Η άλλη όψη της Καταλανικής Ανεξαρτησίας

Η άλλη όψη της Καταλανικής Ανεξαρτησίας

Γιώργος Μαρτινίδης*

AP Photo / Emilio Morenatti

Ανεξάρτητα από το (ομολογουμένως πολύ βασικό) θέμα του δικαιώματος για ανεξαρτησία και του τραύματος που έχει υποστεί η Καταλονία από την καταπίεση της γλώσσας και της ταυτότητάς της υπό τη δικτατορία του Φράνκο, υπάρχει και μια άλλη, πολύ κρίσιμη όψη της πορείας της περιφέρειας προς την ανεξαρτησία, η οποία φαίνεται να έχει παραβλεφθεί μέσα στην συζήτηση στα ΜΜΕ.

Πρόκειται, ασφαλώς, για τα βαθύτερα οικονομικά κίνητρα που μπορεί να έχουν στο μυαλό τους όχι μόνο οι πολιτικοί αλλά και οι απλοί πολίτες της περιοχής, αφού σε αρκετές συνεντεύξεις πολιτών ακούει κανείς διάφορες εκδοχές του παράπονου ότι «στέλνουμε όλα τα χρήματά μας στην κυβέρνηση και μας δίνουν πίσω ψίχουλα».[1]

Ουσιαστικά ο ίδιος λόγος ξεκίνησε την διαδικασία διάσπασης της Γιουγκοσλαβίας (άσχετα αν στην συνέχεια αναζωπυρώθηκαν παλαιά εθνικά και θρησκευτικά μίση), αφού οι πλούσιες βόρειες δημοκρατίες, Σλοβενία και Κροατία, δεν ήθελαν να χρηματοδοτούνται οι φτωχότερες νότιες δημοκρατίες και περιφέρειες με τους φόρους τους.

Αντίστοιχα, η Καταλονία είναι η πιο πλούσια και αναπτυγμένη περιοχή της Ισπανίας, με το υψηλότερο ακαθάριστο περιφερειακό προϊόν στην χώρα, και πολλοί Καταλανοί δεν έχουν καμία όρεξη να πληρώνουν φόρους για την ανάπτυξη ή την ανακούφιση των φτωχότερων περιφερειών στην δυτική και νότια Ισπανία.

Βέβαια, είναι προφανές ότι η προοπτική της ανεξαρτησίας μιας μικρής περιοχής (η Καταλονία έχει λίγο μικρότερη έκταση από την Μακεδονία και επτάμισι εκατομμύρια πληθυσμό) συνήθως έχει και μία σειρά από σημαντικά μειονεκτήματα που την εξισορροπούν ως λύση. Ωστόσο, αυτό που εξουδετερώνει τα μειονεκτήματα και κάνει την Καταλανική ανεξαρτησία μία αποκλειστικά θετική προοπτική είναι η ύπαρξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ιδιαίτερα με την μορφή που έχει από την οικονομική κρίση του 2009 και έπειτα.

Η ΕΕ αυτή την στιγμή δυστυχώς απέχει πάρα πολύ από το να έχει την δομή ενός φεντεραλιστικού κράτους όπως η Ισπανία ή οι ΗΠΑ, όπου οι πλουσιότερες περιφέρειες μεταβιβάζουν πόρους στις φτωχότερες. Η μεταφορά πόρων εντός της Ευρώπης αυτή την στιγμή είναι ελάχιστη και αφορά κυρίως έργα υποδομής μεταφορών, τα οποία ωφελούν ούτως ή άλλως τα πλουσιότερα κράτη. Αντιθέτως, η κοινή αγορά, το κοινό νόμισμα και τα ανοιχτά σύνορα είναι σχεδιασμένα έτσι ώστε να εξυπηρετούν τις πιο αναπτυγμένες χώρες στο να πλουτίζουν κι άλλο προωθώντας τις υπηρεσίες και τα προϊόντα τους ελεύθερα, χωρίς καμία υποχρέωση να μοιραστούν τα κέρδη.

Επομένως, η ανεξαρτησία της Καταλονίας είναι τόσο ελκυστική κίνηση εξαιτίας της προοπτικής μετατροπής του νέου κράτους σε μια Ολλανδία της Μεσογείου, με την αποκόλλησή του από την προβληματική Ισπανία, ιδιαίτερα σε μια εποχή που το μέλλον για τις χώρες του ευρωπαϊκού νότου, ακόμα και για την Γαλλία, διαγράφεται ζοφερό. Χωρίς την ύπαρξη μιας Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσα στην οποία τα πλούσια κράτη διαπρέπουν εκμεταλλευόμενα τα φτωχότερα, είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν οι υπόλοιποι παράγοντες θα επαρκούσαν για να εξωθήσουν την Καταλονία να επιδιώξει την ανεξαρτησία της τόσο δυναμικά.

Το βέβαιο είναι ότι όλα αυτά φαντάζουν ως μια πολύ δίκαιη και ειρωνική τιμωρία για τον κ. Ραχόι, ο οποίος υποστηρίζοντας τόσο φανατικά τις πολιτικές λιτότητας που αντανακλούν την διάκριση ανάμεσα σε έναν πλούσιο ευρωπαϊκό βορρά και έναν φτωχό νότο ουσιαστικά ενθάρρυνε την πλουσιότερη επαρχία της χώρας του να επιχειρήσει να παρατήσει τον δεύτερο για να προσχωρήσει στον πρώτο.

1. π.χ. το συγκεκριμένο σχόλιο έκανε συνταξιούχος ταξιτζής σε ρεπόρτερ του Guardian στη 1/10

*Υποψήφιος διδάκτορας στο πεδίο της καινοτομίας και της περιφερειακής ανάπτυξης

http://www.efsyn.gr