Η πανούκλα του 21ου αιώνα

Του Μιχάλη Ψύλου
 Ο Μαύρος Θάνατος είχε τόσο δραματικές συνέπειες στη μείωση των εργατικών χεριών ώστε να σημειωθεί μια μόνιμη αύξηση των εισοδημάτων στην Ευρώπη κατά 30% στο διάστημα από το 1500 ώς το 1700. Σήμερα τη θέση του παίρνει η ανεργία

Ποιο είναι το θεμέλιο του σύγxρονου ευρωπαϊκού πολιτισμού; Η Αναγέννηση; Ο Διαφωτισμός; Η Βιομηχανική Επανάσταση; Οχι, απαντούν οι οικονομολόγοι Νίκο Βόιτλαντερ και Χανς Γιόακιμ Βοθ: Είναι η… πανούκλα, που σάρωσε τη Γηραιά Ηπειρο τον 14ο αιώνα με αποτέλεσμα να αφανιστεί ίσως και ο μισός πληθυσμός της Ευρώπης.

Σε άρθρο τους στην επιθεώρηση Review of Economic Studies οι δύο οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι όταν ο πληθυσμός μειώνεται λόγω πολέμων ή κάποιας μεγάλης επιδημίας, τα εισοδήματα αυξάνονται καθώς υπάρχει περισσότερη διαθέσιμη γη, ενώ τα εργατικά χέρια είναι λιγότερα. Ο Μαύρος Θάνατος είχε τόσο δραματικές συνέπειες στη μείωση των εργατικών χεριών ώστε να σημειωθεί μια μόνιμη αύξηση των εισοδημάτων στην Ευρώπη κατά 30% στο διάστημα από το 1500 ώς το 1700.

Οι δύο οικονομολόγοι σημειώνουν μάλιστα ότι η Κίνα, όσον αφορά τους μισθούς στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις, την αστικοποίηση, και την οικονομική απόδοση, ήταν λίγο-πολύ στα ίδια επίπεδα με την Ευρώπη όταν ξέσπασε η επιδημία της πανώλους στη Γηραιά Ηπειρο. «Αν ο ευρωπαϊκός πληθυσμός αυξανόταν ανεξέλεγκτα κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η Ευρώπη θα είχε το 1700 περίπου το ίδιο επίπεδο ανάπτυξης με την Κίνα. Αντ” αυτού, η Ευρώπη του 1700 ήταν πολύ πιο μπροστά, θέτοντας τις βάσεις για τη Βιομηχανική Επανάσταση δεκαετίες αργότερα».

Οπως σημειώνει το αμερικανικό περιοδικό Foreign Policy, «ευτυχώς ουδείς προς το παρόν δεν προχωρά τόσο μακριά, στην προσπάθεια αναζήτησης λύσης για τα οικονομικά προβλήματα της Ευρώπης». Είναι όμως έτσι τα πράγματα; Μήπως η εξόντωση ενός μεγάλου τμήματος του ευρωπαϊκού πληθυσμού είναι ενδόμυχα ο στόχος των ισχυρών ελίτ της Ευρώπης με την προωθούμενη πολιτική εξαθλίωσης μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού, μέσω της λιτότητας και της ανεργίας; Μήπως η μαζική ανεργία τείνει να εξελιχθεί στην πανώλη του 21ου αιώνα;

Η γεωγραφία της ανεργίας

Η παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008 έχει προκαλέσει μια πρωτοφανή κρίση στον τομέα της απασχόλησης. Η κρίση συμπεριλαμβάνει και τους τρεις από τους βασικούς πυλώνες του παγκόσμιου συστήματος – την Ευρώπη, την Κίνα και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο Ευρωπαίος επίτροπος για την απασχόληση Λάσζλο Αντορ χαρακτήρισε «τραγωδία» τα σημερινά ποσοστά της ανεργίας στην Ευρώπη. «Το επίπεδο αυτό είναι απόδειξη του πόσο βαθιά είναι η οικονομική κρίση σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες», λέει ο Ευρωπαίος επίτροπος. Στις χώρες της ευρωζώνης το 11,9% του πληθυσμού είναι άνεργο. Είναι πολύ σημαντική όμως η γεωγραφία της ανεργίας. Μόνο τέσσερις χώρες στην Ευρώπη έχουν ανεργία γύρω ή κάτω από το 6%: οι όμορες Γερμανία, Αυστρία, Ολλανδία και Λουξεμβούργο. Ακολουθούν με 7,4% η Δανία, 7,7% η Βρετανία, 10,6% η Γαλλία και η Πολωνία, 11,7% η Ιταλία, 13,3% η Λιθουανία, 14,7% η Ιρλανδία, 17,6% η Πορτογαλία, 26,2% η Ισπανία και «πρωταθλήτρια» η Ελλάδα με 27%.

Ο Αμερικανός οικονομολόγος Τζορτζ Φρίντμαν γράφει στην επιθεώρηση Stratfor: «Η Πορτογαλία, η Ισπανία και η Ελλάδα είναι σε βαθιά ύφεση. Τα ποσοστά της ανεργίας τους είναι περίπου εκείνα των Ηνωμένων Πολιτειών στο μέσον της Μεγάλης Υφεσης. Με κάθε άνεργο επηρεάζονται όμως άλλοι τρεις – παιδιά, σύζυγοι, γονείς. Αυτό σημαίνει ότι όταν η ανεργία φτάσει στο 25% επηρεάζεται σχεδόν όλη η κοινωνία…

 Συγκρίνοντας το ποσοστό ανεργίας του «γερμανικού συνασπισμού» με εκείνα της Νότιας Ευρώπης, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πώς είναι δυνατόν να είναι χώρες-μέλη της ίδιας ομάδας, όπως είναι η Ευρωπαϊκή Ενωση».

Η ευθύνη της Γερμανίας

Η Γερμανία είναι η τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου και η βασική «ατμομηχανή» της Ευρώπης. Οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών ξεπερνούν το 51% του γερμανικού ΑΕΠ. Πάνω από το μισό των εξαγωγών της Γερμανίας κατευθύνεται στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. «Η Γερμανία βλέπει την Ευρωπαϊκή Ενωση ως ζώνη ελεύθερου εμπορίου και ως ουσιαστικής σημασίας για την επιβίωση των γερμανικών επιχειρήσεων. Το ευρώ έχει εξελιχθεί σε ένα εργαλείο, το οποίο η Γερμανία με την επιρροή της χρησιμοποιεί για να προωθήσει τις εμπορικές της σχέσεις. Το εργαλείο αυτό όμως θέτει τις υπόλοιπες χώρες-μέλη της ευρωζώνης σε μειονεκτική θέση και πυροδοτεί έντονα αντιγερμανικά αισθήματα.

Οπως λέει ο Τζορτζ Φρίντμαν, «η κρίση της ανεργίας είναι πολιτική και μια πολιτική κρίση θα υπονομεύσει όλους τους θεσμούς, για τους οποίους η Ευρώπη εργάστηκε σκληρά για να δημιουργήσει. Η Ευρώπη σήμερα είναι αντιμέτωπη με έναν εφιάλτη: τη μαζική ανεργία, που μπορεί να προκαλέσει έκρηξη».

Το δύσκολο τεστ για την Ευρώπη δεν είναι σήμερα το δημόσιο χρέος. Το δύσκολο είναι αν θα μπορέσει να αποφύγει τις παλιές συνέπειες, που έχουν τη ρίζα τους στην ανεργία: ενίσχυση της άκρας Δεξιάς και δημιουργία προϋποθέσεων για κοινωνικές εκρήξεις. «Οταν η ανεργία γίνεται τόσο μεγάλη, τότε ολόκληρο το πολιτικό σύστημα μπορεί να αλλάξει. Το αποτέλεσμα των ιταλικών εκλογών ήταν η πρώτη, αλλά αναμενόμενη σεισμική δόνηση», τονίζει ο Φρίντμαν.

 http://www.efsyn.gr/?p=30137