«Μετά το φιάσκο του «Αθηνά», εμείς τι κάνουμε;»

«Μετά το φιάσκο του «Αθηνά», εμείς τι κάνουμε;»

ΤΗΣ ΘΕΑΝΩΣ ΦΩΤΙΟΥ*

Το σχέδιο «Αθηνά» βρίσκεται ακόμη «υπό διαμόρφωση» στο γραφείο του Υπουργού, ο οποίος κατάφερε το ακατόρθωτο -να γελοιοποιήσει όλες τις έννοιες: του εξορθολογισμού, της αναπτυξιακής και χωροταξικής λογικής και της επιστημονικής και ακαδημαϊκής τεκμηρίωσης. Οι επισκέψεις των βουλευτών της συγκυβέρνησης στο γραφείο του Υπουργού έφερναν άμεσες αλλαγές στο σχέδιο. Μέσα σε δύο μήνες κουρελιάστηκε κάθε έννοια σοβαρότητας και αξιοπιστίας του Υπουργού και καταδείχτηκε με τον πιο γλαφυρό τρόπο με πολιτικά, ρουσφετολογικά κριτήρια φτιάχτηκε ο ανορθολογικός χάρτης της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης από την ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ, με τα ίδια ακριβώς υλικά επιχείρησαν οι ίδιες δυνάμεις με τη συνδρομή της ΔΗΜΑΡ να τον αναδιατάξουν κατά τις επιταγές των μνημονίων.

Τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο.

Το Φιάσκο

Το σχέδιο «Αθηνά» υπήρξε ένα φιάσκο για την τρικομματική κυβέρνηση και τον ίδιο τον κύριο Αρβανιτόπουλο. Η ακαδημαϊκή κοινότητα και οι τοπικές κοινωνίες αντέδρασαν με αγωνία και ένταση και διέσωσαν μέσα σε ένα αρνητικό επικοινωνιακό τοπίο τον μεγαλύτερο αριθμό των Τμημάτων των Πανεπιστημίων και ΤΕΙ. Παράλληλα κατέδειξαν με την πίεση που άσκησαν τον τραγέλαφο της διαδικασίας όπου Τμήματα εξαφανίζονταν και επανεμφανίζονταν, συγχωνεύονταν και μετά αποκτούσαν την πρότερη τους μορφή, μετακινούνταν ως οχήματα ευκαιρίας και μετά επέστρεφαν στους τόπους καταγωγής τους.

Όμως τι σηματοδοτεί αυτό το «φιάσκο», ποιες ήττες υπέστη η τρικομματική κυβέρνηση και ποια η επικίνδυνη, αόρατη πλευρά του «Αθηνά» που απειλεί άμεσα σε επόμενη φάση τη Δημόσια Δωρεάν Ανώτατη Εκπαίδευση;

Τρείς Στόχοι σε ένα

Τονίσαμε από την αρχή ότι οι 3 στόχοι της δημοσιονομικής μνημονιακής προσαρμογής των ΑΕΙ μέσω του σχεδίου «Αθηνά» ήταν:

1. Η δημιουργία «χώρου» για την ανάπτυξη προϊόντων ιδιωτικής Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Είχε προηγηθεί η επαίσχυντη τροπολογία του άρθρου 30 του ν.4111/2013 που έδινε το «δικαίωμα» στα ΑΕΙ να ιδρύουν ιδιωτικά κολλέγια ενώ άλλη τροπολογία σε προηγούμενο νόμο ισοτιμούσε τα επαγγελματικά δικαιώματα των πτυχίων των ιδιωτικών κολλεγίων με των ΑΕΙ. Το «Αθηνά» δημιουργούσε το «χώρο». Δηλαδή καταργούσε, συγχώνευε και μείωνε τον αριθμό των εισακτέων σε δημοφιλή Τμήματα των Πανεπιστημίων και των ΤΕΙ, για τα οποία τα ιδιωτικά ΙΕΚ, ΚΕΚ και κολλέγια είχαν μεγάλο ενδιαφέρον. Αναρίθμητα είναι τα παραδείγματα με εξαιρετικά προφανή την περίπτωση των Τμημάτων Ξένων Γλωσσών και Φιλολογίας του ΕΚΠΑ. Ότι οι ιδιωτικοί όμιλοι ΙΕΚ και κολλεγίων συμμετείχαν σε αυτήν την αναδιάρθρωση, έγινε φανερό, όχι μόνο από το γεγονός ότι τα Τμήματα αυτά είχαν υψηλές βάσεις εισακτέων, ικανό αριθμό διδασκόντων και μεγάλη απορρόφηση από την αγορά εργασίας, αλλά και από την αποκάλυψη του ΣΥΡΙΖΑ ότι σε χαρτογράφηση των ΑΕΙ για το σχέδιο «Αθηνά» είχε ανατεθεί από τον Υπουργό στον όμιλο του ΙΕΚ ΞΥΝΗ έναντι 137.000 ευρώ. Κάτω από τη γενικευμένη κατακραυγή επανέφερε σε λειτουργία τα Τμήματα αυτά, τα «προίκισε» όμως με μια βραδυφλεγή βόμβα: τις Κατευθύνσεις.

2. Η εξυπηρέτηση του χρέους με την υπαγωγή της ακίνητης περιουσίας των ΑΕΙ στο ΤΑΙΠΕΔ για ξεπούλημα. Γι’ αυτόν τον λόγο μετακινούνται τα μεγάλα ΤΕΙ από τη Θεσσαλονίκη στις Σέρρες ή από τη Χαλκίδα στην Λαμία. Για να αδειάσουν μεγάλα συγκροτήματα πολλών χιλιάδων τετραγωνικών μέτρων δομημένης και αδόμητης επιφάνειας και να υπαχθούν στο ΤΑΙΠΕΔ. Και αυτός ο στόχος δεν επιτεύχθηκε στην έκταση που είχε σχεδιαστεί.

3. Η κατάργηση της Δωρεάν Δημόσιας Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, δηλαδή οι πολίτες θα πληρώνουν δίδακτρα για να σπουδάσουν. Ο τρίτος αυτός στόχος είναι ο πιο σοβαρός. Δεν διακηρύσσεται πουθενά στο σχέδιο Αθηνά, όμως ο Υπουργός ίδρυσε όπου μπορούσε με αφορμή τις συγχωνεύσεις-Κατευθύνσεις στα Τμήματα. Παράλληλα τα υπήγαγε όλα κάτω από Σχολές. Αυτά τα δύο ακαδημαϊκά εργαλεία χρησιμοποιούνται εκτεταμένα στο σχέδιο «Αθηνά» για να ενεργοποιηθούν στη δεύτερη φάση του. Είναι η εξέλιξη που θα συμβεί γρήγορα τους επόμενους μήνες και θα αφορά την εφαρμογή της Μπολόνια, δηλαδή τη δημιουργία δύο κύκλων σπουδών με την επιβολή διδάκτρων στο δεύτερο κύκλο και τη διάλυση των πανίσχυρων ελληνικών πτυχίων.

Ο κ. Αρβανιτόπουλος έδωσε πραγματική μάχη για τη θεσμική κατοχύρωση αυτής της αυθαιρεσίας. Μια τροπολογία που του έδινε αυτό το δικαίωμα, να ιδρύει μόνος του Κατευθύνσεις. Η τροπολογία εισηγείτο με απίθανη νευρικότητα επί δύο μήνες σε άσχετα νομοσχέδια του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Οικονομικών και αποσυρόταν μόλις την κατήγγειλε ο ΣΥΡΙΖΑ. Τελικά, ψηφίστηκε την περασμένη εβδομάδα με ψήφους 148 έναντι 128. Νομιμοποίησε έτσι το «Αθηνά», πυροδότησε την Μπολόνια και την κατάργηση των Τμημάτων.

Η επαναφορά του νόμου Διαμαντοπούλου

Ο Υπουργός κ. Αρβανιτόπουλος δεν φάνηκε να ενοχλείται ιδιαίτερα από τον ευτελισμό που υπέστη όταν επί τρεις μήνες αναγκαζόταν σε μια κοπτοραπτική χωρίς όρους και όρια. Είχε λάβει σαφείς εντολές και είχε και σαφή στόχο (α) Δεν πρέπει να δημιουργήσει κοινωνική και φοιτητική αναταραχή -γι’ αυτό εγκατέλειπε αμαχητί τις προτάσεις του που δημιουργούν αντιστάσεις. Ας κρατήσουμε αυτό το δίδαγμα. (β) Έπρεπε πάση θυσία να μετακυλήσει το κόστος της Ανώτατης Εκπαίδευσης στους πολίτες –το κράτος δεν θα πληρώσει άλλο!

Αυτός ο δεύτερος στόχος σκοντάφτει στον δικό του νόμο 4076/12 που επανέφερε το Τμήμα. Το Τμήμα είναι εμπόδιο για τους δύο κύκλους σπουδών, όπως γνώριζε και η κ. Διαμαντοπούλου που το είχε καταργήσει. Στη θέση του εκείνη έβαζε τα Προγράμματα Σπουδών και τις Σχολές. Οι Κατευθύνσεις του «Αθηνά» είναι τα Προγράμματα Σπουδών της Διαμαντοπούλου. Γι’ αυτό το λόγο ένας πανεπιστημιακός όπως ο κ. Αρβανιτόπουλος ισχυρίζεται στην Βουλή ότι η Κατεύθυνση μπορεί να ισχύει από το πρώτο έτος σπουδών; Γνωρίζει ότι αυτό είναι παγκόσμια πρωτοτυπία, ότι οι Κατευθύνσεις σημαίνουν εξειδικεύσεις και αφορούν το δεύτερο κύκλο σπουδών ή το τελευταίο έτος και τη Διπλωματική Εργασία. Γνωρίζει επίσης ότι οι Κατευθύνσεις που αυθαίρετα ίδρυσε, «διδάσκουν» τη νέα γενιά ότι τα προγράμματα σπουδών και τα πτυχία είναι κουρελόχαρτα, αφού κάθε Υπουργός μπορεί να τα καταργεί και να φτιάχνει νέα όποτε θέλει με συμβούλους που αρνείται να αποκαλύψει, γράφοντας στα παλιά του τα παπούτσια και παρακάμπτοντας τα Ιδρύματα, τις Σχολές και τα Τμήματα που είναι καθ’ ύλην αρμόδια. Ο ευγενικός και ήπιος καθηγητής-υπουργός ευτελίζει την ακαδημαϊκή διαδικασία, τη γνώση, τις σπουδές.

Τμήματα και ενιαία πτυχία τα νέα πεδία ανατροπής

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι ο βασικός στόχος μας μετά το φιάσκο του «Αθηνά» είναι η υποστήριξη των Τμημάτων και των ενιαίων αδιάσπαστων πτυχίων και της δημοκρατίας. Η υποστήριξη δηλαδή της γενικής συνέλευσης του τμήματος και της ενίσχυσης της λειτουργίας της. Στα Τμήματα θα παιχτεί η ιδιωτικοποίηση της ανώτατης εκπαίδευσης, η Μπολόνια και τα δίδακτρα. Τα Τμήματα μπορούν να γίνουν οι πυρήνες αντίστασης και οργάνωσης της πάλης μας, μπορούν να μπορούν να γίνουν οι τόποι ανατροπής και αντίστασης όλων των μνημονιακών νόμων για την Ανώτατη Εκπαίδευση. Στα Τμήματα και τις Συγκλήτους θα συζητηθούν οι οργανισμοί –κανονισμοί των Ιδρυμάτων. Πρέπει να συντάξουμε άμεσα ένα ενιαίο μέτωπο θέσεων δημοκρατικής λειτουργίας των ΑΕΙ και να το επιβάλλουμε ως αντίπαλο δέος στην υποχώρηση της Δημοκρατίας, στην ενίσχυση αυταρχικών δομών, στην ποινικοποίηση της ακαδημαϊκής ζωής.

Είναι καθήκον μας να αποκαλύψουμε τι σημαίνει η περαιτέρω εξειδίκευση στα περιεχόμενα σπουδών και τον κατακερματισμό των πτυχίων που φέρνουν οι Κατευθύνσεις. Σε συνθήκες κρίσης αυτό θα ήταν εγκληματικό τόσο για το μέλλον της νέας γενιάς επιστημόνων όσο και για την ανάπτυξη και ανασυγκρότηση του τόπου.

Αναβάθμιση του ενιαίου χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης και Έρευνας

Το σχέδιο «Αθηνά» απέδειξε ότι η φιλοσοφία της τρικομματικής κυβέρνησης για το μέλλον της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης πέραν των μνημονιακών πολιτικών είναι ο περαιτέρω κατακερματισμός της γνώσης, η εξειδίκευση, η εκπληροφόρηση και η κατάρτιση –η πεμπτουσία δηλαδή του νεοφιλελευθερισμού στην Παιδεία. Οι φοιτητές μαθαίνουν τα πάντα και τίποτε, με μια μεγάλη απίθανη εντατικοποίηση σπουδών, με μεγάλο βαθμό εξειδικευμένων μαθημάτων, χωρίς να μπορούν να συνολικοποιήσουν τη γνώση, χωρίς να αποκτούν στέρεα επιστημονικά εφόδια ώστε να μην χρειάζονται να εκπαιδεύονται «διά βίου» πληρώνοντας. Μια τέτοια συζήτηση εντός των Τμημάτων με επίκεντρο τα πτυχία και την εντατικοποίηση συνιστά ένα προνομιακό ιδεολογικό και πολιτικό πεδίο για την αριστερά, ώστε να αρχίσει να διαμορφώνει τον δικό της καταστατικό και ακαδημαϊκό χάρτη της ενιαίας Ανώτατης Εκπαίδευσης και Έρευνας.

 http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=765053