Η Μπρίτα, μια νεαρή γυναίκα με κουρασμένο πρόσωπο, είναι μία από τις φτωχές εργαζόμενες για τις οποίες η γερμανική ευημερία αποτελεί ντροπή. Εργάζεται σε κομμωτήριο στο ανατολικό Βερολίνο κερδίζοντας 5,5 ευρώ την ώρα, δηλαδή 40% λιγότερο από τον γαλλικό κατώτατο μισθό. Ακόμη και με τα φιλοδωρήματα, δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα χωρίς το επίδομα που καταβάλλεται από το κράτος για τους φτωχούς εργαζόμενους. Χωρίς αυτή τη βοήθεια, η Μπρίτα θα έπαιρνε λιγότερα ακόμη και από τους ανέργους που λαμβάνουν το σχετικό επίδομα. "Με αυτά που κερδίζω, έχω αναγκαστεί να περάσω από τα συσσίτια της εκκλησίας όταν δεν έχω αρκετά για να πάω στο σούπερ μάρκετ", λέει η Μπρίτα, μητέρα ενός τρίχρονου αγοριού.


Ανταγωνιστικότητα. Όπως και η Μπρίτα, οκτώ εκατομμύρια εργαζόμενοι κερδίζουν λιγότερο από οκτώ ευρώ την ώρα στη Γερμανία, μια χώρα όπου ο κατώτατος μισθός δεν υπάρχει. Αυτοί οι κακοπληρωμένοι εργαζόμενοι είναι ένα βασικό συστατικό της ανταγωνιστικότητας "made in Germany" και της επιτυχίας των εξαγωγών της. Το βιομηχανικό κόστος εργασίας παραμένει πολύ κοντά σε Γαλλία και Γερμανία. Όπως, όμως, αποκαλύπτει και πρόσφατη μελέτη του ινστιτούτου Natixis, οι υπηρεσίες, οι οποίες αντιπροσωπεύουν πάνω από το 60% της προστιθέμενης αξίας του κλάδου, είναι 25% φθηνότερες στη Γερμανία. Και είναι ακριβώς σε αυτόν τον τομέα όπου συγκεντρώνονται οι φτωχοί εργαζόμενοι.

Τη στιγμή που η προεκλογική εκστρατεία για τις βουλευτικές εκλογές της 22ης Σεπτεμβρίου βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, η εισαγωγή κατώτατου μισθού αποτελεί το βασικό αίτημα των συνδικάτων και των Σοσιαλδημοκρατών. Ο μέσος μισθός αυξήθηκε το περασμένο έτος στη Γερμανία πολύ περισσότερο από ό,τι στην υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ένωση. Η τάση αναμένεται να διατηρηθεί και φέτος, με αυξήσεις 2,1% στη βιομηχανία ελαστικών, 4% στον τομέα των κατασκευών και μια μέση αύξηση της τάξης του 3%, σύμφωνα με το Ίδρυμα Hans-Böckler.

Όμως, οι κλαδικές συλλογικές συμβάσεις αφορούν όλο και λιγότερους εργαζόμενους. "Για να ξεφύγουν από τις υποχρεωτικές αυξήσεις των μισθών, οι εργοδότες δεν έχουν παρά να αποχωρήσουν από την ομοσπονδία τους", σημειώνει ο Κλάους Μάτεκι, μέλος του συνδικάτου DGB. Αφήνοντας τις ενώσεις τους, οι επιχειρήσεις δεν απολαμβάνουν τα οφέλη των συλλογικών συμβάσεων, ουσιαστικά την κοινωνική ειρήνη. Είναι όμως ελεύθερες να πληρώνουν τους υπαλλήλους τους λιγότερο. Το 2012, μόνο το 58% των Γερμανών εργαζομένων απολάμβαναν τα οφέλη των συλλογικών συμβάσεων: 60% στα δυτικά και 48% στα ανατολικά. Πριν από δεκαπέντε χρόνια, το ποσοστό αυτό ήταν αντίστοιχα 75% και 63%.

Αυτοσυγκράτηση. Παράλληλα, οι συμβάσεις δεν ισχύουν για τις πολύ μικρές επιχειρήσεις, όπως τα κομμωτήρια. Ούτε η Μπρίτα ούτε ο σύντροφός της τις έχουν γνωρίσει ποτέ. "Οι συλλογικές συμβάσεις είναι για την αριστοκρατία του προλεταριάτου" λέει γελώντας ο 55χρονος τυπογράφος Μπερντ. "Είναι για τους εργαζόμενους της Volkswagen, που παίρνουν πριμ 7.000 ευρώ στο τέλος του χρόνου προκειμένου το αφεντικό να πάρει όλα τα εκατομμύριά του χωρίς αντίσταση. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι ένας ελάχιστος μισθός. Αλλά με τη Μέρκελ αυτό δεν θα συμβεί ποτέ. Και οι Γερμανοί δεν είναι οι τύποι που θα κατέβουν στους δρόμους, όπως γίνεται στην Ελλάδα ή την Ισπανία".

Ο Μπερντ είναι συγκλονισμένος από την όξυνση των αντιγερμανικών αισθημάτων στις νότιες χώρες της ζώνης του ευρώ. Ωστόσο, ο συνδικαλιστής Κλάους Μάτεκι καταλαβαίνει εν μέρει τις επικρίσεις σε βάρος ενός εθνικού μοντέλου που βασίζεται στις εξαγωγές αλλά και στους χαμηλούς μισθούς. "Στη Γερμανία, όλα αυτά αφορούν έναν στους τέσσερις εργαζόμενους. Οι άσχημες συνθήκες εργασίας και οι προσωρινές δουλειές έχουν αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Γι' αυτό ζητάμε την υιοθέτηση κατώτατου μισθού 8,5 ευρώ την ώρα στη βάση της αρχής "ίδια εργασία, ίδια αμοιβή", κάτι δηλαδή που θα συμπεριλαμβάνει και τους προσωρινούς εργαζόμενους. Αυτή η διεκδίκηση αποτελεί και το βασικό εκλογικό όπλο των Σοσιαλδημοκρατών. Όμως προς το παρόν, το SPD συγκεντρώνει 22% των ψήφων, έναντι 40% για το κόμμα της Μέρκελ".