«Το τετράφυλλο δάκρυ»

Κρυσταλία Πατούλη

Χτες τη νύχτα, έπεσε στα χέρια μου, ένα κείμενο ενός συγγραφέα, το οποίο -με λίγα λόγια- ήταν εστιασμένο στην αγωνία του: Που βαδίζουμε; Πώς να εκφράσουμε την -όποια- ψυχή μας; Με τί είδους υλικό, να πορευτούμε, απέναντι σε μια κατακερματισμένη Ελλάδα;

Γράφει η Ανώνυμη

Ο συγγραφέας, που επιλέγω να μην αναφέρω το όνομά του, μιλούσε για την προσωπική κυρίως αγωνία του, που, όμως, αντικατοπτριζόταν σιγά σιγά στα μάτια όλων γύρω του, με φόντο μια χώρα σε ατέρμονη κατάρρευση.
Το βάρος του προβληματισμού του, έφτασε κάποια στιγμή, να εστιάσει σε μια πραγματική - βιωμένη εικόνα, ενός νέου με μακριά μαλλιά, που ένα βράδυ έψαχνε τα σκουπίδια έξω από ένα μαγαζί, για να βρει κάτι να φάει και καθώς το αναζητούσε ανάμεσα σε διάφορα άλλα, άχρηστα αντικείμενα, πέταγε και κάποια από αυτά, έξω από τον κάδο. Εκείνη ακριβώς τη στιγμή, θα έβγαινε έξω μία πωλήτρια του καταστήματος μονολογώντας: «Εγώ, τώρα, θα πρέπει να τα ξαναμαζέψω όλα αυτά;». Ο... μαλλιάς, στη συνέχεια θα απαντούσε με ένα μονολεκτικό: Πεινάω!, ενώ ο συγγραφέας, σε αυτό ακριβώς το σημείο, μάλλον σοκαρισμένος, θα τραπόταν σε φυγή, χωρίς να δρασκελίσει την είσοδο του μαγαζιού, όπως είχε σκοπό, λίγο πιο πριν.
Στη συνέχεια, εκείνο το ίδιο βράδι, όπως εξομολογούνταν, θα έχανε και τον ύπνο του. Δεν είχε ξαναζήσει κάτι ανάλογο σε όλη του τη ζωή, δεν είχε ακούσει άνθρωπο, με τα ίδια του τα αυτιά, να έχει τέτοιο απελπισμένο βλέμμα, συνδυασμένο με τη λέξη «πεινάω». Είχε, προφανώς, μείνει εμβρόντητος όσο και τρομερά ταραγμένος. Μπορεί και τρομοκρατημένος. Γιατί, εκτός των άλλων, ίσως, μέσα στο μυαλό του έμοιαζε να απαξιώνεται η ίδια η τέχνη που μέχρι εκείνη τη στιγμή, υπηρετούσε... Το θέμα της, οι περιοχές άντλησης του περιεχομένου της, όπως και το μήνυμα που μοιραζόταν μέχρι εκείνη τη στιγμή με τους αναγνώστες του, έμοιαζε πλέον, μια ανούσια πολυτέλεια;
Ερωτήματα, αναπάντητα, ίσως, θα στριφογύριζαν στο μυαλό του: Πώς άραγε μεταμορφώνεται κάτι σε δημιουργία σε ανάλογες συνθήκες; Ποιό όραμα για το αύριο είναι δυνατό να δημιουργηθεί, ώστε, ει δυνατόν, να μετουσιωθεί σε τέχνη, σε… σκαλοπάτι για να ανυψωθούμε ψυχικά όσο και πνευματικά, διαμορφώνοντας εκείνη την ελπίδα που ίσως συνεισφέρει να ξεπεράσουμε τα... χάλια μας;
Πρωτόγνωρα συναισθήματα και νέο υλικό για έναν δημιουργό, που η δυστυχία έφτασε έξω ακριβώς από το κατώφλι του, με τη μορφή ενός... παραμορφωμένου ανθρωπόμορφου μαλλιαρού ζώου που γρύλιζε «πεινάω», σαρώνοντας κάθε τι που μέχρι πριν από λίγο φωτιζόταν με νόημα και... έμπνευση.
Είναι όμως; Ή, ακόμη, θα ‘πρεπε ποτέ να είναι, η τέχνη, πολυτέλεια; Και πώς άραγε αντιμετωπίζουμε, όλοι μας, ανάλογα περιστατικά που συμβαίνουν, πλέον, μέσα… στο σπίτι μας; Το βάζουμε στα πόδια όπως ο συγγραφέας της ιστορίας μας; Ή προβάλουμε την δική μας δυσκολία, έχοντας απέναντί μας το δράμα του πεινασμένου, όπως η κοπέλα της παραπάνω διήγησης;
Ο συγκεκριμένος πεινασμένος δεν έκλεψε, δεν ζητιάνεψε, δεν σκότωσε, για να βρει κάτι να φάει, ενώ, έδειξε ότι συνεχίζει να αγωνίζεται, με τον δικό του τρόπο… Το μόνο που έκανε ήταν να εκφράσει την ανάγκη του, κάτι απόλυτα ψυχικά όσο και κοινωνικά φυσιολογικό και υγιές (απορίας άξιον, μάλιστα, πόσο πολύ υγιές!) αλλά και απόλυτα κατανοητό και ανθρώπινο, για την κατάστασή του. Οι άλλοι δύο, που έτυχε να βρίσκονται εκείνη τη στιγμή δίπλα του, αντέδρασαν, ο ένας μάλλον με τρόμο, όσο και προβληματισμό, και ο άλλος, εστιάζοντας στο δικό του πρόβλημα…
Κανείς, από τους δύο, δεν σκέφτηκε, το αυτονόητο: Να του δώσει κάτι να φάει!
Αν αυτό συμβαίνει, πιθανά, σε ένα μεγάλο μέρος των κατοίκων αυτής της χώρας, αναρωτιέμαι τί μέρες ζούμε, αλλά και τί μέρες έρχονται, ελλείψει πνεύματος αλληλεγγύης αλλά και βοήθειας, των δυνατότερων έναντι των αδυνάτων… Γιατί, όλοι μας, πρέπει κάποτε να καταλάβουμε, ότι είμαστε δυνατότεροι έναντι κάποιων άλλων.
Με μόνο ένα 41% που εργάζεται στην Ελλάδα, δεν νοείται, να μην βοηθά ο καθένας μας έναν τουλάχιστον άνθρωπο, πιο αδύναμο δίπλα του –για οποιονδήποτε λόγο-, εκτός από την ανάγκη για συμμετοχή σε ακτιβιστικές ή άλλες κινήσεις, υποστήριξης ή αλληλοϋποστήριξης, ασθενέστερων ανθρώπων της κοινωνίας.
Δεν μπορώ να μην θυμηθώ, μέσα από αυτές τις σκέψεις, το μεγαλείο μιας γυναίκας (που τον άντρα της σκότωσαν από αμέλεια οι γιατροί) που δούλευε σε τρεις δουλειές για να επιβιώσει η ίδια και τα τρία ανήλικα παιδιά της, η οποία, καλούσε σπίτι της, κάθε τόσο, μια άλλη γυναίκα, την κυρα Μαργαρώ, για να την βοηθήσει στις δουλειές του σπιτιού που λόγω υπερωριών εργασίας έμεναν αφρόντιστες. Όταν το νοικοκυριό τους τελείωνε, η γυναίκα δεν είχε, φυσικά, χρήματα να δώσει στην κυρά Μαργαρώ, γι' αυτό, έδινε τα ρούχα δικά της ή των παιδιών της που δεν τους χωρούσαν πια, ή δεν τους ήταν απολύτως απαραίτητα, όπως και παπούτσια, παιχνίδια, ή φαγητό, ή ότι άλλο μπορούσε.
Αν όχι τίποτε άλλο, τα παιδιά αυτά, σίγουρα έμαθαν τι σημαίνει η λέξη αλληλεγγύη, και συγχρόνως, τι σημαίνει να νιώθεις... πλούσιος! αφού μπορούσαν να συνεισφέρουν έστω και ελάχιστα, σε μια άλλη οικογένεια, όπως εκείνη της κυρα Μαργαρώς, που ήταν η ίδια ήταν χήρα, και είχε μια κόρη, και 5 εγγόνια και τον γαμπρό της στη φυλακή με απουσία… μοίρας στον ήλιο!
Υπάρχει, επιπλέον, άλλη μια σκηνή, που έρχεται στη μνήμη μου, μέσα από μια φωτογραφία, που έχει κάνει το γύρο του διαδικτύου: Ένας άστεγος, που παρόλη την ανέχειά του, φροντίζει τον σκύλο του…
Διότι, όποιος και αν είμαι ή αν είσαι, σε οποιεσδήποτε συνθήκες ζωής κι αν επιβιώνεις, έχεις τη δυνατότητα να βοηθήσεις, έστω και ελάχιστα, έστω και έναν άνθρωπο που για χ ή ψ λόγους, βρίσκεται σε δυσκολότερη κατάσταση από σένα και από μένα, ή ακόμα και ένα μικρό ζωάκι.
Όσο για τους σοκαρισμένους, πνευματικούς ανθρώπους, θα φέρω στη μνήμη μου τους απίστευτους αρχαίους Έλληνες, που ήξεραν να δημιουργούν μέσα από τραγωδίες! Που ήξεραν να κάνουν τέχνη, την ίδια την τραγωδία. Κυρίως, όμως, να διαχειρίζονται την όποια τραγωδία, και μάλιστα, με τέτοιον τρόπο, ώστε να αφορά και να αγγίζει όλα τα κοινωνικά στρώματα, από τον 1ο μέχρι τον τελευταίο πολίτη.
Ναι, είναι ψυχικός τραυματισμός (σοκ) να έρχεσαι πρόσωπο με πρόσωπο με κάποιον που το μόνο που μπορεί να πει, είναι «πεινάω!».
Ναι, είναι, επίσης, πολύ σημαντικό το τί καλείται να υπηρετεί, στις σημερινές συνθήκες, η ελληνική τέχνη όσο και σε ποιους απευθύνεται, διότι ένα δυνατό έργο τέχνης, μπορεί να γίνει ακόμη και σανίδα σωτηρίας για κάποιον απελπισμένο άνθρωπο, να του δώσει τη δύναμη να συνεχίσει τον αγώνα του.
Ναι, είναι πολύ σημαντικό κάθε άνθρωπος να έρθει σε επαφή με την πραγματικότητα γύρω του, χωρίς, ούτε να υπερβάλλει, ούτε να την υποτιμήσει κάνοντάς την φτηνό μελό, ούτε όμως και να την απαξιώσει, αλλά να την διαχειριστεί, τόσο προσωπικά, όσο και κοινωνικά, να βρει τη θέση του μέσα σε αυτήν και να εκφραστεί με τα μέσα που διαθέτει.
Και η θέση μας μέσα σε αυτήν την πραγματικότητα που ζούμε, χρειάζεται, όχι μόνο ωριμότητα, όχι μόνο ψυχή, αλλά, και όσο ποτέ άλλοτε, κατανόηση, συνεργασία και αλληλεγγύη.
Εύχομαι, λοιπόν, επαναλαμβάνω, να αναζητήσουμε, πραγματικά, μέσα μας, τον άνθρωπο εκείνον, που έχει σίγουρα τη δύναμη, ανεξάρτητα από τα όποια δικά του προβλήματα, να βοηθήσει έστω και έναν άνθρωπο δίπλα του, και οι όποιοι πνευματικοί άνθρωποι μας απέμειναν, να ανασύρουν από τα βιώματά τους και από τις γνώσεις τους, έστω και ένα χιλιοστό από την δημιουργική γενναιότητα, εκείνων των μεγάλων… που πέρασαν από την Ελλάδα, αφήνοντας το στίγμα τους, χωρίς να κλείσουν τα μάτια μπροστά στην όποια δεινή πραγματικότητα, και που αντίθετα, μπήκαν… στα παπούτσια των συνανθρώπων τους, ώστε να εκφράσουν με τον δικό τους λόγο το βίωμά τους, και να φτάσουν μέχρι και να αναρωτηθούν: «Πού να βρω την ψυχή μου, το τετράφυλλο δάκρυ;».
Τέλος, να ανασύρουν, να ανασύρουμε, το παράδειγμα του έργου όσων κατάφεραν να δημιουργήσουν υπερβαίνοντας τον εαυτό τους, για την ψυχής τους. Γιατί, προσωπικά, αυτό νομίζω ότι είναι η τέχνη, εκείνη που μένει αθάνατη, σαν τα αγάλματα του Παρθενώνα: Η ψυχή μας. Και, επιτέλους, σήμερα, καλούμαστε να την ανακαλύψουμε!

Υγ. Τετράφυλλο δάκρυ = Ανατολή, Δύση, βοράς, νότος (προσωπική ερμηνεία του στίχου του αείμνηστου ποιητή).