Τι είναι τα Αρχαία;
της Αλεξάνδρας Κανέλλου*
Τα Αρχαία είναι ο Αόριστος β΄, είναι τα ρήματα εις –μι, οι αυτοπαθείς αντωνυμίες, τα αττικόκλιτα ουσιαστικά, τα χειλικόληκτα και η τροπή των συμφώνων. Είναι το ειδικό και το τελικό απαρέμφατο, είναι ο τρόπος που εισάγονται και εκφέρονται οι δευτερεύουσες προτάσεις, η μετατροπή του πλάγιου λόγου σε ευθύ και αντιστρόφως. Είναι η έλξη του αναφορικού.
Τα Αρχαία όπως διδάσκονται σήμερα είναι η γραμματική και το συντακτικό. Δεν είναι τα νοήματα, δεν είναι οι ιδέες. Τα Αρχαία είναι ο τρόπος για να αφυδατώσεις τα αρχαία κείμενα από τους χυμούς τους και να τα κάνεις φωτοτυπίες με ασκήσεις.
Τα Αρχαία είναι ο τρόπος για να φυλακίζεις τους μαθητές στη φόρμα και στον τύπο και να μην αφήνεις τη σκέψη τους να γονιμοποιήσει το κείμενο. Είναι ο τρόπος για να τους προκαλείς δέος και τρόμο.
Τα Αρχαία είναι ο τρόπος για να κρατάμε τον αρχαιοελληνικό κόσμο περιχαρακωμένο και τους μαθητές μας παραλυμένους μπροστά στο απρόσιτο μεγαλείο του.
Τα Αρχαία είναι ο στείρος σχολαστικισμός που δεν σου επιτρέπει να γνωρίσεις τον πλούτο της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, δηλαδή τα κείμενα.
Τι να κάνουμε λοιπόν με τα Αρχαία; Μα να τα κρατήσουμε! Αλλά ας τα αφήσουμε να μιλήσουν στη γλώσσα μας. Από τις μεταφράσεις των ανθρώπων που τα σπούδασαν, τα αγάπησαν και μας τα παρέδωσαν κρατώντας άθικτη τη ζωντάνια και τη δύναμη τους. Κείμενα που τα βοήθησαν με τις λέξεις και το πάθος τους να κρατήσουν τη φρεσκάδα τους και να λάμπουν στα μάτια του σημερινού αναγνώστη.
Τα Αρχαία ως γλωσσικό μάθημα μπορούν να διδάσκονται στο Λύκειο σε λιγότερες ώρες και ως μάθημα επιλογής για όσους έχουν ειδικό ενδιαφέρον γι΄αυτό (π.χ. λόγω προσανατολισμού σε φιλολογικές σπουδές). Και πάλι χωρίς να χρειάζεται οι μαθητές να μάθουν και την τελευταία λεπτομέρεια της γραμματικής και του συντακτικού.
Ο Πλάτωνας δεν έλεγε ότι τα μαθήματα θα έπρεπε να έχουν τη μορφή του παιγνιδιού; Νομίζω πολύ θα πικραινόταν αν μάθαινε ότι διδάσκουμε τη γλώσσα του στεγνά και μίζερα και δεν μας μένει χρόνος να παίξουμε με τις ιδέες του…
Τα Αρχαία λοιπόν θα μπορούσαν να είναι αυτό που δεν είναι σήμερα στο εκπαιδευτικό μας σύστημα.
Δηλαδή όσα οι αρχαίοι εκείνοι σκέφτηκαν πάνω στο ζήτημα της δημοκρατίας ή της οργάνωσης της πολιτείας ή της παιδείας. Πώς έγραψαν Ιστορία ή πώς αφηγήθηκαν ιστορίες της καθημερινής ζωής. Ποια αισθήματα εξέφρασαν μέσα από τη λυρική τους ποίηση. Ποια υπαρξιακά ζητήματα έθεσαν, τι απαντήσεις έδωσαν ή πώς φιλοσόφησαν πάνω στη ζωή και στο θάνατο.
Θα μπορούσαν να είναι η Αντιγόνη, ο Οιδίποδας, οι Πέρσες, οι Τρωάδες, η Μήδεια. Ο σχολιασμός και η κατανόηση των συμβολισμών. Η δραματοποίησή τους. Η προβολή αποσπασμάτων από τις εξαιρετικές παραστάσεις που έχουν ανεβάσει Έλληνες και ξένοι σκηνοθέτες η οποία θα έδινε μια ιδέα στους μαθητές μας γι΄αυτό που συμβαίνει κάθε καλοκαίρι στα αρχαία θέατρά μας.
Τα Αρχαία θα μπορούσαν να είναι οι στίχοι των λυρικών ποιητών που αμφισβητούν την κυρίαρχη ομηρική ιδεολογία και δίνουν το προβάδισμα στην προσωπική επιλογή του ατόμου έναντι των αξιών του συλλογικού σώματος.
Θα μπορούσαν να είναι οι σοφιστές και οι ρήτορες. Έμπνευση για αγώνες επιχειρηματολογίας στους οποίους οι μαθητές προσπαθούν να πείσουν με επίκληση στη λογική αλλά και στο συναίσθημα. Άσκηση που όταν την κάνουμε στην τάξη οι μαθητές ενθουσιάζονται. Και είναι χρήσιμη και για την Έκθεση.
Πολλά ακόμα θα μπορούσαν να είναι τα Αρχαία. Ας προσευχηθούμε στην Αγία Γραμματική να το επιτρέψει.
*καθηγήτρια σε Λύκειο της Αθήνας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου