγων (μέχρι στιγμής μόνο οι 9 στις 28 δείχνουν τέτοια διάθεση) και τελικά αφήνουν το πρόβλημα να διογκωθεί, όπως ακριβώς έκαναν και όταν ξέσπασε η οικονομική κρίση στον ευρωπαϊκό Νότο.

Απορρίπτουν τα σενάρια ελληνικής εξόδου από τη συνθήκη Σένγκεν και την ίδια ώρα αφήνουν ακραίους κύκλους να τα διακινούν και πάλι ακριβώς όπως έκαναν με την Grexit που από τη στιγμή που διατυπώθηκε ως απειλή μπαινοβγαίνει στο σκοτεινό ντουλάπι.

Στην ερώτηση «ποιο είναι το σχέδιο Β» , αν δεν πέσουν οι φράχτες, η απάντηση κυβερνητικού βουλευτή ήταν ότι «βασιζόμαστε στο σχέδιο Α, ότι θα επιτύχει. Το plan Β είναι αυτό που φοβάστε στην Ελλάδα».

Πηγή