Πανεπιστήμια: Οι πολλαπλές όψεις των αποκλεισμών
Φωτίου Θεανώ
Γ. ΠΑΝΤΗΣ: Μόνο στο Ιράν η προεπιλογή των υποψηφίων προέδρων γίνεται από το αντίστοιχο θρησκευτικό συμβούλιο των μουλάδων.
ΣΠ. ΓΕΩΡΓΑΤΟΣ: Οι «εκκαθαρίσεις» στη διοίκηση των ΑΕΙ μέσω της προ-επιλογής είναι η τελευταία φάση της κατάργησης του αυτοδιοίκητου.-
Β. ΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΣ: Πρόκειται για φίμωση κάθε φωνής που υποστηρίζει το θεσμικό ρόλο των ΑΕΙ στην πρόοδο της κοινωνίας.
Μ. ΣΠΑΘΗΣ: Η κυβέρνηση μεταφέρει στα Πανεπιστήμια τον ολοκληρωτικό κοινωνικό πόλεμο που διεξάγει σε όλα τα επίπεδα.
Αυτές τις μέρες διενεργούνται οι εκλογές για πρυτάνεις στα πανεπιστήμια της χώρας μεπροεπιλεγμένους από τα Συμβούλια Ιδρυμάτων (Σ.Ι.). υποψήφιους. Κατά τη διαδικασία αυτή, αποκλείσθηκαν πέντε γνωστοί ακαδημαϊκοί δάσκαλοι: ο αντιπρύτανης του ΑΠΘ ΓιάννηςΠαντής, η αντιπρύτανις του ΕΜΠ Τώνια Μοροπούλου, ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Πατρών Βασίλης Αναστασόπουλος, ο τέως αντιπρύτανης του ΕΜΠ Μάκης Σπαθής και ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Σπύρος Γεωργάτος. Η συζήτηση που ακολουθεί, και την οποία συντονίζει η βουλευτής Επικρατείας του ΣΥΡΙΖΑ Θεανώ Φωτίου, αναδεικνύει τις πολλαπλές όψεις αυτού του αποκλεισμού.
* Αγαπητοί συνάδελφοι, τι σημαίνει αυτή η γενικευμένη επίθεση των Σ.Ι. και ο κυνικός τρόπος εξόντωσης της αντίπαλης πολιτικής άποψης που βιώσατε;
Γιάννης Παντής: Τα συμβούλια των πανεπιστημίων έχουν την απαράδεκτη δυνατότητα να αποφασίζουν για εμάς πριν από εμάς (δικαίωμα προεπιλογής των υποψηφίων), γεγονός που συμβαίνει μόνο στο Ιράν, όπου η προεπιλογή των υποψηφίων προέδρων γίνεται από το αντίστοιχο θρησκευτικό συμβούλιο των μουλάδων. Την αντιδημοκρατική αυτή δυνατότητα τα συμβούλια τη χρησιμοποίησαν με μεθοδευμένο τρόπο έτσι ώστε το «τυχαίο» αποτέλεσμα σε όλα σχεδόν τα πανεπιστήμια να είναι η εξόντωση της πολιτικής άποψης που προασπίζεται το δημόσιο και δημοκρατικό πανεπιστήμιο.
Βασίλης Αναστασόπουλος: Δεν νομίζω ότι πρόκειται για εξόντωση αντιπάλων πολιτικής άποψης, αλλά για φίμωση κάθε φωνής που υποστηρίζει τον θεσμικό ρόλο των ΑΕΙ στην πρόοδο της κοινωνίας. Ο ρόλος των συμβουλίων είναι φανερός σε κάθε δημοκράτη, σε οποιονδήποτε πολιτικό χώρο κι αν ανήκει. Στα πανεπιστήμια, οι θιασώτες των συμβουλίων και του «νέου πανεπιστήμιου» μάλλον ντρέπονται πλέον για την κατάντια τους.
Σπύρος Γεωργάτος: Θα έλεγα ότι οι «εκκαθαρίσεις» στη διοίκηση των ΑΕΙ μέσω της προεπιλογής υποψηφίων για τη θέση του πρύτανη από τα Σ.Ι. είναι η τελευταία φάση της κατάργησης του αυτοδιοίκητου. Πρόκειται για ένα σχεδιασμένο «πρόγραμμα» που υλοποιείται σταδιακά από τις αρχές του 2000. Στόχος του είναι η παράδοση του δημόσιου πανεπιστημίου στους ιδιώτες, τόσο μέσω της αλλαγής του θεσμικού πλαισίου όσο και μέσω της φθοράς συνειδήσεων. Προσέξτε κάτι σ' αυτό το σημείο: «ιδιώτες» δεν είναι μόνο οι επιχειρηματίες που ενδιαφέρονται να επενδύσουν σε «εκπαιδευτικά προϊόντα», αλλά και ορισμένοι πανεπιστημιακοί, που έχουν συγκροτήσει πελατειακά δίκτυα και «ζυμώνουν» την ιδέα του «αυτοχρηματοδοτούμενου πανεπιστημίου» τόσα χρόνια. Τα δίκτυα αυτά είναι ο Δούρειος Ίππος και η ιδεολογική παρακαταθήκη του νεοφιλελευθερισμού στα ΑΕΙ. Τα Σ.Ι. συγκροτούν το καθαρά εκτελεστικό του σκέλος.
Μάκης Σπαθής: Κατά την άποψή μου, η ενορχηστρωμένη επίθεση των Σ.Ι. δεν εκφράζει παρά τη μεταφορά μέσα στα πανεπιστήμια του ολοκληρωτικού κοινωνικού πολέμου που η σημερινή κυβέρνηση των Μνημονίων διεξάγει σε όλα τα επίπεδα. Πώς αλλιώς να ερμηνεύσει κανείς τις ερωτήσεις οι οποίες υποβάλλονταν από τα μέλη του Σ.Ι. προς τους υποψήφιους, εν είδει ιεράς εξέτασης. «Θα ζητήσετε τη συνδρομή του εισαγγελέα για κάθε είδους κινηματική διαδικασία που αναπτύσσεται εντός του Πανεπιστημίου;», «Θα προχωρήσετε άμεσα στους οργανισμούς που εξειδικεύουν το ισχύον θεσμικό πλαίσιο στη διαγραφή των φοιτητών, στην επιβολή των πιστωτικών μονάδων, την εισαγωγή των διδάκτρων και τους δύο κύκλους σπουδών;», «Θα προβείτε στην ιδιωτικοποίηση της ιδιαίτερης περιουσίας και της έρευνας που διεξάγεται στο ΑΕΙ;».
* Πρόκειται δηλαδή για μια διαδικασία που εγκυμονεί ευρύτερους κινδύνους;
Τ. Μοροπούλου : Όταν ο κυβερνητικός επίτροπος επί Χούντας απέκλειε τον αείμνηστο Κοκκινόπουλο από την πρυτανεία του Πολυτεχνείου δεν φανταζόμαστε ποτέ ότι θα ζούσαμε ξανά σήμερα τέτοια πλήγματα κατά της δημοκρατίας. Είναι άλλωστε σαφής ο κίνδυνος, όταν παραβιάζεται η απορρέουσα από το Σύνταγμα, αρχή της αξιοκρατίας κατά το άρθρο 5 του Συντάγματος.
Αυτή η κατάλυση του Συντάγματος επιφέρει και την παραβίαση της θεμελιώδους αρχής της ασφάλειας του δικαίου, χωρίς την οποία δεν μπορεί να λειτουργήσει εύρυθμα το Δημόσιο, πόσο μάλλον το δημόσιο πανεπιστήμιο, το οποίο επιπλέον είναι χώρος κοινωνικής προσφοράς και αριστείας αφενός και αφετέρου είναι και χώρος αμφισβήτησης, χώρος έκφρασης της συνείδησης, της κοινωνίας, ώστε η ανάπτυξή της να υπηρετείται από τη γνώση, με κρίση και σύμφωνα με τις ανάγκες της.
Η ελευθερία είναι συνώνυμο της έννοιας του πανεπιστημίου, αλλά και της έννοιας της δημοκρατικής πολιτείας. Χωρίς αυτήν δεν υπάρχει δημιουργία και χωρίς δημιουργία δεν υπάρχει μέλλον. Αυτός είναι ο κίνδυνος , ότι στενεύει η προοπτική του δημόσιου πανεπιστημίου και μιας ευνομούμενης πολιτείας.
Γ.Π.: Κατά την άποψή μου, τα επόμενα χρόνια το διπολικό σύστημα εξουσίας στα ΑΕΙ (Σ.Ι. και πρυτάνεις) θα επιχειρήσει να αναδιαταχθεί, ώστε να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο σε ζητήματα που αφορούν μεταξύ άλλων την καθιέρωση διδάκτρων, τον τριετή κύκλο σπουδών και την εφαρμογή ιδιωτικών οικονομικών λογικών. Τα Σ.Ι., «καθαρίζοντας» με αυτόν τον τρόπο το τοπίο από «ενοχλητικές» απόψεις ουσιαστικά έστειλαν μήνυμα ισχύος προς την πανεπιστημιακή κοινότητα, το υπουργείο και την ελληνική κοινωνία.
Β.Α.: Το πιο σοβαρό για μένα είναι ότι τα πανεπιστήμια μετατρέπονται σταδιακά σε ΙΕΚ, ελεγχόμενα από «ημέτερους» πλιατσικολόγους. Δεν πιστεύω ότι οι σημερινές κυβερνήσεις στοχεύουν σε πανεπιστήμια - επιχειρήσεις. Αυτό μοιάζει μεγαλεπήβολο. Ούτε για αυτό είναι ικανές. Στοχεύουν στην κατεδάφιση του πανεπιστήμιου. Παίζουν έτσι έναν καθαρά αντεθνικό ρόλο, αποστερώντας τη χώρα από έναν μοναδικό αναπτυξιακό μοχλό. Με αυτή την οπτική η κατάργηση του νόμου Διαμαντοπούλου αποτελεί προοδευτική επιταγή.
* Νομίζετε ότι υπάρχει τρόπος αντίδρασης της πανεπιστημιακής κοινότητας;
Β.Α.: Απαιτείται συμμαχία μέσα και έξω από την ακαδημαϊκή κοινότητα με όποιον δημοκράτη είναι σε θέση να αντιδράσει σε αυτές τις λογικές. Η διάσωση των ΑΕΙ αποτελεί χρέος όλων. Ο φόβος δεν μπορεί να κυριαρχήσει. Οι «πρόθυμοι» στα πανεπιστήμια πρέπει να απομονωθούν. Το οφείλουμε στη διαφύλαξη της αξιοπρέπειά μας και στους φοιτητές μας.
Τ.Μ.: Είναι φανερό από την ένσταση που κατέθεσα ήδη ότι οφείλουμε να αξιοποιήσουμε όλες τις δυνατότητες που δίνει το θεσμικό πλαίσιο της δημόσιας διοίκησης και του Συντάγματος. Είναι επίσης φανερό ότι, η ακεραιότητα της γνώσης και το ακαταμάχητο της λογικής, δεν μπορεί να ανεχτούν καμία παραβίαση.
Τα μέλη ΔΕΠ, καθηγητές των πανεπιστημίων ήδη μιλούν. Σπάζοντας την πολιτική αφωνία. Η αφωνία είναι επικίνδυνη, καλλιεργεί τα «άνθη του κακού». Επιζητείται όμως όταν καλλιεργούνται αισθήματα ενοχής από πολλά μέλη συμβουλίων, όπως φερ' ειπείν ότι «η γενιά του Πολυτεχνείου φταίει για τη σημερινή κρίση του δημόσιου πανεπιστημίου», ή ότι φταίει η πρυτανεία για τα δεινά της κρίσης. Θα ήταν ζοφερή η πρόβλεψη για μια κοινωνία, που θα έχει ένα άφωνο πανεπιστήμιο, με αυταρχική διοίκηση και επιπλέον επιτροπεία τέτοιου τύπου.
Γ.Π.: Το δημόσιο πανεπιστήμιο για πρώτη φορά βρίσκεται σε φάση συρρίκνωσης και μετάλλαξης των βασικών αξιακών του αρχών και βιώνει πρωτόγνωρη οικονομική ασφυξία, θεσμική απορρύθμιση, διοικητική ανεπάρκεια, ελεγκτική στοχοποίηση, κυβερνητική προπαγανδιστική απαξίωση και στοχευμένη από τα ΜΜΕ δημιουργία ενοχικού συνδρόμου μη αποτελεσματικότητας. Για να αντιμετωπιστεί αυτή η κατάσταση, πιστεύω ότι θα πρέπει να οικοδομηθούν νέες συμμαχίες, χωρίς κανένα ενοχικό σύνδρομο, με όποιες δυνάμεις στα πανεπιστήμια βλέπουν την ανάγκη για τη διασφάλιση των minimum στόχων του δημόσιου, δωρεάν και δημοκρατικού πανεπιστήμιου, στη βάση όμως μιας καλά διατυπωμένης πλατφόρμας συμφωνιών στην προοπτική ενός νέου νομικού πλαισίου.
* Όλη αυτή την περίοδο της κρίσης, ποιος ήταν ο ρόλος των Συμβουλίων Ιδρύματος;
Β.Α.: Τα συμβούλια διοίκησης θεωρώ ότι ήλθαν για να αποτελέσουν μοχλό άλωσης της ακαδημαϊκής κοινότητας και του ισχυρού θεσμού του δημόσιου πανεπιστήμιου. Το δημόσιο πανεπιστήμιο θα πρέπει να πάψει να αντιδρά και να αμφισβητεί. Θα πρέπει να πάψει να στηρίζει την κοινωνία και να αποτελεί μέσο προσδιορισμού των στόχων της και της ευημερίας της. Θα πρέπει να πάψει να βγάζει προβληματισμένους πολίτες, δημοκράτες. Θα πρέπει να αποτελέσει μέσο υλοποίησης των χαμερπών προσωπικών επιλογών των διαπλεκόμενων του συστήματος, όπως η διασπάθιση του ΕΣΠΑ αλλά και των ελάχιστων χρηματικών πόρων που θα μπορούσαν να υποστηρίξουν την ανάπτυξη. Η κοινωνία δεν πρέπει να έχει θεσμικά ερείσματα, χώρους προβληματισμού και αμφισβήτησης, φυτώρια δημοκρατίας. Έτσι είναι περισσότερο ευάλωτη.
Μ.Σ.: Είναι γεγονός ότι τα Σ.Ι. τα δύο πρώτα χρόνια μετά τη συγκρότησή τους ως εξωτερικά όργανα ελέγχου και εποπτείας των ΑΕΙ δεν είχαν κάποιον ιδιαίτερο ρόλο στα μικρά και μεγάλα δρώμενα στο ΑΕΙ, πέραν κάποιων ανακοινώσεων που υποσημείωναν τον πολιτικό και ιδεολογικό τους ρόλο. Σήμερα, με αφορμή τις εκλογές κοσμητόρων και πρυτάνεων για πρώτη φορά με τον ισχύοντα νόμο Διαμαντοπούλου - Αρβανιτόπουλου, εισβάλλουν επιθετικά στην εσωτερική ζωή των ΑΕΙ και επαναφέρουν με κυνικό τρόπο το καθεστώς των «κοινωνικών φρονημάτων» και τον αποκλεισμό των ιδεολογικών και πολιτικών αντιπάλων του νεοφιλελεύθερου υποδείγματος. Αν κάποιοι υποψήφιοι πρυτάνεις τώρα αντιμετωπίζονται ως μέλη εγκληματικής ή τρομοκρατικής οργάνωσης, το γεγονός αυτό αποτελεί τον προπομπό ενός μαζικού πογκρόμ που θα ακολουθήσει με την αποπομπή και απόλυση κάθε ελεύθερα σκεπτόμενου πανεπιστημιακού και ερευνητή που δεν χωράει στο ευρύ πλαίσιο του νεοφιλελεύθερου πλήθους.
* Ποιες πρωτοβουλίες πρέπει να αναλάβει η αξιωματική αντιπολίτευση για την ανώτατη εκπαίδευση;
Σπ.Γ.: Όπως λέει ο ποιητής, «ψαρεύοντας έρχεται η θάλασσα». Ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί και πρέπει να εισηγηθεί μια δέσμη θεσμικών μέτρων και να τα θέσει άμεσα σε δημόσιο διάλογο. Μια μελλοντική κυβέρνηση της Αριστεράς με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να καταργήσει τον νόμο 4009/11 στο σύνολό του και να εφαρμόσει άμεσα ένα εναλλακτικό σχέδιο. Εξυπακούεται ότι η άμεση εφαρμογή ενός τέτοιου σχεδίου θα πρέπει να περιλαμβάνει την επανάληψη των αρχαιρεσιών και την εκλογή νέων πρυτανικών αρχών. Οι εκλογές που γίνονται τώρα δεν είναι ελεύθερες.
Γ.Π.: Θεωρώ ότι η αξιωματική αντιπολίτευση μπορεί και πρέπει να δώσει ελπίδα για τη διατήρηση και βελτίωση του δημόσιου, ακαδημαϊκού και δημοκρατικού πανεπιστημίου καθώς επίσης και για τη βελτίωση της ζωής των μελών της πανεπιστημιακής κοινότητας . Αναγκαία προϋπόθεση γι' αυτό είναι μια σαφής ριζοσπαστική μεταρρυθμιστική πρόταση έτσι ώστε να μπορέσουν οι ιδέες του δημόσιου και δημοκρατικού πανεπιστημίου να ηγεμονεύσουν και πάλι στα ΑΕΙ. Μόνο αν συνδυαστούν οι εξελίξεις της κεντρικής πολιτικής σκηνής με την ανάπτυξη διαδικασιών για τη διαμόρφωση μιας τεκμηριωμένης πολιτικής ριζοσπαστικής μεταρρύθμισης στα πανεπιστήμια, θα δοθεί διέξοδος στην πανεπιστημιακή κοινότητα και θα αντιμετωπιστεί η ανασφάλεια, η απόγνωση και ο φόβος που έχουν κυριαρχήσει στα μέλη της.
Τ.Μ.: Είναι αυτονόητη πολιτική υποχρέωση κάθε φορέα που πιστεύει σε μια ριζοσπαστική μεταρρύθμιση του πανεπιστημίου, πόσο μάλλον της αξιωματικής αντιπολίτευσης, η αλλαγή του θεσμικού πλαισίου που επιφυλάσσει δεινά στο Πανεπιστήμιο, ακόμη και εκτροπή από την αποστολή του στην κοινωνία. Απαιτείται όλοι οι πνευματικοί και δημοκρατικοί άνθρωποι, όλοι όσοι κατανοούμε ότι δεν πρέπει να περιχαρακώνεται στα κομματικά χαρακώματα η ανάταση του πανεπιστημίου, της κοινωνίας και της χώρας να υψώσουμε το ανάστημά μας και να ενώσουμε τις δυνάμεις μας, για άμεσα πολιτικά αποτελέσματα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου