Δημοσκοπήσεις: αποτυχημένοι φωτογράφοι ή αλμπάνηδες επιστήμονες;
Του Απόστολου Λυκεσά
Τι είναι οι δημοσκοπήσεις; «Μια φωτογραφία της στιγμής» συνηθίζουν να λένε οι ιδιοκτήτες των εταιρειών. Κανενός το μυαλό, φυσικά, δεν πάει στους φωτογραφικούς θαλάμους που βρισκόταν στις γωνίες των δρόμων προκειμένου να βγάλουν οι πολίτες προσωπογραφίες για ταυτότητες, διαβατήρια και βιβλιάρια ή για να θυμούνται τα ζευγαράκια μια στιγμή ευτυχίας. Όχι, τίποτα τέτοιο δεν είναι οι δημοσκοπήσεις. Ούτε έχουν κάποια σχέση με τους πλανόδιους φωτογράφους στον Λευκό Πύργο ή το Ζάππειο όπου φωτογραφίζονται νεόνυμφοι με φόντο τη θάλασσα ή τα περιστέρια προκειμένου να στοιχειοθετήσουν με πειστήρια την αθωότητα του κοινού βίου και την απόφαση για το από κοινού ταξίδι της ζωής. Οι δημοσκοπήσεις δεν είναι επίσης σαν τις φωτογραφίες που βγάζουν οι αστυνομικοί της ασφάλειας σε όσους συλλαμβάνονται για παραπτώματα του ποινικού κώδικα.
Οι δημοσκοπήσεις είναι σαν τις φωτογραφίες του Νάσιοναλ Τζεογράφικ. Κάνουν την έρημο Σαχάρα ελκυστικό προορισμό αφαιρώντας τις υψηλές θερμοκρασίες. Οι ρυζοκαλλιέργειες του Βιετνάμ, οι ορεινές συστοιχίες τσαγιού της Κεϋλάνης, το Γκραν Κάνυον, δεν απεικονίζουν τον ανθρώπινο κάματο, την αγωνία των καιρικών συνθηκών, όσους κλέβουν τον μόχθο των αγροτών, την υποκρισία και τον κυνισμό του αποικιοκράτη ή τους αφανισμένους Απάτσι. Είναι απλώς τοπία στα οποία ένας μπουχτισμένος τουρίστας μπορεί να ρεμβάσει αδιάφορα πίνοντας γκαζόζες, και να γλιστρήσει άφοβα πάνω στα συμπυκνωμένα πήξελ χωρίς να σκοντάψει σε κανένα χαντάκι, σε κανένα σβώλο χώματος, σε καμιά κρυμμένη πέτρα.
Οι δημοσκοπήσεις είναι η φωτογραφία μιας στιγμής που σου επιτρέπει να ρετουσάρεις ή και να αποκαλύψεις τις σωματικές ατέλειες, ΑΝ υπάρχουν. Κόκκο τον κόκκο μαζεύονται ανά την επικράτεια τα στοιχεία και τα χρώματα, τα μεγέθη και οι εγκάρσιες ατομικές βουλήσεις, για να φτιαχτεί αυτή η φωτογραφία. Μαζεύοντας αυτές τις φωτογραφίες, όποιος θέλει, φτιάχνει το άλμπουμ της ζωής των ανθρώπων ανά δευτερόλεπτο. Όποιος θέλει μπορεί να παραγγείλει όποια φωτογραφία θέλει. Άλλος προτιμά λιοντάρια να επιτίθενται κατά πρόσωπο, άλλος θέλει αθόρυβες αράχνες, ποδοβολητά ελεφάντων και χασμουρητά κροκόδειλων ή καμήλες που μασουλάνε τρισευτυχισμένες αιγυπτιακά φούλια. Κι αν το επιθυμείς πολύ, και δώσεις κάτι περισσότερο, μπορείς να έχεις μια φωτογραφία με μια πολική αρκούδα να παίζει σκραμπλ με ένα βρέφος φώκιας.
Όταν η φωτογραφία ικανοποιεί τον παραγγελιοδόχο αλλά δεν μπορεί να κρύψει το οφθαλμοφανές ψέμα και την απάτη της, τότε, συμβαίνει κάτι πολύ πολύ παράξενο. Ενώ μια φωτογραφία όπως είναι γνωστό ακόμη και αν τραβήχτηκε με μια πολαρόιντ του αστυνομικού τμήματος του Λος Άντζελες είναι, κατά κάποιο τρόπο, τέχνη, στην περίπτωση της αποκαλυπτόμενης ψευδολογίας, μετατρέπεται σε επιστήμη. Η επιστήμη οφείλει να ερευνά όσα οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν ακόμη και να καταλήγει και σε λάθος αποτελέσματα, τα οποία όμως όταν αποκαλύπτονται κατατάσσουν συνήθως τον επιστήμονα στην κατηγορία του αλμπάνη. Αυτή η κατάληξη είναι φυσικά ο τρόμος του επιστήμονα και ήταν μέχρι τα χρόνια του Πυθαγόρα, -τόσο κοντά χρονικά-, ο οποίος ως γνωστόν μετέτρεψε σε μαθηματική επιστήμη όσα γνώριζαν μετά βεβαιότητας οι Βαβυλώνιοι χίλια χρόνια πριν με μια μικρή διαφορά: αυτός τα απέδειξε. Αυτή η μανία του Πυθαγόρα τον οδήγησε σε δραματικό τέλος καθώς η σχόλη του διαλύθηκε όταν κατάφερε να αποδείξει ότι πολλά από όσα πίστευαν στη Σχολή μέχρι τότε ήταν λάθος. Έκτοτε, αυτό το χούι του Πυθαγόρα, βασανίζει του αληθινούς επιστήμονες, δηλαδή δεν ανακοινώνουν τίποτα σαν αλήθεια αν δεν το έχουν αποδείξει πρώτα, αν δεν έχει δοκιμαστεί πολλαπλώς η αλήθεια που διακηρύσσουν. Στα χρόνια μας, αυτή η παραδοχή παρότι δεν έχει καταρριφτεί έχει υποστεί μια διαστροφή, στην περίπτωση δε των δημοσκοπήσεων, φτάσαμε στο απώτατο σημείο, να θεωρείται επιστήμη η προεκλογική δημοσκόπηση μόνο και μόνο επειδή καταλήγει σε λάθος, εν ολίγοις, επιστήμονες είμαστε λάθη κάνουμε.
Επειδή δε αυτοχαρακτηρίζονται και αυτοθαυμάζονται ως μετρητές της περιώνυμης κοινής γνώμης, εσχάτως και αλλεπάλληλες φορές έχει αποδειχτεί ότι απεικονίζουν την κοινή γνώμη με ακρίβεια τέτοια που αντιστοιχεί σε μετάδοση ποδοσφαιρικού αγώνα του ΠΑΟΚ στην Τούμπα με υπόκρουση συνθήματα και πανηγυρισμούς οπαδών του Ολυμπιακού. Δυσκολεύομαι να αντιληφτώ πλήρως τι σημαίνει το γεγονός ότι, ενώ στην κανονική ζωή θα διαμαρτύρονταν και οι παοκτζήδες και οι ολυμπιακάκηδες, στην εφήμερη ζωή των δημοσκοπήσεων οι διαμαρτυρίες γίνονται δεκτές και ερμηνεύονται σαν ερωτικοί ψίθυροι.
Μόλις χθες άκουσα ο ίδιος δημοσκόπο να εξηγεί σε τηλεοπτικό σταθμό, και ως «φωτογράφος» και ως επιστήμονας, ότι υπήρχε «ρευστότητα στο πολιτικό σκηνικό και την κοινωνία», ότι «πρέπει να μάθουμε να ζούμε με την αβεβαιότητα όπως με τους σεισμούς», ξεπερνώντας δηλαδή με ασύγγνωστη ελαφρότητα το γεγονός ότι αν ρέει η … ρευστότητα δεν μπορείς να την φωτογραφίζεις με τόση βεβαιότητα και, επιπλέον, δεν βλέπω κανένα λόγο να πρέπει να ζει η κοινή γνώμη μέσα στην αβεβαιότητα που προκαλεί αυτός, αβεβαιότητα η οποία έχει επιπλέον, σύμφωνα με τις αναλογίες που ο ίδιος ορίζει, την καταστροφική δύναμη των σεισμών. Ο ίδιος δημοσκόπος εγκάλεσε ως επιστήμονας την κοινή γνώμη «να μάθει να ερμηνεύει», τις δικές του ερμηνείες προφανώς, και μοιάζει πια ετούτο σαν ο αείμνηστος γιατρός Παπανικολάου να ζητούσε από τις γυναίκες που κάνουν το «τεστ Παπ» να του εξηγούν τις… διαγνώσεις του. Ούτε που περνάει από το μυαλό αυτού του δημοσκόπου να πει ότι δεν είναι δυνατό να τραβήξουν «φωτογραφίες» κάτω από αυτές τις αντίξοες συνθήκες, ότι δεν είναι τίμιο να τολμούν καν να ανακοινώνουν συμπεράσματα.
Παραμένει παράδοξο , εισέτι, το γεγονός ότι υπάρχουν κάποιοι που τους πληρώνουν για να είναι επιστήμονες και να καταλήγουν συνέχεια σε λάθος συμπεράσματα.
Κάποιοι από τους δημοσκόπους που τους έχει μείνει μια στάλα φιλότιμο ζητάνε συγγνώμη αφού δείχνουν τουλάχιστον να αντιλαμβάνονται πόσο οδυνηρές για το κοινωνικό σύνολο είναι τα λάθος συμπεράσματά τους. Κι ελάχιστοι, έστω, προσπαθούν όπως όπως να σώσουν την δική τους τιμή, τιμή από την οποία και οι άλλοι κόβουν κομματάκια για να διαβούν την έρημο της δημόσιας απαξίωσης.
Αντιθέτως, άλλοι, επιμένουν ότι κάνουν καθαρή επιστήμη, αυτοί είναι και οι επικίνδυνοι, είτε έχουν συναίσθηση είτε όχι των λεγομένων τους. Όσο για τους εντολείς και χρηματοδότες τους, αυτοί βρίσκονται στη φάση άσκησης μιας διαβολικής διαστροφής αφού, σε αντίθεση με όσα σκωπτικά διακωμωδούσε η κοινή συνείδηση, αυτοί εξακολουθούν να παραγγέλνουν με την ρήση «φωτογράφε, φωτοχάλια, βγάλτον στο χαρτί με δυο κεφάλια». Κι έτσι είδαμε και σε αυτές τις εκλογές να συλλαμβάνονται «φωτογράφοι» με την επιστήμη στην πλάτη…
Με όλα αυτά που είπα μέχρι τώρα ελπίζω να μην παρεξηγηθούν οι δημοσκοπικές εταιρείες. Και δηλώνω απερίφραστα ότι το κείμενο αυτό είναι φωτογραφία μιας στιγμής και, εννοείται, ότι θα επιθυμούσε να καταλήξει σε ένα επιστημονικό συμπέρασμα. Αλλά δεν έχει βρει ακόμη πλούσιο και γενναιόδωρο παραγγελιοδόχο.
* Ο δημοσιογράφος του ρ/σ "Στο Κόκκινο 93,4" Απόστολος Λυκεσάς αρθρογραφεί καθημερινά στο alterthess.gr. Ακούστε ζωντανά στο "Κόκκινο 93,4" την εκπομπή "Ορθά- Κοφτά" με τον Απόστολο Λυκεσά Δευτέρα- Παρασκευή 11:00-12:00.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου