Η επέκταση της φαιάς πανούκλας
ΤΟΥ ΗΛΙΑ ΙΩΑΚΕΙΜΟΓΛΟΥ*
Με αυτά τα δεδομένα είναι προφανές ότι δύο ερωτήματα πρέπει να απαντηθούν από την Αριστερά, και να απαντηθούν αμέσως: Σε τι οφείλεται η εκρηκτική εξάπλωση του φασισμού και τι δράσεις πρέπει να αναλάβουμε για τον περιορισμό του.
Η άνοδος του φασισμού δεν μπορεί να θεωρηθεί ως τυχαίο γεγονός ούτε
ως μια ιστορία που δεν έχει οργανική σχέση με την οικονομική περιπέτεια
της Ελλάδας. Σχετίζεται προφανώς με τη διάψευση των υποσχέσεων της
εξουσίας σχετικά με την ανάκαμψη της οικονομίας στο τέλος μιας περιόδου
θυσιών. Σχετίζεται με τη διάψευση των υποσχέσεων της εσωτερικής
υποτίμησης που βρίσκεται σε απόλυτη αποτυχία, με την εντεινόμενη ύφεση,
την ανεργία, την πτώχευση των νοικοκυριών, την οικονομική ανασφάλεια και
όλα τα άλλα που δεν φαίνονται να έχουν τέλος.
Αυξανόμενα τμήματα των μικροαστικών μερίδων αναγνωρίζουν πλέον τον
εαυτό τους ως "ηττημένους της αγοράς", ως εξαπατημένους από τον
νεοφιλελευθερισμό, του οποίου οι υποσχέσεις γενικής ευημερίας έχουν
πλήρως διαψευσθεί. Μαζί με τις υποσχέσεις του νεοφιλελευθερισμού εν μέσω
κρίσης καταρρέει και η αντίστοιχή του ιδεολογία, του πολιτικού
φιλελευθερισμού.
Εάν έτσι έχουν τα πράγματα, η επέκταση της φαιάς πανούκλας στην
Ελλάδα ανάγεται σε μια κρίση πολιτικής ηγεμονίας της άρχουσας τάξης, η
οποία δεν κατορθώνει πια να διασώσει την συμμαχία της με μεγάλες μερίδες
της μικροαστικής τάξης που ρίχτηκαν στο παιχνίδι του ανταγωνισμού στα
χρόνια της ανάπτυξης του ελληνικού καπιταλισμού (1995-2008) και κέρδισαν
μιαν άνετη, εύπορη ή έστω ανεκτή, από υλική άποψη, ζωή, στην οποία η
διακινδύνευση και η ανασφάλεια επιβραβεύονταν, για μερικούς, με την
επαγγελματική επιτυχία και την κοινωνική άνοδο.
Μοιραία σημαντικά μικροαστικά στρώματα έτειναν αυθόρμητα, τότε, στην
υιοθέτηση της ιδεολογίας και των αξιών του νεοφιλελευθερισμού, διότι
αυτές αντιστοιχούσαν στην υλική υπόσταση της ύπαρξής τους. Αναπαραγόταν
έτσι η υλική βάση της κοινωνικής συμμαχίας μεταξύ των σύγχρονων
επιχειρηματικών μερίδων με μεσαία και ανώτερα μικροαστικά στρώματα που
αναγνώριζαν τον εαυτό τους ως «νικητές της αγοράς».
Σήμερα, όμως, τίποτε από αυτά δεν ισχύει. Η πολιτική των Mνημονίων
και της εσωτερικής υποτίμησης οδηγεί σε διάρρηξη των κοινωνικών
συμμαχιών της προηγούμενης περιόδου και απαξιώνει την ηγεμονική, μέχρι
πρότινος, πρόταση του νεοφιλελευθερισμού. Σήμερα αυξάνονται οι γραμμές
των «ηττημένων της αγοράς» που επιστρέφουν «σε παλιούς χάρτες που
καθοδηγούσαν τα άτομα στην ατομική και συλλογική τους ζωή» (κατά την
έκφραση του Eric Hobsbawm).
Τέτοιους χάρτες, όμως, δεν διαθέτει μόνο η Αριστερά αλλά και ο
συντηρητισμός: τα γνώριμα και ασφαλή τοπία της Θρησκείας που προσφέρει
παρηγοριά, του Έθνους και του Αθλητισμού που προσφέρουν ταυτότητα, της
Οικογένειας, του Στρατού και της Αστυνομίας που προσφέρουν ασφάλεια.
Τι απομένει, λοιπόν, στον συνασπισμό εξουσίας; Ποιο ηγεμονικό σχέδιο;
Ίσως ο ανερχόμενος φασισμός, που αναδύεται ως κίνημα και ως ηγεμονική
πολιτική πρόταση. Μπορεί η απόφαση των καθεστωτικών πολιτικών δυνάμεων
να ιδρύσουν στρατόπεδα συγκέντρωσης μεταναστών να μην είναι απλώς ένας
προεκλογικός τακτικός ελιγμός που αποσκοπεί στην μετατόπιση της δημόσιας
συζήτησης μακριά από την ταξική οικονομική πολιτική των κομμάτων του
Mνημονίου. Ίσως να είναι η ιδρυτική πράξη προσχώρησης όλων των
καθεστωτικών πολιτικών δυνάμεων σε μια διαδικασία γενικευμένου
εκφασισμού. Ίσως να είναι η προσχώρηση σε ένα ηγεμονικό πολιτικό σχέδιο
που φαίνεται, σήμερα, ως το μόνο αποτελεσματικό για την άρχουσα τάξη.
Εάν ισχύουν αυτά, μοιραία, το μοναδικό εμπόδιο που μπορεί να
συναντήσει στον δρόμο της η διαδικασία του εκφασισμού θα είναι στο εξής η
Αριστερά και οι άλλες αντικαθεστωτικές δυνάμεις. Με ποιο ηγεμονικό
σχέδιο, άραγε, θα μπορέσουμε να τους σταματήσουμε; Με ποιες συμμαχίες;
Με τι μέσα;
* Ο Ηλίας Ιωακείμογλου είναι οικονομολόγος, επιστημονικός συνεργάτης του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ - ΑΔΕΔΥ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου