Μέσα στο σπιρτόκουτο

Μέσα στο σπιρτόκουτο 

Γροθιά στο στομάχι συνηθίζουν να λένε οι “ειδικοί” της μεγάλης οθόνης. Είναι κάτι περισσότερο όμως. Για όποιον του έχει τύχει είναι σαν να έχεις φάει τη μπουνιά στο στομάχι και στη συνέχεια διπλωμένος στα δύο βρίσκεσαι στο δίλλημα: να πάρεις ανάσα ή να ουρλιάξεις από τον πόνο; Ή ίσως να ξεράσεις;

Πριν 3-4 χρόνια όταν είχα δει το “Σπιρτόκουτο” του Γιάννη Οικονομίδη κάπως έτσι ενοιωσα. Τόσο άβολα και δυσάρεστα είχα πολύ καιρό να αισθανθώ με ταινία.
Κυρίως επειδή περιγράφει σκηνές που σίγουρα συμβαίνουν και πολλαπλασιάζονται εντός των οικογενειακών κύκλων. Διάσπαρτες μικρές και μεγάλες ιστορίες βίας, αναπόσπαστο στοιχείο της καθημερινότητας.

Το στόρυ είναι απλό. Ο Δημήτρης, ένας ιδιοκτήτης καφετέριας στον Κορυδαλλό, βάζει μπροστά κάποια επιχειρηματικά σχέδια. Τα συζητάει με τον κουνιάδο του ο οποίος τον αδειάζει και αποσύρει τη συμμετοχή του. Ο “πάτερ φαμίλιας” Δημήτρης προσπαθεί να επιβληθεί στις φιγούρες που παρελαύνουν μέσα στους τέσσερις τοίχους του μικροαστικού νοικοκυριού του: στον υπάλληλο του που γκάστρωσε την Αλβανίδα σερβιτόρα, στον κουνιάδο του που δεν βάζει πλάτη στα σχέδια του, στη γυναίκα του που τον μισεί, στο γιο του και την κόρη του που βρίσκονται σε ντελίριο αφασίας. Οι ρόλοι θα αντιστραφούν. Η διάχυτη λεκτική βία που χαρακτηρίζει την ταινία θα μεταμορφωθεί σε παρανοϊκό λυγμό του πρωταγωνιστή όταν η γυναίκα του θα του αποκαλύψει ότι η κόρη του δεν είναι δικό του παιδί. Η κατάρρευση του Δημήτρη είναι αναπόφευκτη, και παρασύρονται μαζί όλες οι αυταπάτες και τα όνειρα του.

Ο κεντρικός ήρωας της ταινίας κάθε άλλο παρά αισθήματα συμπάθειας δημιουργεί. Χυδαίος και βίαιος καθώς είναι, επάξια πρωταγωνιστεί στο βασίλειο της υποκρισίας του σπιτικού του. Οι σχέσεις του με τους υπόλοιπους “ανθρώπους του” εχθρικές. Ο ένας είναι έτοιμος να βγάλει τα μάτια του άλλου. Μίσος αναβλύζει σε κάθε δευτερόλεπτο εξέλιξης της ταινίας. Μιζέρια και απύθμενο μίσος χωρίς στόχευση. Όλοι εναντίον όλων. Ζούγκλα. Οι πρωταγωνιστές απωθητικοί. Κάθιδροι, βρώμικοι, φωνακλάδες προτιμούν να εντείνουν τις αγωνίες και τα αδιέξοδα τους συντρίβωντας τον συνομιλητή τους, παρά να εκτονώσουν την ένταση. Οι ατάκες που ακούγονται μετά από λίγο παύουν να προκαλούν γέλιο. Η σαπίλα, η απόγνωση, τα ναυάγια που παρελαύνουν στην οθόνη δεν αφήνουν το παραμικρό περιθώριο για χιούμορ. Δεν θα κερδίσει κανένας από τους πρωταγωνιστές. Όλοι είναι χαμένοι, ηττημένοι.

Το “Σπιρτόκουτο” είναι μια προφητική ταινία. Περίπου 9 χρόνια πριν ο Οικονομίδης, αναδεικνύει με τον πιο παραστατικό τρόπο τους χαρακτήρες που θα αναδυθούν τα τελευταία χρόνια μέσα από τα σπλάχνα της ελληνικής κοινωνίας που σαπίζει στο βάλτο της κρίσης. Η μιζέρια και η γκρίνια του νοικοκυριού της υποβαθμισμένης συνοικίας μεταλλάσεται σε “πόλεμο σε τέσσερεις τοίχους”. Απο εδώ και πέρα αυτός ο πόλεμος θα επεκτείνεται και σε άλλα σπίτια, γειτονιές και δρόμους.

Ο Οικονομίδης περιγράφει στις μαύρες του, τον παρηκμασμένο πλέον Νεοέλληνα του χρηματιστηρίου, της μεγάλης Ολυμπιακής Ιδέας και του Γιούρο(2004 και μη), της “ματσό” επιδειξιομανίας, της δανεικής καλοπέρασης. Την απελπισία του μικρομαγαζάτορα που κάποτε καβατζωνόταν με το κλέψιμο των πελατών του και το τσάμπα μεροκάματο του μετανάστη υπαλληλου του. Την εξεφτελιστική με λίγα λόγια ταπείνωση του νεο-ελληνικου όνειρου της “ισχυρής” Ελλάδας, μαζί και των μικροαστικών και εργατικών στρωμάτων που παραμυθιάστηκαν από το κοινωνικό συμβόλαιο που πρότεινε η αστική τάξη τις τελευταίες δεκαετίες.

Έτσι σήμερα, τα “Σπιρτόκουτα” πολλαπλασιάζονται. Γίνονται καινούρια και όσα υπήρχαν από παλιά ανοίγουν τις πόρτες τους για να ξεχυθούν στην καθημερινότητα οι ήρωες του Οικονομίδη. Βλοσυροί και κτηνώδεις ξεσπούν την οργή τους παντού: στο λεωφορείο, στην ουρά στην εφορία, στο διερχόμενο σκουρόχρωμο, στο “δημόσιο” γείτονα, στον ιδιωτικό που ακόμα έχει δουλειά, στη γυναίκα τους που τολμάει να χαμογελά, στα παιδιά τους που κανουν σχέδια για το μελλον. Οι άνθρωποι είναι τόσο μεγάλοι όσο και τα όνειρα τους. Προς το παρόν “μικραίνουν” συνέχεια οι άνθρωποι και η κοινωνία μας. Σε σύντομο χρονικό διάστημα, η αξιοπρέπεια, η περηφάνεια, η αλληλεγγύη, η μπέσα, θα χωράνε όλα μαζί σε ένα σπιρτόκουτο…

 http://xairetismata.wordpress.com/