Από τις δεκαπέντε γυναίκες που παρακολούθησαν τα μαθήματα στη διαδικασία εξετάσεων για απόκτηση απολυτηρίου Δημοτικού σχολείου, συμμετείχαν φέτος οκτώ
Γυναίκες Ρομά ανέβηκαν στο πρώτο σκαλί της εκπαίδευσης
Του Άγγελου Χατζηνικολάου*
Γυναίκες Ρομά της περιοχής του Δενδροποτάμου της Θεσσαλονίκης απέκτησαν απολυτήριο Δημοτικού Σχολείου. Στο 5ο Διαπολιτισμικό Δημοτικό Σχολείο Μενεμένης, που βρίσκεται στον Δενδροπόταμο Θεσσαλονίκης, οργανώθηκε το μεσημέρι της Δευτέρας 15 Ιουνίου τελετή απονομής απολυτηρίων Δημοτικού σχολείου γι' αυτές.
Στο σχολείο, από το 2005 οργανώνονται μαθήματα γραμματισμού για αναλφάβητες μητέρες μαθητών/τριών Ρομά, αλλά και για άλλους Ρομά που δεν φοίτησαν ή δεν ολοκλήρωσαν την πρωτοβάθμια εκπαίδευση για λόγους καθαρά φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού. Τον σχεδιασμό, την οργάνωση και την υλοποίηση των μαθημάτων έχουν αναλάβει σε εθελοντική βάση οι δάσκαλοι του σχολείου Άγγελος Χατζηνικολάου και Γιώργος Χατζηπαύλου.
Τα τελευταία τρία χρόνια τα μαθήματα οργανώνονται πιο συστηματικά και σε συνεργασία με το πρόγραμμα εκπαίδευσης παιδιών Ρομά, που υλοποιείται από το Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του ΑΠΘ. Μητέρες Ρομά, πολλές εργαζόμενες σε λαϊκές, τρεις φορές την εβδομάδα, από τις 4 μ.μ. ώς τις 6.30 μ.μ., κάθονται στα ίδια θρανία όπου το πρωί κάθονται τα παιδιά και τα εγγόνια τους. Ο μαθητικός πληθυσμός του τμήματος για το διδακτικό έτος 2014-15 ήταν δεκαπέντε, ενήλικες κυρίως, γυναίκες, μητέρες και γιαγιάδες μαθητών/τριών των δύο σχολείων της συνοικίας του Δενδροποτάμου. Η φοίτησή τους είναι σε γενικά πλαίσια σταθερή. Κάποιες γυναίκες φοιτούν χωρίς καμιά απουσία, ενώ όσες δεν έχουν σταθερή φοίτηση οφείλεται σε επαγγελματικές υποχρεώσεις και κυρίως σε οικογενειακά προβλήματα τα οποία δημιουργούνται από τη φτώχεια. Προσπαθούν, όμως, να βρίσκονται στο σχολείο τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα.
«Με τα γράμματα ελπίζουμε όλες σε μια καλύτερη ευκαιρία»
Δάσκαλοι και μαθήτριες μητέρες του τμήματος θεωρούμε σημαντική τη διαδικασία απόκτησης απολυτηρίου Δημοτικού Σχολείου, όχι μόνο ως επιστέγασμα των προσπαθειών, αλλά επιπλέον ως μια διαδικασία επικύρωσης του γραμματισμού στη βάση: Πρώτον, σεβασμού του δικαιώματος της εκπαίδευσης και των όποιων πλεονεκτημάτων (μικρών ή μεγάλων) αντιστοιχούν στην απόκτηση του απολυτηρίου. Δεύτερον, ως δικαίωμα των γυναικών να συμμετέχουν σε ευκαιρίες ζωής π.χ. εργασία, συμμετοχή σε επιδοτούμενα σεμινάρια ανέργων γυναικών κ.λπ. Και, τρίτο και πιο ουσιαστικό, όπως τον θέτουν και οι ίδιες, για το δικαίωμά τους να συμμετάσχουν σε ευκαιρίες συνέχισης σπουδών στο σχολείο δεύτερης ευκαιρίας: «Με τα γράμματα ελπίζουμε όλες σε μια καλύτερη ευκαιρία. Δεν ξέρουμε αν θα τα καταφέρουμε, όμως αυτό το χρωστάμε όλες στον εαυτό μας. Είναι ο σεβασμός στον εαυτό μας και στα παιδιά μας. Έτσι ετοιμαζόμαστε για εξετάσεις για το απολυτήριο», όπως είχαν γράψει σε κείμενό τους μητέρες που φοίτησαν τα προηγούμενα χρόνια. Μία από αυτές, σε μια αποστροφή του λόγου της σε ένα μάθημα, τόνισε ότι με την απόκτηση του απολυτηρίου θα φροντίσει να ζητήσει επανέκδοση του δελτίου ταυτότητάς της επειδή στο υπάρχον αναγράφεται ο χαρακτηρισμός της αγράμματης.
Με πείσμα και υπομονή οκτώ «μαθήτριες» κατάφεραν να αποφοιτήσουν
Από τις δεκαπέντε γυναίκες που παρακολούθησαν τα μαθήματα στη διαδικασία εξετάσεων για απόκτηση απολυτηρίου Δημοτικού Σχολείου, φέτος συμμετείχαν οκτώ (οι υπόλοιπες δεν θεωρούσαν τον εαυτό τους έτοιμο). Η διαδικασία των εξετάσεων οργανώθηκε και υλοποιήθηκε σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις του Π.Δ. 201 (περί λειτουργίας της Α/βάθμιας εκπαίδευσης) και με την ολοκλήρωσή τους απέκτησαν τον τίτλο απολυτηρίου. Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά τα διδακτικά έτη: α) 2011-13 συμμετείχαν στις διαδικασίες γραμματισμού του σχολείου 20 γυναίκες Ρομά και απέκτησαν απολυτήριο δημοτικού σχολείου 14. β) 2013-14 παρακολούθησαν πάλι 15 γυναίκες Ρομά και απέκτησαν απολυτήριο 11.
Παρά την αγωνία επιβίωσης (και όχι απλώς διαβίωσης), οι γυναίκες αυτές δεν το έβαλαν κάτω. Έκριναν και κρίνουν ότι το σχολείο, η προσωπική τους εκπαίδευση και των παιδιών τους είναι ό,τι σπουδαιότερο στη ζωή τους, γι' αυτό και δεν σταμάτησαν μπροστά στα καθημερινά οικονομικά οδοφράγματα που ορθώνονται προκειμένου να τις αποκλείσουν από το αγαθό της εκπαίδευσης. Όλες αυτές οι γυναίκες Ρομά είναι η απάντηση στον κυρίαρχο λόγο που χρόνια τώρα προσπαθεί να επιβάλλει ιδεολογήματα περί δήθεν πολιτισμικής ασυμβατότητας των Ρομά με την εκπαίδευση: «Οι Ρομά δεν αγαπάνε τα γράμματα, δεν τα έχουν στο αίμα τους, στον πολιτισμό τους, στην κουλτούρα τους». Φράσεις που ακούγονται και από «επίσημα χείλη» προκειμένου να καλύψουν τη σκόπιμη -πολλές φορές διαχρονική- αδιαφορία των θεσμών και της πολιτείας εις βάρος των Ρομά.
Διαψεύδοντας ρατσιστικά στερεότυπα
Η επιμονή των γυναικών Ρομά του Δενδροποτάμου για την εκπαίδευση διαψεύδει όλο αυτό το ιδεολογικό πλέγμα. Επιπλέον η συμμετοχή τους στις απολυτήριες γραπτές εξετάσεις, όπως ορίζονται από το νομικό πλαίσιο, έρχεται να συμπληρώσει τη διάψευση. Η φοίτηση και η προσπάθεια των γυναικών αυτών έδωσε ιδιαίτερη αξία στο σχολείο, αλλά και στο έργο των δασκάλων (και προσωπικά τού γράφοντος). Οι γυναίκες αυτές έδωσαν τη δική τους δυναμική διάσταση στο περιεχόμενο του ρόλου του σχολείου στη συνοικία του Δενδροποτάμου, που φέρει τον επιθετικό προσδιορισμό «διαπολιτισμικό σχολείο». Διαμόρφωσαν, με τη συμμετοχή τους σε εκδηλώσεις του σχολείου, το πραγματικό περιεχόμενό του, όπως αυτό τίθεται στη συνείδηση των ανθρώπων ως ιστορικός προορισμός του σχολείου: Ένα σχολείο της υπόσχεσης και της ελπίδας. Ένα σχολείο δημοκρατικό, ανθρώπινο, ανοιχτό στην κοινωνία και την κοινωνική δικαιοσύνη. Ένα σχολείο ευαίσθητο στην αγωνία των ανθρώπων για μόρφωση.
Για όλα αυτά, για το περιεχόμενο που έδωσαν οι γυναίκες στο σχολείο, πέρα από τα συγχαρητήρια τους αξίζουν και οι ευχαριστίες μας και τους αφιερώνουμε κάποιους από τους στίχους από το «Πρώτο σκαλί» του Καβάφη:
Κι αν είσαι στο σκαλί το πρώτο, πρέπει
νάσαι υπερήφανος κ' ευτυχισμένος.
Εδώ που έφθασες, λίγο δεν είναι
τόσο που έκαμες, μεγάλη δόξα.
Κι αυτό ακόμη το σκαλί το πρώτο
πολύ από τον κοινό τον κόσμο απέχει.
Εις το σκαλί για να πατήσεις τούτο
πρέπει με το δικαίωμά σου νάσαι
πολίτης εις των ιδεών την πόλι.
Εδώ που έφθασες, λίγο δεν είναι
Τόσο που έκαμες, μεγάλη δόξα
* Ο Άγγελος Χατζηνικολάου είναι δάσκαλος του 5ου Δημοτικού Σχολείου Μενεμένης στον Δενδροπόταμο Θεσσαλονίκης, δρ Παιδαγωγικής του ΠΤΔΕ/ΑΠΘ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου