Πρώτη χρονιά Αριστερά
ΤΟΥ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΥ ΚΟΥΤΕΝΤΑΚΗ*
Αυτές τις μέρες συμπληρώνεται ένας χρόνος με την Αριστερά στο τιμόνι της κυβέρνησης. Οι γραμμές που ακολουθούν δεν φιλοδοξούν κάποιον συνολικό απολογισμό - αυτό θα είναι ευθύνη των ιστορικών του μέλλοντος που θα κληθούν να αποτιμήσουν τα πεπραγμένα της πρώτης αριστερής κυβέρνησης της Ευρωζώνης. Απλώς, θα καταθέσω κάποια συμπεράσματα σε όσο γίνεται πιο ρεαλιστική βάση, χωρίς δραματοποιήσεις.
Ας ξεκινήσουμε από την προφανή διαπίστωση: Η κυβέρνηση εφαρμόζει ένα Μνημόνιο, ενώ σκοπός της ήταν να το καταργήσει. Το γεγονός ότι σε όρους αριθμών είναι πιο ελαφρύ από τα προηγούμενα δεν είναι και μεγάλη παρηγοριά. Η κυβέρνηση βρέθηκε στη δυσάρεστη θέση να επιλέξει μεταξύ ενός επώδυνου συμβιβασμού και μιας σοβαρής ρήξης και διάλεξε το πρώτο. Εφόσον δεν υπήρχαν ούτε καν οι στοιχειώδεις αντικειμενικές και υποκειμενικές προϋποθέσεις για το δεύτερο, η επιλογή της ήταν επιβεβλημένη. Και για να μην υπάρχουν παρεξηγήσεις, δεν ισχυρίζομαι πως δεν υπήρχε εναλλακτική, απλώς δεν την βρήκε κανείς.
Έτσι, το πρώτο δίδαγμα ήταν η διαφορά ανάμεσα στο τι θέλουμε και το τι μπορούμε να κάνουμε. Ανεξάρτητα από προθέσεις, στον πραγματικό κόσμο υπάρχουν περιορισμοί, πολιτικοί και οικονομικοί, που θέτουν συγκεκριμένα περιθώρια κινήσεων. Ένα κίνημα ή ένα κόμμα της αντιπολίτευσης έχει όλη την άνεση να κάνει πως δεν καταλαβαίνει, μια κυβέρνηση όμως οφείλει να γνωρίζει επακριβώς αυτούς τους περιορισμούς - και ενίοτε να τους φτάνει στα όριά τους. Δεν της επιτρέπεται όμως να αγνοεί τις συνέπειες των επιλογών της, ειδικά όταν αφορούν τη μοίρα ενός λαού. Κάτι τέτοιο θα συνιστούσε εγκληματική αμέλεια.
Όπως και να έχει, η διακυβέρνηση της χρεοκοπημένης μας χώρας αποδείχθηκε εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση, γεμάτη από δυσάρεστες επιλογές. Αυτό ήταν αναπόφευκτο, έγινε όμως ακόμα πιο επώδυνο εξαιτίας τόσο των εξωπραγματικών προσδοκιών που είχαν καλλιεργηθεί όσο και της έλλειψης κυβερνητικής «προϋπηρεσίας» από το σύνολο σχεδόν των ανθρώπων που στελεχώνουν την κυβέρνηση (αν και το δεύτερο είναι μάλλον πλεονέκτημα παρά μειονέκτημα). Όμως αυτά είναι λίγο - πολύ γνωστά. Το δύσκολο ερώτημα είναι κατά πόσο υπάρχουν περιθώρια άσκησης αριστερής πολιτικής στα ασφυκτικά πλαίσια του μνημονίου.
Καταρχήν, η Αριστερά δεν ετεροπροσδιορίζεται από το Μνημόνιο. Είχα πάντα την άποψη ότι η εμμονή αποκλειστικά στον αντιμνημονιακό λόγο μάλλον υποτιμούσε την ιστορική μας παράδοση και ενίοτε αθώωνε τις αδικίες που προϋπήρχαν του Μνημονίου. Όπως φάνηκε άλλωστε, υπήρξαν μια σειρά θέματα που δεν σχετίζονται με το Μνημόνιο και κανείς δεν μας εμπόδισε να προχωρήσουμε, όπως η ιθαγένεια, το σύμφωνο συμβίωσης ή το καθεστώς των τηλεοπτικών αδειών. Ακόμα, υπάρχουν ζητήματα του δικού μας προγράμματος που δεν είναι απαραίτητα ασύμβατα με το Μνημόνιο, όπως η φορολογική δικαιοσύνη, η πάταξη της διαφθοράς και της φοροδιαφυγής, ο εκσυγχρονισμός της δημόσιας διοίκησης, η καθιέρωση του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, που θα πρέπει να χειριστούμε με σοβαρότητα και να προχωρήσουμε πολύ πιο αποφασιστικά. Τέλος, όσον αφορά εκείνα τα ζητήματα που προσκρούουν στις μνημονιακές δεσμεύσεις, μην ξεχνάμε ότι οι συνθήκες είναι δυναμικές κι αυτό που φαντάζει σήμερα ανέφικτο μπορεί να είναι εφικτό αύριο. Χρειάζεται να διευρύνουμε τον χρονικό ορίζοντα της οπτικής μας, αν θέλουμε να λειτουργούμε στρατηγικά.
Δεν είναι εύκολο να μετρήσει κανείς πόση αριστερή πολιτική μπορεί να χωρέσει στο Μνημόνιο. Το σίγουρο είναι πως πρέπει να εξαντλήσουμε κάθε δυνατό περιθώριο εστιάζοντας στον βασικό μας προσανατολισμό, που δεν είναι άλλος από την αποκατάσταση της όποιας κοινωνικής δικαιοσύνης, στο έδαφος της πραγματικότητας και όχι της ρητορικής. Διαφορετικά κινδυνεύουμε να καταλήξουμε στην παραδοσιακή κουτοπονηριά όπου κάποιοι παριστάνουν τους «καλούς» της κυβέρνησης και φορτώνουν όλα τα δυσάρεστα σε κάποιους «κακούς». Η κυβέρνηση είναι μία και οφείλει να ακολουθεί ενιαία στρατηγική χωρίς προσωπικές ατζέντες. Σε τελική ανάλυση, δεν θα κριθεί από αυτά που είπε αλλά από αυτά που έκανε. Και από τα τελευταία θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό η ταυτότητα της Αριστεράς του 21ου αιώνα, δηλαδή πολλά περισσότερα από ατομικές πολιτικές καριέρες.
* Ο Φραγκίσκος Κουτεντάκης είναι γενικός γραμματέας Δημοσιονομικής Πολιτικής
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου