Σάββας Ρομπόλης: Μοντέλο αποανάπτυξης οι ΕΟΖ

Σάββας Ρομπόλης: Μοντέλο αποανάπτυξης οι ΕΟΖ

Συνέντευξη στον Ανδρέα Πετρόπουλο

Η μετατροπή μιας περιφέρειας σε Ειδική Οικονομική Ζώνη (ΕΟΖ) λειτουργεί σε επιχειρηματικό, παραγωγικό και εργασιακό επίπεδο σε όφελος των δανειστών - επενδυτών, οι οποίοι ενθυλακώνουν σχεδόν σε απόλυτο βαθμό τα όποια οικονομικά οφέλη. Ταυτόχρονα η λειτουργία μιας Ειδικής Οικονομικής Ζώνης δεν εντάσσεται σε κάποιο παραγωγικό σχεδιασμό, λαμβάνοντας υπόψη τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της περιοχής που εγκαθίσταται μια επιχείρηση και συνήθως συμβάλλει στην παραγωγική αποδόμηση με αρνητικές συνέπειες για το βιοτικό επίπεδο και τις συνθήκες εργασίας και ζωής των κατοίκων. Αυτό υποστηρίζει σε συνέντευξή του στην "Αυγή" της Κυριακής ο επιστημονικός διευθυντής του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ και καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Σάββας Ρομπόλης, που πρόσφατα, με αφορμή την απόφαση της πλειοψηφίας του Περιφερειακού Συμβουλίου Πελοποννήσου για μετατροπή της συγκεκριμένης περιφέρειας σε ΕΟΖ, παρουσίασε εναλλακτική μελέτη του ΙΝΕ και του ΕΜΠ για μια ολοκληρωμένη περιφερειακή ανάπτυξη σε πλήρη αντίθεση με το μοντέλο των ΕΟΖ. Όπως σημειώνει, οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στις ΕΟΖ, εκτός από τα ειδικά φορολογικά προνόμια και άλλες διοικητικές διευκολύνσεις, επιβάλλουν στη λογική μεγιστοποίησης του κέρδους, εργασιακές συνθήκες που παραπέμπουν σε εργασιακό μεσαίωνα.

 

* Σε περίοδο βαθιάς οικονομικής κρίσης, με κύρια χαρακτηριστικά την υψηλή ύφεση και την πρωτόγνωρη ανεργία, πιστεύτε ότι η δημιουργία Ειδικών Οικονομικών Ζωνών (ΕΟΖ) μπορεί να απαντήσει στο στρατηγικό αναπτυξιακό έλλειμμα που παρουσιάζει σήμερα η χώρα;
Όχι, γιατί η διεθνής εμπειρία και πρακτική των ΕΟΖ αποδεικνύει ότι αυτές συμβάλλουν στην ευημερία για τους λίγους, αλλά χωρίς ανάπτυξη για τους πολλούς, τη χώρα ή την περιφέρεια υποδοχής. Και αυτό γιατί οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στις ΕΟΖ απολαμβάνουν ευνοϊκότερους φορολογικούς συντελεστές αγοράς και οικοδόμησης ακινήτων, ειδική (χωρίς δαπάνη) διοικητική υποστήριξη για τη διεκπεραίωση των διαδικασιών ίδρυσης της επιχείρησής τους, φορολογική απαλλαγή αναφορικά με απόκτηση γηπέδων και κτηρίων, απαλλαγή από εταιρικό φόρο εισοδήματος, ελεύθερο επαναπατρισμό των κερδών, παραβίαση των Συλλογικών Συμβάσεων αναφορικά με τους μισθούς, μη εφαρμογή του θεσμικού πλαισίου των εργασιακών σχέσεων και της ασφαλιστικής νομοθεσίας, καθώς και απαγόρευση του συνδικαλίζεσθαι για τους εργαζόμενους των επιχειρήσεων των ΕΟΖ.


* Επομένως το παραγωγικό, επιχειρηματικό και εργασιακό μοντέλο που αναπτύσσεται συνήθως στις ΕΟΖ, δεν ενισχύει τις χώρες υποδοχής των ξένων επενδύσεων, αλλά λειτουργεί προς όφελος των δανειστών - επενδυτών, αποσαθρώνοντας ταυτόχρονα και την τοπική αγορά εργασίας;
Στόχος των χωρών υποδοχής των ΕΟΖ είναι η προσέλκυση κυρίως εξαγωγικά προσανατολισμένων βιομηχανιών από το εξωτερικό με ευνοϊκούς όρους. Αυτό σημαίνει ότι δεν ενισχύονται οι χώρες ή οι περιφέρειες υποδοχής των ΕΟΖ, σύμφωνα με τη διεθνή εμπειρία, αλλά κυρίως αυτές λειτουργούν προς όφελος των ξένων επενδυτών. Στο πλαίσιο αυτό σήμερα λειτουργούν σε διεθνές επίπεδο 3.500 ΕΟΖ (Ρωσία, Κίνα, Σκόπια, Ντουμπάι, Αρμενία, Πολωνία κ.λπ.). Ειδικότερα σε ό,τι αφορά την Πολωνία, λειτουργούν 14 ΕΟΖ με ευνοϊκούς όρους ίδρυσης λειτουργίας και δραστηριότητας των επιχειρήσεων. Η δραστηριότητα των ΕΟΖ δεν συνάδει με την αναβάθμιση των δυνατών αναπτυξιακών δεδομένων της χώρας μας, καθώς προσανατολίζεται σε τομείς και κλάδους οικονομικής δραστηριότητας που εξυπηρετούν την δική τους αναπτυξιακή στρατηγική και όχι της χώρας μας ή των περιφερειών μας. Επίσης, σύμφωνα με πολυάριθμες μελέτες και εκθέσεις διεθνών οργανισμών (ΔΟΕ), στις περισσότερες από τις χιλιάδες ΕΟΖ διεθνώς επικρατεί εργασιακός Μεσαίωνας, δηλαδή παραβίαση των δικαιωμάτων των εργαζομένων, υποχρεωτικές υπερωρίες, εργασιακή ανασφάλεια, υποβαθμισμένες συνθήκες εργασίας, χρήση πιεστικών πρακτικών προκειμένου να επιτευχθούν οι προθεσμίες και τα πλάνα της παραγωγής κ.λπ.

* Τι προβλέπει συγκεκριμένα το πρόγραμμα ΕΟΖ για την Πελοπόννησο, την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη ή άλλες περιφέρειες της χώρας μας;
Το ζήτημα εγκατάστασης ΕΟΖ στις περιφέρειες της χώρας μας τέθηκε πρόσφατα από τη Γαλλία και τη Γερμανία, οι οποίες ενδιαφέρονται να επενδύσουν με ευνοϊκούς όρους στη χώρα μας, έχοντας ως πρότυπο την Πολωνία και το εκτεταμένο εύρος ευνοϊκού καθεστώτος στα πεδία που ήδη αναφερθήκαμε. Ειδικότερα για την Πελοπόννησο και την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη φαίνεται ότι το ενδιαφέρον των χωρών, σύμφωνα με πληροφορίες, εστιάζεται στον τομέα της ενέργειας (φωτοβολταϊκά, αιολική ενέργεια κ.λπ.) που θα επιστρέφει στις χώρες - επενδυτές. Αυτό το μοντέλο επιβεβαιώνει και τα αποτελέσματα της διεθνούς εμπειρίας, σύμφωνα με τα οποία το απόλυτο όφελος από τη δραστηριότητα των ΕΟΖ ανήκει στις χώρες - επενδυτές.


* Ποιες βασικές αλλαγές πρέπει να γίνουν προκειμένου να διαμορφωθεί μια νέα στρατηγική στην περιφερειακή ανάπτυξη της χώρας, στις σημερινές συνθήκες οικονομικής κρίσης.
Οι αλλαγές που χρειάζεται να πραγματοποιηθούν, ιδιαίτερα στις σημερινές συνθήκες, αναφορικά με την προσέγγιση των αναπτυξιακών πολιτικών, είναι ότι θα πρέπει να περάσουν από τη λογική της μεταφοράς πόρων στη λογική της προσφοράς γνώσης. Η ανάπτυξη των περιφερειών στην χώρα μας και η ενσωμάτωση, στον παραγωγικό και κοινωνικό τους ιστό, της νέας τεχνολογίας, της γνώσης, της καινοτομίας και της πληροφορίας, αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για την αναβάθμιση του αναπτυξιακού τους ρόλου και τη συμβολή τους, εκτός των άλλων, στην αύξηση της απασχόλησης, στην επίτευξη της πραγματικής σύγκλισης και της συμμετρικής ανάπτυξης σε περιφερειακό επίπεδο. Η προσέγγιση του ζητήματος της περιφερειακής ανάπτυξης απαιτεί σοβαρές αλλαγές σε σχέση με την ώς τώρα στρατηγική και πρακτική, αφού δεν αρκεί η δημιουργία ενός αυτοκινητόδρομου, ενός λιμανιού, ενός σιδηροδρόμου, μιας βιομηχανικής περιοχής, ή ενός Πανεπιστημίου ή ενός ΤΕΙ, αλλά θα πρέπει σε κάθε περιφέρεια οι υποδομές, τα δίκτυα, η γνώση, η καινοτομία (και όχι η προνομιακή επιχειρηματικότητα), το ανθρώπινο δυναμικό, οι πόροι κ.λπ. να αποτελέσουν ένα ολοκληρωμένο σύμπλεγμα δραστηριοτήτων. Για παράδειγμα, στην περιφέρεια Πελοποννήσου, σύμφωνα με την έρευνα του ΙΝΕ και του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, ως δυναμικοί κλάδοι εμφανίζονται ο κλάδος της γεωργίας, των τροφίμων, του τουρισμού, του εμπορίου και των μεταφορών. Η εναλλακτική αναπτυξιακή στρατηγική στοχεύει ακριβώς στη δημιουργία ενός γεωγραφικού και κλαδικού ολοκληρωμένου συμπλέγματος δραστηριότητας. Με αποτέλεσμα την ενίσχυση και τη διεύρυνση της παραγωγικής βάσης της περιφέρειας.
Συμπερασματικά, θα έλεγα, προτείνουμε μια εναλλακτική αναπτυξιακή στρατηγική, απέναντι στο μοντέλο των ΕΟΖ, που θα επιτυγχάνει τους όρους των τριών ΑΑΑ. Όχι με κινεζοποίηση των περιφερειών της χώρας ή με εργασιακό Μεσαίωνα που επιθυμούν οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης, αλλά των τριών ΑΑΑ που συμπυκνώνονται στην επιλογή της Ανάπτυξης - Απασχόλησης - Αναδιανομής του Εισοδήματος.

 http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=658772