Ο Αλέξης Τσίπρας αξίζει το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης
EDWARD P. JOSEPH
 |
| Ο πρωθυπουργός της Ελλάδας, Αλέξης Τσίπρας, φτάνει στη σύνοδο κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις Βρυξέλλες στις 22 Μαρτίου. (Jack Taylor / Getty Images) |
Ο πρωθυπουργός της Ελλάδας μαζί με τον συνεργάτη του στην πΓΔΜ δημιούργησαν ένα μοντέλο για την επίλυση συγκρούσεων ταυτότητας ανά τον κόσμο.
Οι δύο ηγέτες που αξίζουν το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης δεν συναντήθηκαν αυτή τη βδομάδα στη Σιγκαπούρη. Αντ 'αυτού, θα συναντηθούν την Κυριακή στις όχθες μιας σαφούς λίμνης γλυκού νερού που συνορεύει με την Ελλάδα, τη Μακεδονία και την Αλβανία. Οι πρωθυπουργοί Αλέξης Τσίπρας της Ελλάδας και ο Ζόραν Μάιε Μακεντ - μια χώρα που θα είναι γνωστή επισήμως ως Βόρεια Μακεδονία - θα υπογράψουν συμφωνία για την επίλυση της επίπονης διάρκειας δεκαετίας συγκρούσεων για το όνομα της πΓΔΜ.
Στην πραγματικότητα, η συμφωνία κάνει πολύ περισσότερα από αυτό. Δημιουργεί ένα πρότυπο για την αντιμετώπιση συγκρούσεων ταυτότητας που οδηγούν σε σύγκρουση όχι μόνο στα Βαλκάνια αλλά σε ολόκληρο τον κόσμο. Μια αποφασιστική επίπληξη στη Ρωσία και στους λαϊκιστές της στην Ευρώπη, η συμφωνία εισάγει μια έγκαιρη ώθηση εμπιστοσύνης στην Ευρωπαϊκή Ένωση και σε ολόκληρο το δυτικό σχέδιο για τα Βαλκάνια. Η συμφωνία εξακολουθεί να αντιμετωπίζει δύσκολες αντιδράσεις από εθνικιστές και στις δύο χώρες, οι οποίοι έχουν επιτεθεί στον αντίστοιχο ηγέτη τους χαρακτηριζοντάς τον προδότη. Για να αποφευχθεί αυτό το αποτέλεσμα, είναι επείγον να κερδίσουνε ο Τσίπρας και ο Ζάιεφ όχι μόνο υποστήριξη, αλλά και παγκόσμια αναγνώριση.
Μεγάλο χλευασμένο από τους διπλωμάτες ως γελοίο, η ελληνική αντίρρηση για το όνομα της πΓΔΜ - και η υπερηφάνεια της μακεδονικής αντίδρασης - βασίζονται στα πιο βασικά ζητήματα της ταυτότητας. Πουθενά δεν τίθεται πιο έντονα το ερώτημα απ 'ό, τι στα Βαλκάνια, όπου η προσθήκη τόσο λίγο όσο ένα φωνήεν σε μια λέξη ή ένα επιπλέον φιλί στο μάγουλο μπορεί να σημάνει αμέσως έλλειψη σεβασμού. Οι Κροάτες, οι Σέρβοι και οι Βόσνιοι, οι Αλβανοί και οι Σέρβοι, όλοι πολέμησαν πικραμένους πολέμους πάνω από την επικράτεια που διεκδικούνταν ως εθνική κληρονομιά. Ο αγώνας για την εθνική ταυτότητα συνεχίζει να επηρεάζει την πολιτική σε ολόκληρη την περιοχή, καθώς τα κόμματα αγωνίζονται για να εξασφαλίσουν ότι «εμείς», σε αντίθεση με τους «άλλους», παίρνουμε τα οφειλόμενα, μιλάμε τη γλώσσα μας, ανεμιζουμε τη σημαία μας, κυριαρχούμε στην οικονομία μας.
Αυτό που κάνει την υπόθεση της Μακεδονίας τόσο ενοχλητική είναι η επίμονη πρόκληση για την ίδια την ύπαρξη μιας μακεδονικής ταυτότητας από τους τρεις μεγαλύτερους, ισχυρότερους γείτονές της, την Ελλάδα, τη Βουλγαρία και τη Σερβία. (Οι άλλοι λαϊκοί λαοί της περιοχής αναγνωρίζουν τουλάχιστον την ύπαρξη του άλλου.) Μολονότι αναγνωρίζει ονομαστικά το μακεδονικό κράτος, κάθε μία από αυτές τις χώρες έχει προωθήσει μια αφήγηση που την έχει υπονομεύσει. Η Βουλγαρία αμφισβητεί τη μακεδονική γλώσσα, τη Σερβία την ανεξάρτητη Ορθόδοξη Εκκλησία της πΓΔΜ και μια κυρίαρχη αφήγηση στην Ελλάδα υποστηρίζει ότι δεν υπάρχει κάτι τέτοιο δηλαδή μια μη ελληνική Μακεδονία. Η πΓΔΜ δεν είναι μόνο "ελληνική", αλλά η "Ελλάδα" υπό αυτή την έννοια αποκλειστικότητας έχει τις ρίζες της στον φαύλο Ελληνικό Εμφύλιο Πόλεμο.
Κάτω από τις προκλήσεις ταυτότητας υπάρχουν λανθάνουσες εδαφικές διεκδικήσεις και φόβοι. Εάν θεωρηθούν ότι οι Μακεδόνες δεν έχουν γλώσσα, δεν υπάρχει εκκλησία, δεν υπάρχει πραγματική εθνική ταυτότητα, κάποιοι μπορεί να καταλήξουν ότι δεν έχουν δικαίωμα σε ένα έθνος-κράτος. Οι εδαφικές απειλές είναι περισσότερο από υποθετικές. Τα σύνορα στα Βαλκάνια είναι εκτεταμένα και επικίνδυνα και θεωρούνται εύπλαστα. Σέρβοι στη Βοσνία και στο Κοσσυφοπέδιο ονειρεύονται να αποχωρήσουν . Ένα ηγετικό αλβανικό κόμμα στο Κοσσυφοπέδιο ανοιχτά καλεί για ένωση με την Αλβανία. Το 2001, οι Αλβανοί και οι Μακεδόνες συγκρούστηκαν βίαια σε μια σύγκρουση "ζυθοποιίας "που θα μπορούσαν εύκολα να οδηγήσουν σε έναν άλλο χωροταξικό διαγωνισμό των Βαλκανίων. Για να τερματιστεί αυτή η σύγκρουση, οι πλειοψηφικοί Μακεδόνες έπρεπε να παραχωρήσουν στη μεγάλη αλβανική μειονότητα πολλές παραχωρήσεις ταυτότητας, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος να ανεμίζουν την αλβανική σημαία, που θεωρείται ευρέως ως μια ανοικτή έκφραση αγάπης προς ένα άλλο κράτος.
Εν ολίγοις, η σταθερότητα της πΓΔΜ έχει δοκιμαστεί εσωτερικά από μια ανθεκτική μειονότητα, η οποία, δεδομένης της φθοράς της, θα αποσχιστεί και εξωτερικά από τρεις γείτονές της, οι οποίοι θα φανταζόντουσαν μια απαίτηση για το έδαφος της αχιβάδας. Εκτός από την πληγωμένη εθνική υπερηφάνεια, οι προσδοκίες της πΓΔΜ να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ και στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν αποτραπεί από την Ελλάδα, η οποία άσκησε βέτο στην ένταξη της χώρας στο ΝΑΤΟ πριν από μια δεκαετία, και εκμεταλλεύτηκε επίσης την ένταξή της στην ΕΕ για να εμποδίσει την πΓΔΜ να αρχίσει διαπραγματεύσεις για ένταξη στην Ένωση. Το ελληνικό εμπάργκο για την ένταξη στην πΓΔΜ έχει προκαλέσει εντάσεις, καθώς οι Αλβανοί στη Μακεδονία δεν επιθυμούν να τιμωρηθούν για ένα θέμα που δεν τους έχει σημασία.
Η διαμάχη για το όνομα έχει εξασθενήσει τόσο καιρό για τον απλό λόγο ότι έχει προκαλέσει λιγότερο πόνο στο μεγαλύτερο, ισχυρότερο κόμμα, την Ελλάδα. Αυτό καθιστά το όραμα του Τσίπρα τόσο ασυνήθιστο. Σε αντίθεση με όλους σχεδόν τους προκάτοχους, ο Τσίπρας αντιλήφθηκε, πρώτον, το όφελος από την απαλλαγή της Ελλάδας από ένα περιττό βάρος στις σχέσεις του με το ΝΑΤΟ και την Ε.Ε, καθώς και τις σχέσεις του με έναν γείτονα. Δεύτερον, ο Τσίπρας είδε την ευκαιρία με την άφιξη του ρεφορμιστή ομόλογου του στα Σκόπια, του Ζάεφ. Ο πρωθυπουργός της πΓΔΜ είναι απελπισμένος να δει τη χώρα του να εισέλθει τελικά στο ΝΑΤΟ και να ενταχθεί στην ΕΕ, να σταθεροποιηθεί και να προσελκύσει επενδύσεις.
Όπως και στις περισσότερες μακροχρόνιες διαφωνίες, οι διαπραγματεύσεις ήταν πολύπλοκες και αφορούσαν πολύ περισσότερο από το όνομα της χώρας. Έπρεπε να συμφωνηθεί μια λεπτή ακολουθία - συμπεριλαμβανομένου ενός εθνικού δημοψηφίσματος στη Μακεδονία και μιας ψηφοφορίας στο ελληνικό κοινοβούλιο, που εξακολουθεί να δίνει στους σπόνσορες όπως η Ρωσία την ευκαιρία να διαταράξουν τη συμφωνία.
Για τη Μόσχα και για τους λαϊκιστές κατά της εγκατάστασης σε όλη την Ευρώπη, η συμφωνία είναι ένα χτύπημα. Επαναφέρει το ΝΑΤΟ και την ΕΕ ως ζωτικής σημασίας οργανώσεις που μπορούν να παρακινήσουν τους ευάλωτους πολιτικούς ηγέτες να κάνουν δύσκολους συμβιβασμούς. Με τις πράξεις και τα λόγια τους, ο Τσίπρας και ο Ζάεφ αντέκρουσαν το καράβι ότι οι υπερεθνικοί θεσμοί είναι άσχετοι και ότι μόνο εθνικά κράτη έχουν σημασία.
Για τους διαμαρτυρόμενους στα Βαλκάνια που θα ήθελαν να επανασχεδιάσουν τα σύνορα, η συμφωνία είναι επίσης ένα σοβαρό πλήγμα. Με την ένταξη του ΝΑΤΟ στον πρώιμο ορίζοντα, τα σύνορα της Μακεδονίας είναι εξασφαλισμένα, δημιουργώντας μια σοβαρή επιπλοκή σε εκείνους που θα καταστρέψουν το γειτονικό Κοσσυφοπέδιο. Η συμφωνία προμηνύει πρόοδο και για τη Βοσνία, η οποία μπορεί τελικά να προχωρήσει στο προτελευταίο στάδιο πριν από την ένταξη στο ΝΑΤΟ, με αποτέλεσμα να αποτρέπονται τα σχέδια για τη διάσπαση της χώρας. Καθώς η αίσθηση της μόνιμης εγκαθίδρυσης της Βοσνίας, αυξάνονται οι προοπτικές για την τελική εξάντληση των συνταγματικών προβλημάτων της. Με το ΝΑΤΟ και την ΕΕ να αναζωπυρώνεται, η μεγαλύτερη χώρα στην περιοχή, η Σερβία, μπορεί τελικά να εκτοξεύσει την επιρροή της με τη Ρωσία και να επιλέξει οριστικά να συμμαχήσει με τη Δύση.
Για τους ανταγωνιστές σε όλο τον κόσμο που είναι προσηλομένοι σε διαφορές ταυτότητας, η συμφωνία μεταξύ Μακεδονίας και Ελλάδας είναι, αν επιζήσει της πολιτικής πρόκλησης, ένα πρότυπο. Η συμφωνία αποδεικνύει ότι οι φαινομενικά αδικαιολόγητες, μηδενικές διαφωνίες σχετικά με ιδιαίτερα συναισθηματικά ζητήματα μπορούν, με καλή θέληση και καλό λόγο, να αναλυθούν.
Φυσικά, κανένα από αυτά τα οφέλη δεν θα πραγματοποιηθεί εάν οι spoilers καταφέρουν να εκτροχιάσουν τη συμφωνία είτε στα Σκόπια είτε στην Αθήνα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο είναι σημαντικό ο κόσμος να υποστηρίξειτις προσπάθειες δύο αυθεντικών ειρηνευτών που έχουν επενδύσει το χρόνο και τον πολιτικό κίνδυνο για να διαμορφώσουν μια σοβαρή και απαιτητική συμφωνία για να ξεπεράσουν μια διαρκή επί δεκαετίες διαμάχη. Στην περίπτωση αυτή, δεν είναι καθόλου νωρίς να μιλήσουμε για το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου