Ο ΣΥΡΙΖΑ έσπασε το ταμπού της αριστεράς και κινείται προς την κατεύθυνση να αναλάβει την κυβερνητική ευθύνη των δικών του προτάσεων
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΜΙΧΑΛΗ ΣΠΟΥΡΔΑΛΑΚΗ
Ένταξη των κινημάτων στους δημοκρατικούς θεσμούς
Τη συνέντευξη πήρε
ο Παύλος Δ. Κλαυδιανός
Υπάρχει ένα σαφές ρεύμα προς το ΣΥΡΙΖΑ ανεξάρτητα αν επαναληφθεί ή όχι στην κάλπη. Που οφείλεται κατά τη γνώμη σου;
Πρώτα - πρώτα στο γεγονός ότι και τα κλασικά κυβερνητικά, αλλά και τα νέα κόμματα δεν φαίνεται να ανταποκρίνονται στο κοινωνικό ζήτημα που έχει τεθεί. Και αυτό είναι οι συνέπειες που έχουν δημιουργήσει τα μνημόνια και η κρίση, η απάντηση που δόθηκε στην κρίση. Έχουμε πτώχευση, ανεργία, αυτοκτονίες, ερήμωση συνοικιών λόγω του κλεισίματος των μαγαζιών, διάσπαση του κοινωνικού ιστού. Δεν φαίνεται τα άλλα κόμματα να δίνουν την έμφαση που δίνει σ’ αυτό ο ΣΥΡΙΖΑ. Αντίθετα, οι υποστηρικτές του μνημονίου, όσοι το υποστηρίζουν δειλά και εκείνοι που εμφανίζονται ως αντιμνημονιακοί στον πυρήνα της λογικής τους δεν έχουν την κοινωνία, αλλά τη διακυβέρνηση της χώρας. Ο πολιτικός τους λόγος είναι κρατικοκεντρικός. Στηρίζεται στο πώς θα διοικηθεί το κράτος, στο πώς θα ανταποκριθούμε στις υποχρεώσεις μας απέναντι σε δανειστές, απέναντι σε συμβάσεις κλπ. Και το ζήτημα της κοινωνίας αντιμετωπίζεται είτε δευτερευόντως είτε, σε ακραίες περιπτώσεις, από τα κυβερνητικά κόμματα ως εμπόδιο.
Δεύτερο, ο ΣΥΡΙΖΑ επιλέγεται και ως σαφέστερη εκδήλωση του κοινωνικού θυμού, που όμως αναζητεί να τον οργανώσει και να τον μετασχηματίσει σε ελπίδα. Ο λόγος του ΣΥΡΙΖΑ λέει το εξής: εγώ εκφράζω την κοινωνία, τα κινήματα, την κινηματική εκδήλωση των ανισοτήτων και αυτό θέλω να το βάλω μέσα στους δημοκρατικούς θεσμούς, να ανταποκριθεί το δημοκρατικό σύστημα. Είμαι στους δημοκρατικούς θεσμούς, που θέλω να διευρύνω. Μετασχηματίζω, δηλαδή, το κοινωνικό αίτημα σε κυβερνητική προγραμματική προοπτική, αλλά και ελπίδα. Αυτό ο κόσμος το αναζητούσε και το αναγνωρίζει. Ο ΣΥΡΙΖΑ έσπασε το ταμπού της αριστεράς, ή φαίνεται ότι το σπάει, κινείται προς την κατεύθυνση να αναλάβει την κυβερνητική ευθύνη των δικών του μεταρρυθμιστικών απόψεων και της δικής του πρότασης. Αυτό δίνει μια προοπτική.
Καταρρέει η παράδοση
Η αριστερά δεν μπορεί να μετασχηματισθεί σε ομάδα πίεσης, διαμαρτυρίας ή κοινωνικό κίνημα. Πρέπει να είναι δίπλα σε όλα αυτά, να εμπνέεται από αυτά, να έχει όλους τους διαύλους ανοιχτούς. Ένας τρίτος λόγος που φαίνεται να ανταποκρίνεται ο ΣΥΡΙΖΑ, είναι ότι καταρρέει η όλη παράδοση του ΠΑΣΟΚ. Για να είμαστε δίκαιοι, είτε πραγματικά, είτε εικονικά, είτε στο φαντασιακό το ΠΑΣΟΚ έκανε τρεις μεγάλες τομές στη μεταπολίτευση και αυτό κινητοποίησε τον κόσμο. Πρώτον, συνέβαλε σημαντικά στον εκδημοκρατισμό της χώρας. Δεύτερον, αναγνώρισε και θεσμικά και ουσιαστικά κοινωνικά δικαιώματα. Ενδεχομένως με επιλεκτικό, αρκετά πελατειακό τρόπο, παρά ταύτα είχε λόγο κοινωνικό. Τρίτον, το οποίο εκφράστηκε περισσότερο ρητορικά παρά στην πραγματικότητα, μια αίσθηση αξιοπρέπειας σε μια χώρα που μόλις είχε βγει έδωσε από τη δικτατορία που ήταν και ξενοκίνητη. Σε αυτά τα τρία σημεία το ΠΑΣΟΚ δεν μπορεί πλέον να ανακατασκευάσει ένα προφίλ, έστω και εικονικά, να πείσει ότι συνεχίζει αυτή την παράδοση. Από εκεί αντλεί και διεισδύει και γίνεται ένας χώρος υποδοχής και ελπίδας ο ΣΥΡΙΖΑ. Για να μιλήσουμε και αυτονόμως για το ΠΑΣΟΚ καταρρέει λόγω της μη ανασυγκρότησης αυτών των τριών σημείων και δεν μπορεί να βρει το βηματισμό του είτε στην περίοδο Παπανδρέου, είτε του Σημίτη, είτε μετά υπήρχε μια εικόνα αναπαραγωγής αν και όχι ουσιαστική, σε αυτούς τους τρεις άξονες.
Το πολιτικό σύστημα, όπως φαίνεται πάει να ισορροπήσει σε ένα διαφορετικό σημείο από ό,τι στο παρελθόν
Είναι ένα στοίχημα. Αυτό το οποίο φαίνεται να τελειώνει, είναι η μορφή του, η μηχανική του πολιτικού συστήματος, η εναλλαγή των δύο κομμάτων. Έχουμε πει πολλές φορές ότι ο δικομματισμός δεν είναι μόνο η εναλλαγή των δύο κομμάτων στην εξουσία. Η λογική του, ο δικομματισμός ως σύστημα διακυβέρνησης που εκφράζεται με αυτό το διπολικό τρόπο, έφερνε την κοινωνία σιγά σιγά στο περιθώριο. Αυτές είναι οι κατευθυντήριες γραμμές από την μεταπολίτευση και μετά. Σιγά σιγά όλος ο πολιτικός ανταγωνισμός ή το κέντρο της πολιτικής αντιπαράθεσης γίνεται η διακυβέρνηση της χώρας, το κράτος. Έχουμε ένα κρατικοκεντρικό σύστημα το οποίο, εξαιτίας και της κρίσης, γίνεται αποκλειστικά κρατικοκεντρικό και δεν μπορεί να ανταποκριθεί πια ούτε επιλεκτικά στα αιτήματα της κοινωνίας. Ανταποκρίνεται με την καταστολή. Αυτό όμως που κάνει, επειδή δεν μπορεί να αναπαραχθεί με την ίδια μορφή, πάει να αντικατασταθεί, να εμπλουτιστεί, να ανανεωθεί με τέσσερις, πέντε πόλους. Το πρώτο εγχείρημα ήταν η κυβέρνηση Παπαδήμου με δύο πόλους συν το ΛΑΟΣ. Άφησε πολύ σημαντικό αποτύπωμα. Αντί να χειριστούν το πρόβλημα με τρόπο διπολικό, επέλεξαν τον τετραπολικό. Είναι και τα κόμματα γέφυρες που θα παίξουν αυτό το ρόλο.
Προς συντηρητικές λύσεις
Δεν μειώνεται η δεξιά, ωστόσο. Μάλιστα παίρνει επιθετικά ποιοτικά χαρακτηριστικά επιθετικά
Η σχετική αναμενόμενη αύξηση της αριστεράς και κυρίως του ΣΥΡΙΖΑ δεν πρέπει να μας παρασύρει να μην δούμε την όλη εικόνα της διάταξης των πολιτικών δυνάμεων. Και στη δική μας περίπτωση η κρίση σπρώχνει το πολιτικό σώμα, τους πολίτες, προς δεξιότερες λύσεις. Ποσοτικά, αν επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις, θεωρώ ότι το σύνολο της δεξιάς, λαϊκιστικής παραδοσιακής, ακροδεξιάς και στις δύο της εκδοχές, θα είναι αυξημένη. Αν ήταν κοντά 40% το 2009 το σύνολο της δεξιάς σήμερα, πλησιάζει, αν δεν ξεπερνά, το 45%. Είναι σαφής, και ποσοτικά, η στροφή του εκλογικού σώματος προς συντηρητικές λύσεις. Τα ποιοτικά στοιχεία του σημερινού πολιτικού λόγου, αν τα συγκρίνουμε με αυτά του 2009, λένε τα εξής: Το 2009 μιλάγαμε για τα εισοδήματα των πολιτών, αν υπάρχουν λεφτά ή αν θα δίνονταν αυξήσεις. Σήμερα, έχοντας τραγικές κοινωνικές εξελίξεις, ο δημόσιος και πολιτικός διάλογος είναι για τις σκούπες κατά των μεταναστών, για το AIDS, για το PSI, μάλιστα με τεχνικούς όρους. Επίσης, πρώτη φορά κόμμα της αριστεράς βάζει το όνομα του αρχηγού του στο ψηφοδέλτιο. Αυτά είναι φαινόμενα ενίσχυσης συντηρητισμού. Δίδεται μια ευκαιρία στον ΣΥΡΙΖΑ, έμπρακτα, να αλλάξει αυτό τον προσανατολισμό, η αιχμή να είναι η κοινωνία, να μπει στο επίκεντρο της πολιτικής.
Τι είναι το διαρκές και τι το εφήμερο από αυτό που φαίνεται να κατακτά ο ΣΥΡΙΖΑ;
Το ζητούμενο είναι να επιβεβαιώνει συνεχώς ότι είναι δίπλα στην κοινωνία, ότι έχει τη δυνατότητα με διεκδικήσεις τον θυμό της κοινωνίας να τα μετατρέπει σε ελπίδα. Αυτό σημαίνει διαρκή διεύρυνση των δημοκρατικών θεσμών και προγραμματικές παρεμβάσεις, οι οποίες έχουν οπωσδήποτε και ένα οραματικό στοιχείο. Όχι απλώς συγκυρίας, τεχνοκρατικό. Αυτό πρέπει να παγιωθεί στο λόγο του. Εάν τα καταφέρει, αυτό σημαίνει ότι υπάρχει προοπτική, γιατί θα αποτελέσει ένα σταθερό αντίπαλο πόλο στην προσπάθεια που γίνεται να ανανεωθεί ο κρατικοκεντρικός δικομματισμός ως διακυβέρνηση.
Οργανωτική αναδιοργάνωση
Ο δρόμος είναι ένας: οργανωτική αναδιοργάνωση. Ο ΣΥΡΙΖΑ δίνει την εντύπωση ότι είναι ένα κόμμα με οργάνωση παλαιάς κοπής, που ανταποκρίνεται σε άλλο κοινωνικό καταμερισμό εργασίας από αυτόν τον οποίο έχουν οι σύγχρονες κοινωνίες και ακόμα περισσότερο στον κοινωνικό καταμερισμό εργασίας που επιβάλλουν τα μνημόνια, κ.λπ. Η οργάνωση αυτή δεν ανταποκρίνεται στην πολιτική δυναμική, ούτε στις νέες τεχνολογίες πολιτικής κινητοποίησης. Είναι μια οργάνωση που μπορεί να διευθετήσει, να συντονίσει και να κινητοποιήσει υποπολλαπλάσιο αριθμό πολιτών από αυτούς που φαίνεται ότι αυτή τη στιγμή εμπνέει και τον στηρίζουν. Άρα, θα πρέπει από τη Δευτέρα να ξαναδεί από την αρχή το οργανωτικό ζήτημα, ώστε να εντάξει δημιουργικά, όχι απλώς να ενσωματώσει, να φέρει τη φωνή, τη δημιουργικότητα όλων των πολιτών οι οποίοι φαίνεται να εναποθέτουν είτε την οργή τους είτε την ελπίδα τους στην προσπάθεια που κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ. Δηλαδή, στην αναγκαία οργανωτική αναδιάρθρωση του δεν θα πρέπει να είναι γνώμονας η επίσπευση των εσωτερικών διαδικασιών της πολυτασικής αυτής προσπάθειας ενότητας της αριστεράς, αλλά θα πρέπει να είναι το άνοιγμά της, για να μάθει, να εισπράξει και να ωφεληθεί οργανωτικά και πολιτικά από τον κόσμο αυτό.
Χρειάζεται βεβαίως και η κοινωνική οργάνωση…
H πολιτική οργάνωση θα πρέπει να λάβει υπόψη της και την κοινωνική. Δεν χρειάζεται να οργανωθεί αυτός ο χώρος με τον ίδιο τρόπο που οργανώνονταν μέχρι τώρα, δηλαδή γεωγραφικά και ολίγον κλαδικά. Να δούμε άλλους τρόπους και άλλους συνδυασμούς, ώστε η περαιτέρω κοινωνική οργάνωση να είναι πιο αποτελεσματική. Παρά τις νεωτερικές του διαστάσεις, το ιεραρχικό μοντέλο που έχει ο ΣΥΡΙΖΑ είναι μοντέλο του μεσοπολέμου. Αυτά δεν πρέπει να τα ξεχάσουμε, αλλά σήμερα έχεις κοινωνικά φόρουμ, έχεις πρωτοβουλίες, “δεν πληρώνω”, έχεις πλατείες. Ο κόσμος θέλει περισσότερη συμμετοχή.
Είναι και τα συνδικάτα, οι δήμοι...
Είναι πεδία κλειδιά της πολιτικής και κοινωνικής παρέμβασης αυτή τη στιγμή. Πρώτα από όλα πιέζεις τα συνδικάτα να εγκαταλείψουν το φορμαλισμό τους και να αγκαλιάσουν τις νέες “ευέλικτες” μορφές εργασίας. Δεν θέλουν να την εντάξουν, προβάλλοντας τυπικές δικαιολογίες. Στο πεδίο της τοπικής αυτοδιοίκησης, ειδικά μετά τη μεγάλη μεταρρύθμιση που έγινε με τον Καλλικράτη, πρώτα απ’ όλα πρέπει να πιέσουμε ώστε να έχουμε μια καινούργια μεταρρύθμιση, που να είναι επίσης κοινωνιοκεντρική. Εκεί υπάρχει ένα πεδίο κινηματικής, θεσμικής και πολιτικής παρέμβασης. Αυτά είναι πολύ σημαντικά στοιχεία και πρέπει να τα λάβει υπόψη της οποιαδήποτε οργανωτική αναδιοργάνωση. Να τα συζητήσουμε ως προϋποθέσεις για μια θετική προοπτική μετά τις 7 Μαΐου, να αρχίσουμε να τα υλοποιούμε. Να μην φοβόμαστε λάθη που θα γίνουν, να μην μεμψιμοιρούμε με την πρώτη αστοχία, σε πρόσωπα και σε πρωτοβουλίες. Αρκεί να οργανώσουμε τον πολιτικό μας αναστοχασμό για να προχωράμε αισιόδοξα. Αν αναβάλουμε αυτή την προσπάθεια, θα έχουμε προδώσει τις προσδοκίες της κοινωνίας.
Πρώτα - πρώτα στο γεγονός ότι και τα κλασικά κυβερνητικά, αλλά και τα νέα κόμματα δεν φαίνεται να ανταποκρίνονται στο κοινωνικό ζήτημα που έχει τεθεί. Και αυτό είναι οι συνέπειες που έχουν δημιουργήσει τα μνημόνια και η κρίση, η απάντηση που δόθηκε στην κρίση. Έχουμε πτώχευση, ανεργία, αυτοκτονίες, ερήμωση συνοικιών λόγω του κλεισίματος των μαγαζιών, διάσπαση του κοινωνικού ιστού. Δεν φαίνεται τα άλλα κόμματα να δίνουν την έμφαση που δίνει σ’ αυτό ο ΣΥΡΙΖΑ. Αντίθετα, οι υποστηρικτές του μνημονίου, όσοι το υποστηρίζουν δειλά και εκείνοι που εμφανίζονται ως αντιμνημονιακοί στον πυρήνα της λογικής τους δεν έχουν την κοινωνία, αλλά τη διακυβέρνηση της χώρας. Ο πολιτικός τους λόγος είναι κρατικοκεντρικός. Στηρίζεται στο πώς θα διοικηθεί το κράτος, στο πώς θα ανταποκριθούμε στις υποχρεώσεις μας απέναντι σε δανειστές, απέναντι σε συμβάσεις κλπ. Και το ζήτημα της κοινωνίας αντιμετωπίζεται είτε δευτερευόντως είτε, σε ακραίες περιπτώσεις, από τα κυβερνητικά κόμματα ως εμπόδιο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου