«ΤΑ ΝΕΑ» και η κάλυψη του δημοψηφίσματος, 29/6 – 6/7 2015.
Ξέρω τι έγραφες πέρυσι το καλοκαίρι…
Του Έκτορα Καρβούνη
Ένα χρόνο μετά, η κριτική ανάγνωση του πρόσφατου παρελθόντος είναι παραπάνω από αναγκαία στην προσπάθεια μεγαλύτερης κατανόησης του ρόλου που διαδραματίζουν τα ΜΜΕ στην πολιτική. Συγκεκριμένα, θα ασχοληθούμε με την εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ» για δύο λόγους: Πρώτον διότι είχε τις περισσότερες πωλήσεις φύλλων κατά τις μέρες του δημοψηφίσματος[1] και κατά δεύτερον διότι ο ΔΟΛ, όπως περιγράφει έπειτα από μελέτη του συγκροτήματος ο Δ. Ψαρράς «πάντοτε διακρινόταν για την αποτελεσματικότητά του να επεμβαίνει στα πολιτικά πράγματα, να ορίζει πρωθυπουργούς και να κατευθύνει κυβερνήσεις»[2] και συνεπώς τα γραπτά τους παίζουν ιδιαίτερο ρόλο στη διαμόρφωση της πολιτικής δημοσιότητας της χώρας.
Ο Π. Τσίμας στο άρθρο του την 27η του Ιούνη έδωσε, αναφερόμενος βέβαια στην κυβέρνηση, ένα γνωμικό που θα χρησιμοποιήσει στο έπακρον το επόμενο διάστημα και η εφημερίδα του. «Δεν είναι τόσο το ύψος ή το μείγμα των δημοσιονομικών μέτρων, που κρίνουν πόσο ‘καλή’ ή ‘κακή’ είναι μια συμφωνία. Είναι ο τρόπος με τον οποίο η συμφωνία θα ερμηνευθεί». Και αυτή την μάχη ήταν προετοιμασμένη από καιρό να ξεκινήσει και επίσημα η εφημερίδα από την πρώτη μέχρι την τελευταία μέρα απέναντι στους υποστηρικτές του «ΟΧΙ» ποντάροντας κάθε πένα και σελίδα στη διάθεση της καμπάνιας υπέρ του ΝΑΙ.
[1] Σύμφωνα με το Μ.Ο. των ημερών από τα στοιχεία της www.europenet.gr
[2] Ψαρράς Δ. (2016) : Το βαθύ κράτος του Τύπου, Συγκρότημα Λαμπράκη 1922-2016. Εφημερίδα των Συντακτών
29/6: Τόσο το πρωτοσέλιδο όσο και το άρθρο σύνταξης των «ΝΕΩΝ» στο φύλλο μετά την ανακοίνωση του δημοψηφίσματος κάνουν σαφή την γραμμήπου θα ακολουθήσει η εφημερίδα τις επόμερες μέρες στην μάχη του νοήματος. Ευθύς αμέσως βάζει δύο εξαιρετικά σημαντικές ετικέτες πάνω στο ολόμαυρο πρωτοσέλιδο: Πρώτον, πως «οι Έλληνες φοβούνται» και δεύτερον πως «το δημοψήφισμα γίνεται πάνω σε πρόταση που δεν υπάρχει».
Δημιουργεί, ιεραρχεί και προειδοποιεί για τους επικείμενους κινδύνους του δημοψηφίσματος, οι οποίοι δεν είναι άλλοι από τον «διχασμό της ελληνικής κοινωνίας» και την «αμφισβήτηση της ευρωπαϊκής ταυτότητας της χώρας». Σε λίγες μόλις λέξεις και μάλιστα ανάμεσα σε παύλες στην συνέχεια κατανοεί πως το λουκέτο στις τράπεζες, μία από τις σκληρότερες αποφάσεις στο ιστορικό της ΕΚΤ, ήταν μια «εξέλιξη αυτονόητη μετά την απόφαση για δημοψήφισμα μόλις τέσσερις ημέρες πριν από τη λήξη του ελληνικού προγράμματος»! Το άρθρο του Η. Κανέλλη λίγες σελίδες παρακάτω τιτλοφορείται «Το τέλος της εκδρομής» όπου γράφεται πως «ο Πρωθυπουργός επιμένει να μπερδεύει τη δημοκρατία και το διχαστικό δημοψήφισμά του με τη χρηματοδότηση». Έπειτα, ο Χρ. Παπαχρήστου, επιχειρεί το γνωστό «blame game» και αναφέρεται σε όλα αυτά που θεωρεί «λάθη» της κυβέρνησης και κλείνει πως «Συμπερασματικά, γιατί βαριέμαι να αναφερθώ και σε πολλά άλλα, η ευθύνη για ό,τι ζούμε έχει ονοματεπώνυμο: Αλέξης Τσίπρας. Για να μην ξεχνιόμαστε δηλαδή, ενόψει της Κυριακής...». Στο άρθρο του ο Γ. Βούλγαρης νοηματοδοτεί τους κυριότερους άξονες της συγκυρίας. Βλέπει «πολιτική απάτη» της κυβέρνησης, «ψεύτικο δίλημμα» στο δημοψήφισμα, αναπαράγει –έπειτα από καιρό απουσίας– τη θεωρία των άκρων βάζοντας μαζί Χρυσή Αυγή και ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, μιας που και οι 3 στηρίζουν το ΟΧΙ και, όπως, «σε όλες τις εθνικές καταστροφές που υπέστη η Ελλάδα», σημειώνονται οι ίδιες τακτικές. «Εθνικιστική δημαγωγία, πολιτική πόλωση, παρασιώπηση των συνεπειών, ασύστολα ψεύδη και συνωμοσιολογίες». Τελειώνει δηλώνοντας πως «την Κυριακή συγκρούονται δύο διαφορετικές προοπτικές της χώρας. Το ΟΧΙ είναι η ψωροκώσταινα που ναυαγεί και πάλι σαν καρυδότσουφλο στη γεωπολιτική τρικυμία της Ανατολικής Μεσογείου. Η απάντηση είναι ΝΑΙ στην ΕΥΡΩΠΗ, ΝΑΙ στην ΕΛΛΑΔΑ της δημοκρατίας και της προόδου».
Στο κεντρικό άρθρο της εφημερίδας φιλοξενείται ο Β. Βενιζέλος, «πρώην πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ», όπως υπογράφει, ο οποίος χρησιμοποιεί την συγκυρία για να ξαναγράψει την ιστορία του πρόσφατου παρελθόντος του «Παλαιού Καθεστώτος», δηλώνοντας πως «αγωνιστήκαμε να αποφύγουμε την ασύντακτη χρεοκοπία και με πόνο ψυχής σηκώσαμε στους ώμους μας το βάρος της κοινωνικής δυσαρέσκειας». Όσον αφορά το δημοψήφισμα, γράφει πως το ΟΧΙ του «κ. Τσίπρα είναι όχι στην υπευθυνότητα, στην κοινή λογική, στην Ευρώπη, στο ευρώ, στην ασφάλεια και τη σταθερότητα» και πολλά άλλα ενώ το ΝΑΙ του ΠΑΣΟΚ είναι ακριβώς τα αντίθετα,ζητώντας παράλληλα από την κυβέρνηση να διαπραγματευθεί «ως εθνική ομάδα διαπραγμάτευσης και να διασφαλίσει την έξοδο από το Μνημόνιο και την κρίση. Να οργανώσει την επάνοδο της Πατρίδας μας στην ομαλότητα μιας ισότιμης χώρας-μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της ευρωζώνης».
Το φύλλο της εφημερίδας κλείνει όπως πάντα το άρθρο του Ι.Κ. Πρετεντέρη, με τίτλο «Εφιάλτης». Ο Ι.Κ. Πρετεντέρης θέτει την ατζέντα μέσα σε λίγες λέξεις. Και αναγγέλει την καταστροφή «αντικρίζει [σ.σ. η χώρα] το φάντασμα της εθνικής καταστροφής. Είναι ο χειρότερος εφιάλτης που θα μπορούσε κανείς να φανταστεί. Και αυτόν ακριβώς ζούμε.» και μας δίνει το ιστορικό της «Η πορεία στην άβυσσο ξεκίνησε με μια χαζοχαρούμενη επαγγελία. Πέρασε από μια ανεκδιήγητη διαπραγμάτευση. Και κορυφώνεται με ένα οπερετικό δημοψήφισμα. Ένα δημοψήφισμα χωρίς ερώτημα και χωρίς αντικείμενο. Πολύ φοβούμαι και χωρίς αποτέλεσμα» και μας δίνει την ερμηνεία για το πώς «η χώρα έπεσε στα βράχια»: «Είτε από μεθοδευμένη ιδεοληψία, είτε από κυβερνητική ανικανότητα».
30/6: Το επόμενο φύλλο τονίζει στο άρθρο σύνταξης που τιτλοφορείται «Η Ελλάδα στον γκρεμό» πως, σε περίπτωση του ΟΧΙ, «είναι προφανές ότι επόμενος σταθμός θα είναι η δραχμή και η πλήρης φτωχοποίηση όσων δεν έβγαλαν χρήματα στο εξωτερικό». «Προβληματικό είναι ακόμα και το ψηφοδέλτιο που επέλεξε η κυβέρνηση για το δημοψήφισμα».
Πιο κάτω, φιλοξενείται το «λεπτομερέστατο γράφημα» που δημοσίευσε ο Κ. Μητσοτάκης που ακολουθεί την γραμμή ΝΔ «κοινώς να δείχνει όλες τις καταστροφικές συνέπειες που θα μπορούσε να έχει ένα ΟΧΙ στο δημοψήφισμα που συνεπάγεται έξοδο της χώρας από το ευρώ».
Ο Γ. Βούλγαρης σε νέο άρθρο επιμένει στην αναπαραγωγή της θεωρίας των δύο άκρων γράφοντας για «δημοψήφισμα των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ – Χρυσής Αυγής», το οποίο χαρακτηρίζει «ολοκληρωτικού τύπου μεθόδευση». «Το δίλημμα εικονογραφείται πια[...] Τράπεζες χωρίς λεφτά, συντάξεις που δεν καταβάλονται, άδειοι δρόμοι, αγωνία για μετρητά, μαγαζιά όπου δεν πατάει άνθρωπος, ουρές για βενζίνη, φάρμακα που αρχίζουν να λείπουν ειδικά για τους χρόνια πασχούντες[...] Αυτές είναι εικόνες του ΟΧΙ». Το άρθρο του Δ. Ρέππα μια σελίδα μετά, δηλώνει πως «πρόκειται για ένα μη-δημοψήφισμα» κατά το οποίο «η χώρα μοιάζει σαν την γάτα που κυνηγά την ουρά της». «Ως εκ τούτου» συνεχίζει, «το ΝΑΙ δεν σημαίνει υιοθέτηση της πρότασης των δανειστών αλλά υπεράσπιση του ευρωπαϊκού κεκτημένου της χώρας, για να ηττηθεί το λόμπι της δραχμής». Το ρεπορτάζ/άρθρο, μιας που είδηση και σχόλιο δεν μπορούν να διαχωριστούν, του Γ. Φιντικάκη, έχει τίτλο «Μπλάκαουτ στην αγορά» δίνοντας το δραματικό κλίμα στην πρώτη παράγραφο ως εξής: «Τα πρώτα θραύσματα από τις νάρκες στο ναρκοπέδιο των κλειστών τραπεζών και των capital controls μετρούν ήδη οι ελληνικές επιχειρήσεις μικρές και μεγάλες, έχοντας βυθιστεί στην αβεβαιότητα και σε καθεστώς πλήρους στάσης πληρωμών». Ο Κ. Αρβανιτόπουλος, πρώην υπουργός και τακτικός αρθρογράφος στην εφημερίδα, αναπαράγει τα επιχειρήματα της γραμμής του ΝΑΙ, διαστρεβλώνοντας ένα προς ένα τα ζητήματα σχετικά με το δημοψήφισμα. Το δημοψήφισμα συνιστά «εκτροπή», το ερώτημα «είναι ένα. Ευρώ ή δραχμή. Η Ελλάδα εντός ή εκτός Ευρώπης», η κυβέρνηση είναι αυτή που «κλείνει τις τράπεζες και επιβάλλει capital controls» και η λύση είναι εκλογές το φθινόπωρο και μέχρι τότε «κυβέρνηση εθνικής σωτηρίας».
Το κλείσιμο του Ι.Κ. Πρετεντέρη προσθέτει δύο ενδιαφέρουσες απόψεις.
Η πρώτη είναι για την κυβέρνηση όπου διερωτάται «Τι να περιμένεις από ανθρώπους που δεκαετίες τώρα ζουν σε καθεστώς ιδεοληπτικής απόρριψης, αδυναμίας κατανόησης και άρνησης του σύγχρονου κόσμου;». Η δεύτερη είναι πως στον «πραγματικό κόσμο, στον σύγχρονο κόσμο, στη δημοκρατκή Ευρώπη που θέλουμε να ανήκουμε, η μαζική αυτοκτονία δεν ήταν ποτέ πράξη αξιοπρέπειας».
1/7: «ΤΑ ΝΕΑ» υποδέχονται τον Ιούλιο πενθώντας πολλαπλώς. Ακόμα και το ιστορικό γαλάζιο φόντο στο σήμα έγινε μαύρο, ακολουθώντας το γενικότερο κλίμα του πρωτοσέλιδου ενώ το άρθρο σύνταξης μόνο ως κακόγουστο αστείο μπορεί να συλληφθεί: «Σε μια τέτοια συγκυρία, ο Τύπος δεν θα μπορούσε να μείνει ανεπηρέαστος: η εφημερίδα που κρατάτε στα χέρια σας έχει μόνο 32 σελίδες, διότι τα αποθέματα δημοσιογραφικού χάρτου επαρκούν για λίγες ημέρες και δεν υπάρχει η δυνατότητα εκτελωνισμού νέων ποσοτήτων, λόγω της αναγκαστικής αργίας των τραπεζών. ‘ΤΑ ΝΕΑ’ θεωρούν ότι οφείλουν να διασφαλίσουν την κυκλοφορία της εφημερίδας. Ζητούν την κατανόηση του αναγνωστικού κοινού και δεσμεύονται ότι οι προσωρινές τεχνικές δυσκολίες δεν θα γίνουν η αιτία για εκπτώσεις στην ενημέρωση. Οι στιγμές είναι οριακές, όπως και η κοινωνική συνοχή. Ο κίνδυνος του διχασμού είναι ορατός – καθώς με ευθύνη της κυβέρνησης η απόφαση για την συνέχιση ή όχι της ευρωπαϊκής πορείας της χώρας έχει περάσει στους ώμους των πολιτών. Σε μια τέτοια κρίση, η αξία της έγκυρης ενημέρωσης είναι ανεκτίμητη – διότι είναι το μόνο όπλο της ελληνικής κοινωνίας για να βγει η χώρα από αυτή την κατάσταση ενωμένη.»
Στο ρεπορτάζ της Ν. Μουτούση σχετικά με τις συγκεντρώσεις υπέρ του ΝΑΙ και ΟΧΙ, με τίτλο «’Φοβάμαι μόνο τον διχασμό’», προσπαθεί να θυματοποιήσει το «κίνημα» του «Μενουμε Ευρώπη» καταγράφοντας πως σημειώθηκαν αντισυγκεντρώσεις από ομάδες «αντιεξουσιαστών». Ο Η. Κανελλης σχολιάζει πως «η καταστροφή, η ανάδυση των άκρων μετά το 2011 και η προκήρυξη του δημοψηφίσματος, που έβαλε σε περιπέτεια τη θέση της χώρας στην Ευρώπη (και γι’αυτό είναι υποχρέωσή μας να υπερψηφιστεί το ΝΑΙ) αποδεικνύει ότι η λεγόμενη άμεση δημοκρατία είναι στην καλύτερη περίπτωση μια αυταπάτη. Στη χειρότερη, ορίζει την παράδοση θεσμών και δημοκρατικών κανόνων στο θυμικό ανεξέλεγκτων όχλων. Ο λαός γίνεται έτσι το άλλοθι εκτροπών». Το ρεπορτάζ του Δ. Πεφανη φέρει τίτλο κι υπότιτλο «Ο μεγάλος εμπαιγμός [σ.σ. από την κυβέρνηση] των συνταξιούχων. Μόνο 120 ευρώ την εβδομάδα μπορούν να σηκώσουν. Τελειώνουν τα μετρητά στα ΑΤΜ». Παρακάτω, η Ε. Χρυσολωρα τιτλοφορεί το ρεπορτάζ της «Φόβοι και για κούρεμα καταθέσεων. Από μια κλωστή κρέμεται η τύχη της χώρας και των τραπεζών. Αίτημα για αναβολή πληρωμής της δόσης 1,6 δις. στο ΔΝΤ. Η κυβέρνηση ζητεί την επιείκια της ΕΚΤ και αύξηση ορίου του ELA» ενώ προβλέπει το «τι μπορεί να συμβεί. Τυπικά, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δικαιούται (και θα μπορούσε) να τραβήξει την πρίζα από σήμερα» σε μια πρωτοφανή δήλωση κατανόησης –αν όχι σύμπλευσης – της εκδικητικής πολιτικής των δανειστών απέναντι στην απόφαση της κυβέρνησης να προχωρήσει στην διεξαγωγή δημοψηφίσματος. Ο πρώην υπουργός Π. Ευθυμίου αναφέρεται σε «χρήσιμους ηλίθιους» δηλαδή «περί ηγετών, οι οποίοι, είτε κατ’εντολήν είτε από ανεπάρκεια, διευκόλυναν τα συμφέροντα τρίτων εις βάρος της χώρας τους». «Το εθνολαϊκιστικό ιδεολογικό
και πολιτικό ρεύμα που διαμορφώνει το ενιαίο μέτωπο ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ-Χρυσή Αυγή[...] που καλούν τον ελληνικό λαό την Κυριακή στο ΟΧΙ έχουν διαμορφώσει ισχυρές προϋποθέσεις να διαδραματίσουν έναν αντίστοιχο ρόλο, με τρία μάλιστα ενδεχόμενα κλιμάκωσης». Συνοπτικά, πρόκειται για το Grexit που «η υπεύθυνη στάση των προηγούμενων ελληνικών κυβερνήσεων» απέτρεπε, η «προσφυγή στη Ρωσία» και η επέκταση του Ερντογάν «στο Αιγαίο και στη Θράκη στα δυτικά του»!! Καταλήγει πως «ένα συντριπτικό ΝΑΙ την Κυριακή είναι, πριν απ’όλα, πράξη πατριωτικής ευθύνης και συνείδησης των εθνικών συμφερόντων». Στο οικονομικό αφιέρωμα της εφημερίδας ο τίτλος ήταν «Η αγορά στην κατάψυξη. Εικόνες διάλυσης σε όλη τη χώρα».
2/7: Το πρωτοσέλιδο αναφέρει τα τρία πιθανά σενάρια για το κούρεμα των καταθέσεων που δεν έγινε ποτέ. Το άρθρο σύνταξης της 2ας Ιουλίου έχει τον τίτλο «Η πολιτική του διχασμού» και ερμηνεύει το διάγγελμα του Πρωθυπουργού ως διαχωρισμό σε «Έλληνες ‘αξιοπρεπείς’ που ψηφίζουν ΟΧΙ και σε ‘συνενόχους’ που ψηφίζουν ΝΑΙ» κάτι που κάνει τη χώρα να «διανύει με γοργά βήματα την απόσταση που χωρίζει την κοινωνική συνοχή από τον εθνικό διχασμό».
Μόλις λίγες σελίδες μετά βέβαια το άρθρο του Μ. Μήτσου αναφερόμενος στον «αγαπητό Ζαν – Κλοντ» κάνει λόγο για «εθνολαϊκιστικά και σταλινικά κηρύγματα της ηγεσίας», προτρέπει τον πρόεδρο της Κομισιόν να διακρίνει «τυχοδιώκτες και τίμιους, τσαβιστές και ευρωπαϊστές, στην Ελλάδα που κοροϊδεύει και στην Ελλάδα που δουλεύει». Επίσης απευθυνόμενος στον Ζ.Κ. Γιούνκερ δηλώνει πως «το ελάχιστο που μπορείτε να κάνετε είναι να μη συγχέετε την Ελλάδα με την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ. Πείτε το και στον κ. Τουσκ. Είναι θέμα αρχής.» Να μην συγχέει δηλαδή τηνΕλλάδα με την κυβέρνηση της χώρας που εκλέχτηκε λιγότερο από 6 μήνες πριν αποκομίζοντας το 41% των ψήφων! Όσον αφορά τη δήλωση Γιούνκερ πως «γίνονται πράγματα που ούτε τα έχουν φανταστεί ούτε τα έχουν προβλέψει στα γραπτά τους» θεωρεί πως θα μπορούσε μεταξύ άλλων, ενδεχομένως, να αναφερόταν και «στη μεγαλειώδη συγκέντρωση υπέρ του ΝΑΙ που γινόταν εκείνη την ώρα στο Σύνταγμα».
Ο πρώην υπουργός Ν. Ρόβλιας δηλώνει «Με το ΟΧΙ είναι βέβαιο ότι θα έρθουν χρήματα στις τράπεζες; Η απάντηση είναι όχι. Με το ΟΧΙ είναι βέβαιο ότι θα παραμείνουμε στο ευρώ; Η απάντηση είναι όχι. Με το ΟΧΙ είναι βέβαιο ότι θα παραμείνουμε στην Ευρωπαϊκή Ένωση; Η απάντηση είναι πάλι όχι. Με το ΝΑΙ εξακολουθούμε να διαπραγματευόμαστε μέσα στο ευρώ και μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση; Η απάντηση είναι ναι. Με το ΝΑΙ υπάρχουν μεγάλες πιθανότητες να αποκτήσει η οικονομία και πάλι χαρτονομίσματα; Η απάντηση είναι ναι. Με το ΝΑΙ αποφεύγουμε την επαναβαλκανοποίησή μας και τη διεθνή απομόνωση; Η απάντηση είναι πάλι ναι. Ας τα μετρήσουμε με προσοχή αυτά πριν ψηφίσουμε. Είναι λογικές προβλέψεις και όχι πολιτική κινδυνολογία» σπεύδει να τονίσει. «Ψυχορραγούν η αγορά και ο τουρισμός» αναφέρει το ρεπορτάζ για την οικονομία.
3/7: Το άρθρο σύνταξης με τίτλο «Ευρώπη, ακούς;» αναφέρει πως «το δημοψήφισμα της Κυριακής είναι ένα ‘ξεκαθάρισμα λογαριασμών’ ανάμεσα στην Ελλάδα της Ευρώπης και στην Ελλάδα της δραχμής.» «... οι πολίτες καλούνται να αποφασίσουν αν βλέπουν μέλλον εντός της ευρωζώνης ή όχι». «Η ψήφος στο ΝΑΙ είναι προφανώς η μοναδική επιλογή για όσους θέλουν την Ελλάδα στην Ενωμένη Ευρώπη». «Η αναξιοπιστία της κυβέρνησης δεν μπορεί να χρησιμοποιείται ως δικαιολογία για να θυσιαστούν οι Έλληνες και οι Ελληνίδες στον βωμό μιας πολιτικής εκδίκησης, που δεν θα προσφέρει τίποτα στην ευρωπαϊκή ιδέα». Κλείνει τονίζοντας πως την Κυριακή κρίνονται όλοι. Πολίτες, εταίροι, κυβέρνηση.
Ο Χρ. Παπαχρήστου μας γράφει μια κρυφή υποτίθεται εξομολόγηση, που βέβαια γινόταν απροκάλυπτα κατανοητή κατά την περίοδο του δημοψηφίσματος. Πως γράφει δηλαδή στις μέρες του δημοψηφίσματος, όχι ως δημοσιογράφος, αλλά ως ο εαυτός του και μας ενημερώνει ευθέως πως «θα ρίξω ΝΑΙ στην κάλπη. Για να μη γυρίσουμε σε ένα παρελθόν που δεν μας αξίζει». Στο φύλλο αυτό γίνονται σαφείς και οι εσωτερικές ιδεολογικές τάσεις της εφημερίδας. Για παράδειγμα στη σελ. 4 δίνεται το παράδειγμα της Αβάνας από τον Δ. Μητρόπουλο, στην σελ. 7 της Ανατολικής Ευρώπης από τον Γ. Βούλγαρη, στην σελ. 9 της Αργεντινής από τον Μ. Τσιντσινη, στην σελ. 17 της «χειρότερης εκδοχής του ‘89» από τον «Ειδικό Συνεργάτη», στην σελ. 19 της Βενεζουέλας από τον Χ. Παμπουκη, στην σελ. 32 της Αλβανίας από τον Η. Κανελλη «στα δύσκολα χρόνια της κομμουνιστικής δικτατορίας του Εμβέρ Χότζα». Ο Γ. Βούλγαρης στο παραπάνω άρθρο συνεχίζει την αναπαραγωγή της θεωρίας των δύο άκρων γράφοντας πως «για τον ίδιο σκοπό δουλεύει εδώ και καιρό η ‘συμμορία της δραχμής’ πίσω από το σύμπλεγμα ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ – Χρυσή Αυγή». Πέρα από τους 10 λόγους για το ΝΑΙ, προβλέπει πως αν επικρατήσει το ΟΧΙ «η χώρα θα αλλάξει μορφή και κατηγορία με μια υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου κατά 30%-50%.[...] θα καταρρεύσει η δική μας βασική οργανωτική δομή: η συνύφανση και η συλλειτουργία της καθημερινής ζωής, της οικονομίας, της κοινωνίας και των θεσμών με την ευρωπαϊκή πραγματικότητα». Για «χρυσαυγίτες συμμάχους του κ. Τσίπρα» κάνει λόγο και ο Ρ. Σωμερίτης και κλείνει τονίζοντας πως «η Ευρώπη είναι πολύ σημαντική υπόθεση για την ειρήνη και αν το αποφασίσουν οι λαοί της για το οικονομικό ΚΑΙ κοινωνικό μας μέλλον για να την παραδώσουμε στο ΟΧΙ των ‘ανιδεολόγητων’ χρεοκοπημένων. Στην Ελλάδα ταιριάζει το ΝΑΙ». Ο Δ. Κούρτοβικ, ο οποίος τάσσεται υπέρ του ΝΑΙ, αναφέρει πως η κυβέρνηση «επιδιώκει με τόσο προπαγανδιστικό ζήλο και τόσο οργουελικά επινοητικές μεθόδους χειραγώγησης –βλ ψηφοδέλτιο –» την επικράτηση του ΟΧΙ.
Στην σελ. 10 ο Κ. Λαλιώτης παραθέτει 13 σημεία υπέρ του ΝΑΙ. Η σελ. 11 της εφημερίδας αν δεν μπορεί να κατανοηθεί μία φορά ως έχει, το εγχείρημα κατανόησης γίνεται πιο δύσκολο βλέποντας και πάλι το προχθεσινό άρθρο σύνταξης. Η 11η σελίδα της εφημερίδας, που πριν δύο μέρες δεν είχε «απόθεμα δημοσιογραφικού χάρτου» και έγραφε πως «η αξία της έγκυρης ενημέρωσης είναι ανεκτίμητη – διότι είναι το μόνο όπλο της ελληνικής κοινωνίας για να βγει η χώρα από αυτή την κατάσταση ενωμένη» κυκλοφορεί ως εξής(βλ. εικόνα)!
Στην 17η σελίδα γίνεται άλλη μια πρόβλεψη για το μέλλον των τραπεζών: «Η επόμενη μέρα των τραπεζών. Το ΝΑΙ δίνει ελπίδες να ανοίξουν σύντομα. Το ΟΧΙ σημαίνει κλείσιμο και κούρεμα». Οι σελίδες 34-35 χαρίζονται μιας και «σε αυτές τις πρωτάκουστες συνθήκες ‘ΤΑ ΝΕΑ’ απευθύνθηκαν σε έλληνες επιχειρηματίες ζητώντας τους να περιγράψουν τις αντιξοότητες που αντιμετωπίζουν και τι πιστεύουν πως θα συμβεί σε περίπτωση ενός ΟΧΙ στο δημοψήφισμα». Πιο ξεκάθαρα δεν μπορούσε να το θέσει η εφημερίδα σχετικά με το ποιους εκπροσωπεί και απευθύνεται. Τίτλος του ρεπορτάζ: «Το σοκ του ΟΧΙ με τα μάτια επτά επιχειρηματιών». «Το ΟΧΙ κρύβει δραχμή» επιμένει ο Σ. Πολίτης. «Χρεοκοπημένη διεθνώς, με τις τράπεζες κλειστές, στεγνή από ρευστό για να καλύπτει τις υποχρεώσεις της εντός και εκτός, η χώρα έχει κάνει άλμα στο κενό». Ο «Κόκκινος Ντάνι», ο Ντανιέλ Κον-Μπενεντίτ, δηλώνει στη δισέλιδη συνέντευξη: «Ψηφίστε ΝΑΙ για να υποχρεώσετε τους Ευρωπαίους να διαπραγματευθούν». Τα «πρόσωπα» που προβάλλει η εφημερίδα στην ομώνυμη στήλη είναι ο Π. Δήμας λόγω της δήλωσης περί άρνησης της «αλβανοποίησης» και τον κίνδυνο τα παιδιά μας «να μεγαλώσουν με έναν Χότζα πάνω απ’το κεφάλι τους και τον φόβο στην ψυχή τους». Ο ίναι «Ο Άτλας του ΝΑΙ». Το δεύτερο πρόσωπο που προβάλλει η εφημερίδα είναι ο Σ. Κραουνάκης με τίτλο «Το σάουντρακ του ΟΧΙ», ο οποίος ήταν και η μόνη αναφορά της εφημερίδας σε άνθρωπο που θα ψηφίσει ΟΧΙ από τότε που ανακοινώθηκε το δημοψήφισμα, χωρίς βέβαια να υπάρχει ο αντίλογος για την επιλογή του ΟΧΙ.
6/7: «ΤΑ ΝΕΑ» κλείνουν την κάλυψη του δημοψηφίσματος ακριβώς όπως την άρχισαν, σαν να μην συνέβη τίποτε το προηγούμενο βράδυ. Φιλοξενούσαν πρώτον, άρθρο του Β. Βενιζέλου, ο οποίος φαίνεται να αναλαμβάνει στα δύσκολα την επικοινωνιακή γραμμή της εφημερίδας αλλά και δεύτερον, συνέχιζε την διαστρέβλωση και απαξίωση του δημοψηφίσματος. Ευθύς αμέσως μας ενημερώνει για το δίλημμα που υφίσταται, «Μεταρρυθμίσεις ή Grexit» και τονίζει πως «το ισχυρό ΟΧΙ δεν ισχυροποιεί την διαπραγματευτική θέση του Πρωθυπουργού».
Το άρθρο σύνταξης με τίτλο «Πύρρειος θρίαμβος» συνεχίζει πως «αντιθέτως, ανοίγει την όρεξη εκείνης της μερίδας του κόμματός του που ονειρεύεται την απόλυτη ρήξη με την Ευρώπη». «Ο κ. Τσίπρας αυτοπαγιδεύεται – και παγιδεύει τη χώρα – σε έναν δρόμο χωρίς επιστροφή, που οδηγεί σε απόλυτη αδυναμία για οποιαδήποτε συμφωνία κρατάει την Ελλάδα στο ευρώ».
Ο Β. Βενιζέλος δηλώνει «Το ΟΧΙ απέσπασε πλειοψηφία σε ένα αντισυνταγματικό και παράνομο δημοψήφισμα» και κλείνει την κατά τ’άλλα ήπια παρέμβασή του γράφοντας πως «περιμένουμε τους χειρισμούς της κυβέρνσης. Δεν υπάρχει καμία δικαιολογία. Ο λαός ψήφισε, εμπιστεύθηκε, περιμένει το καλύτερο».
Ο Ι.Κ. Πρετεντέρης, γράφει πως «στην Ελλάδα η λογική σπανίως υπερτερεί της συγκίνησης, ιδίως σε ταραγμένους καιρούς» και, αντιγράφοντας την συνάδελφό του στα τηλεοπτικά παράθυρα του MEGA[1], γράφει πως «μπορεί το σύνολο σχεδόν της συντεταγμένης κοινωνίας (συνδικάτα, εργοδοτικές οργανώσεις, αγροτικές ομοσπονδίες, Τοπική Αυτοδιοίκηση, επαγγελματικοί σύλλογοι, επιστημονικά σωματεία) και ό,τι επιφανέστερο διαθέτει η Ελλάδα σε όλους τους τομείς να τάχθηκε με το ΝΑΙ. Αλλά τελικά βγήκε μαζικά ΟΧΙ» Το οπισθόφυλλο γράφει σε παρένθεση πάνω από τη στήλη του Πρετεντέρη σε παρένθεση ως εξής: (Καληνύχτα και καλή τύχη). Έτσι λακωνικά κλείνει το φύλλο της εφημερίδας μετά τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος. Μπορεί πέρα από το περίφημη «κραυγή απεπλισίας» περί έλλειψης δημοσιογραφικού χάρτου να σημειώθηκε και έλλειψη μελανιού στο συγκρότημα...
[1] Μ. Σαράφογλου. «Δεν φταίω εγώ αν όλες οι κοινωνικές ομάδες τάσσονται υπέρ του ΝΑΙ» Δελτίο ειδήσεων του MEGA.
Κλείνοντας, μπορούμε να διακρίνουμε μερικά συγκεκριμένα στρατηγικά σημεία προπαγάνδας που χρησιμοποίησε η εφημερίδα κατά τη διάρκεια του δημοψηφίσματος. Καθώς μάλιστα «ΤΑ ΝΕΑ» όπως και τα περισσότερα συστημικά media «μετατράπηκαν σε κανονικά και συστηματικά οχήματα προπαγάνδας, παραβιάζοντας κάθε έννοια νομιμότητας και δεοντολογίας[1]», η διάκριση είναι ευκολότερη.
Η εφημερίδα φρόντισε άμεσα να κατασκευάσει τα συναισθήματα που θα έπρεπε να νιώθουν οι πολίτες: «Η ολοένα εντεινόμενη ένταση της ρητορικής τρόμου, σύμφωνα με την έκφραση ‘σοκ και δέος’, περιελάμβανε την εφαρμοσμένη τέχνη (δηλαδή την επικοινωνιακή διαχείριση) της πλήρους διαστροφής εννοιών, νοημάτων και φράσεων, ένα διαρκές «ρετουσάρισμα» της πραγματικότητας, συνοδευόμενη από την κατασκευή διχαστικών διχοτομιών και έναν ιδεολογικά εμμονικό σαδισμό.[2]» Οι τακτικές δεν ήταν καινούργιες, το ανήσυχο όμως, είναι πως χρησιμοποιούνταν σε στρατιωτικές επεμβάσεις και βασανιστήρια!
Παράλληλα η μάχη δόθηκε στην διαστρέβλωση του ερωτήματος του δημοψηφίσματος. Από το πρώτο φύλλο το δημοψήφισμα θεωρούνταν άλλοτε ως δίλημμα μεταξύ παραμονής ή αποχώρησης από την Ε.Ε. και άλλοτε μεταξύ ευρώ και δραχμής ενώ παράλληλα δεν υπήρχε πρόταση των θεσμών στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Η εφημερίδα είχε αποβάλλει προ πολλού από το τοπίο τον παράγοντα «δανειστές» κι όποτε γινόταν αναφορά ήταν συνήθως προς δικαιολόγηση των στάσεών τους ενώ επίσης απέβαλλε οποιαδήποτε διαφορετική φωνή, ακόμα και την άποψη του πρωθυπουργού (μόλις 2 σελίδες γράφτηκαν για τα διαγγέλματα και τις συνεντεύξεις των ημερών!). Τα άρθρα γνώμης κατά την περίοδο μελέτης μοιράστηκαν αποκλειστικά σε δύο κατηγορίες. Σε πολιτικά πρόσωπα του «Παλαιού Καθεστώτος» και σε επιστήμονες παντός είδους που το στηρίζουν. Οι δύο αυτές κατηγορίες φρόντισαν τόσο να ξεκαθαρίσουν το γιατί έπρεπε να επικρατήσει το ΝΑΙ, αλλά και τι βιβλικές καταστροφές θα γίνονταν από την επόμενη ημέρα αν έβγαινε το ΟΧΙ (46 ΝΑΙ, 5 ουδέτερα, 0 ΟΧΙ)
Ταυτόχρονα υπήρχε η ενοχοποίηση της κυβέρνησης η οποία, κατά την αφήγηση της εφημερίδας ευθύνεται οριακά μονομερώςγια την διαπραγμάτευση, ολοκληρωτικά για το κλείσιμο των τραπεζών, ξεκάθαρα για τον διχασμό των Ελλήνων, αλλά ακόμα και για γεγονότα που ποτέ δεν έγιναν όπως το κούρεμα των καταθέσεων, η έξοδος από την Ε.Ε. , το ευρώ κ.ό.κ. .
Μάλιστα, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε το γεγονός πως η στρατηγική της εφημερίδας είναι παρόμοια ακόμα και στο λεξιλόγιο με το non paper που διέρρευσε την 4η Ιουλίου με την επικοινωνιακή στρατηγική της ΝΔ για το δημοψήφισμα[3]. Μερικά από αποσπάσματα είναι τα εξής: «Επισημαίνουμε τη διεθνή απομόνωση της χώρας και το γεγονός ότι χώρες όπως η Ρωσία και η Κίνα παίρνουν σαφής αποστάσεις από τις επιλογές της Κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ.» « ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Το βασικό πολιτικό συμπέρασμα είναι ότι για να επικρατήσει το ΝΑΙ στο δημοψήφισμα, η καμπάνια μας πρέπει να επικεντρωθεί στη ΖΩΗ, την ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑ, τη ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑ των Ελληνίδων και των Ελλήνων με το Ευρώ μέσα στην Ευρώπη. Την Κυριακή ψηφίζουμε για την ΠΑΤΡΙΔΑ μας, ψηφίζουμε για τη ΖΩΗ μας. CONCEPT ΣΥΝΘΗΜΑΤΟΣ: ΝΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΝΑΙ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ. ΥΠΟΣΥΝΘΗΜΑ: Την Κυριακή όλοι οι Έλληνες μαζί ψηφίζουμε ΝΑΙ για την πατρίδα μας.Επιλέγουμε θετικά σταθερότητα και αξιοπρέπεια.Η συζήτηση εκτός από το διακύβευμα του τουρισμού που είναι επίκαιρο, πρέπει να στραφεί και σε τρία άλλα ζητήματα: Τι θα γίνει την ΕΠΟΜΕΝΗ ΜΕΡΑ αν επικρατήσει το όχι με το ΕΣΠΑ, τις αγροτικές επιδοτήσεις και τις τραπεζικές καταθέσεις».
Εν τέλει, «είναι τόσο εμφανής η προπαγάνδα που γίνεται και σε τέτοιο επίπεδο διανοητικό που δεν έχει τύχη. Υπάρχει τόση υπερβολή που ακυρώνεται αυτόματα η προσπάθεια. Θέλουν να κάνουν προπαγάνδα και δεν ξέρουν τον τρόπο. Η σωστή προπαγάνδα έχει αναλογίες. Όταν το παρακάνεις σου γυρνάει μπούμερανγκ.[4]»
[1] Ιός. Η χειραφέτηση του τηλεθεατή (12.07.2015). Εφημερίδα των Συντακτών.
[2] Μ. Χαιρετάκης. Προπαγάνδα: προβλήματα και συνέπειες (09.07.2015). Εφημερίδα των Συντακτών.
[3] Δημοσιεύθηκε στην σελίδα του Χ. Βερναρδάκη στο Facebook.
[4] Γ. Πλειός. Τα κανάλια βοηθούν το ΟΧΙ (04.07.2015). 3pointmagazine.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου