Τι ακριβώς μας λένε οι αγορές;
Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου
Ομολογουμένως, η πτώση των αποδόσεων των ομολόγων σε επίπεδα του 2007 είναι η πιο θεαματική εξέλιξη των τελευταίων μνημονιακών χρόνων. Αν μάλιστα επιμηκύνει κανείς το ιστορικό διάγραμμα, θα διαπιστώσει ότι οι αποδόσεις είναι χαμηλότερες κι απ’ αυτές λίγο πριν από την ένταξη της Ελλάδας στο ευρώ. Η τεχνική εξήγηση είναι λίγο - πολύ γνωστή: η επιτυχής ολοκλήρωση της ανταλλαγής ομολόγων (swap) και η κυκλοφορία νέων, πιο εμπορεύσιμων κρατικών τίτλων ικανοποιούν την αυξανόμενη ζήτηση για τους ελληνικούς τίτλους, που έχουν χαρακτηριστεί «σταρ» των αποδόσεων του 2017 στην αγορά ομολόγων.
Η πολιτική εξήγηση είναι ότι η ίδια αγορά θεωρεί δεδομένο το χωρίς απρόοπτα κλείσιμο της τρίτης αξιολόγησης και προεξοφλεί την ολοκλήρωση του τρίτου Μνημονίου. Δεν ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για το τι θα το ακολουθήσει, πιο πολύ τη νοιάζει να επενδύσει στις δοκιμαστικές εκδόσεις νέων ομολόγων που προγραμματίζονται μέχρι τον προσεχή Αύγουστο και στη συνακόλουθη πλήρη επιστροφή της Ελλάδας στις αγορές.
Αυτά είναι τα προφανή. Για να διαβάσει, όμως, κανείς καλύτερα το μήνυμα των αγορών, πρέπει να θυμηθεί. Να θυμηθεί τι είναι οι αγορές και τι έλεγαν πέρσι, πρόπερσι ή πριν από πέντε χρόνια.
Για να μην ξεχνάμε τα βασικά, οι αγορές είναι ένα συνονθύλευμα επιθετικών κερδοσκοπικών κεφαλαίων και εξίσου κερδοσκοπικών χρηματοπιστωτικών οργανισμών, που δανείζουν τα κράτη με σκοπό να τα απομυζήσουν. Συμπληρώνονται από τον τεχνικό τους βραχίονα, τους οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης, που με τις βαθμολογήσεις δίνουν σήμα συντονισμένης «επίθεσης» ή «απαγκίστρωσης» από ένα κρατικό χρέος. Δανείζουν όχι γιατί βαθμολογούν ψηλά την οικονομική υγεία μιας χώρας, ούτε γιατί επιβραβεύουν την αξιοπιστία μιας οικονομικής πολιτικής, αλλά για να πολλαπλασιάσουν τα χρήματά τους. Ει δυνατό, και εις βάρος της οικονομικής υγείας της χώρας. Ο λόγος που αυτή τους ενδιαφέρει, σε όποιον βαθμό τους ενδιαφέρει, είναι να μη διακινδυνεύσουν τα λεφτά τους.
Αυτό δεν αφορά μόνο τη συμπεριφορά των τζογαδόρων της αγοράς ομολόγων, για παράδειγμα αυτών που επένδυσαν επανειλημμένα στην ελληνική χρεοκοπία μέσω των CDS (Credit Default Swap). Αφορά και καθωσπρέπει πιστωτικά ιδρύματα, όπως οι μεγάλες γαλλικές και γερμανικές τράπεζες, που είχαν μπαζώσει δεκάδες δισεκατομμύρια ελληνικών ομολόγων, κερδοσκόπησαν αφειδώς πάνω σ’ αυτά κι όταν κινδύνευσαν να γράψουν ζημιές, υπέβαλαν στους πολιτικούς εντολοδόχους τους την ιδέα των Μνημονίων. Κατά την επίσημη πια ομολογία Ντάισελμπλουμ και άλλων, τα ελληνικά Μνημόνια ήταν τελικά ένα project προστασίας των ευρωπαϊκών τραπεζών.
Για να μην ξεχνιόμαστε, λοιπόν, αυτές είναι οι αγορές. Και τι έκαναν την τελευταία οκταετία; Αν πατήσει κανείς πάνω στο ιστορικό διάγραμμα αποδόσεων των δεκαετών ομολόγων, θα θυμηθεί ενδιαφέροντες σταθμούς. Για παράδειγμα, το καλοκαίρι του 2009, όταν ο τότε διοικητής της ΤτΕ Γ. Προβόπουλος υποτίθεται ότι ενημέρωνε εμπιστευτικά την πολιτική ηγεσία για τον εκτροχιασμό του ελλείμματος και τον κίνδυνο χρεοκοπίας, οι αγορές σφύριζαν αδιάφορα. Μέχρι την υπογραφή του πρώτου Μνημονίου, τον Μάιο του 2010, οι αγορές διπλασίασαν τις αποδόσεις των ελληνικών τίτλων. Μέχρι την υπογραφή του δεύτερου Μνημονίου σχεδόν τις δεκαπλασίασαν: τον Φεβρουάριο 2012 οι αποδόσεις των δεκαετών ομολόγων έφτασαν το 36%! Όταν βεβαιώθηκαν ότι θα πάρουν τα λεφτά τους με την ολοκλήρωση του PSI, έριξαν τις αποδόσεις κατά 16 μονάδες. Τις παραμονές των εκλογών του 2012 τις εκτόξευσαν ξανά στο 31%. Όταν βεβαιώθηκαν για τη σχετική σταθεροποίηση της συγκυβέρνησης Σαμαρά, για δύο χρόνια περίπου τις αποκλιμάκωσαν μέχρι και το 6%. Και μόνο στις παραμονές του δημοψηφίσματος του 2015 οι αποδόσεις των ομολόγων έκαναν ένα peak μέχρι το 15%, για να αρχίσει μετά την υπογραφή του τρίτου Μνημονίου η -με μικρές διακυμάνσεις- μείωσή τους μέχρι το τωρινό ιστορικό χαμηλό.
Αυτή η ιστορική διακύμανση στη στάση των αγορών έναντι του ελληνικού χρέους αποκαλύπτει ότι οι πολιτικές τους ανησυχίες έχουν πολύ μικρότερη βαρύτητα από τα αμιγώς κερδοσκοπικά τους κίνητρα. Για παράδειγμα, παρακολούθησαν με σχετική απάθεια το απρόβλεπτο κίνημα των «Αγανακτισμένων», που προκάλεσε ταραχή στο εγχώριο πολιτικό σύστημα. Όμως, λίγο μετά την εκτόνωσή του, οι αγορές χειραγώγησαν τις αποδόσεις, τα spreads και τα CDS σε επίπεδα δεκαπλάσια από την προ κρίσης περίοδο και μόνο αφού οι ηγεσίες της Ευρωζώνης και του ΔΝΤ έδωσαν σήμα για το επικείμενο κούρεμα το καλοκαίρι του 2011. Πήραν έτσι χρόνο για κερδοσκοπικό πλιάτσικο εις βάρος των ευτελισμένων ελληνικών ομολόγων μέχρι την ολοκλήρωση του PSI, από το οποίο ευρωπαϊκές τράπεζες και funds βγήκαν με τεράστια κέρδη.
Εν ολίγοις, αυτό που μας λένε οι αγορές σήμερα είναι ότι το παιχνίδι της χρεοκοπίας, στο οποίο επένδυσαν για περίπου πέντε χρόνια από κοινού με την πολιτική ηγεσία της Ευρωζώνης, δεν προσφέρει πια ούτε αδρεναλίνη ούτε κέρδη. Τώρα η μυρωδιά του κέρδους αναδύεται από την «ομαλότητα»...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου