Η ανομολόγητη βία του ιμπεριαλισμού
Χωρίς να περάσουν απαρατήρητα, δύο
συμβάντα των τελευταίων εβδομάδων δεν έτυχαν της προσοχής και ιδίως της
εμβάθυνσης που η σημασία τους απαιτεί. Το πρώτο αφορά το στρατιώτη
Μπράντλεϊ Μάνινγκ.
Επειτα από κράτηση τριών και πλέον ετών, εκ των οποίων ένα έτος
σε συνθήκες απόλυτης απομόνωσης και μεταχείρισης που κρίθηκε από τον
ειδικό εισηγητή του ΟΗΕ ως «απάνθρωπη και εξευτελιστική» και αντίθετη με
όλες τις διεθνείς συμβάσεις, καταδικάστηκε σε 136 χρόνια φυλάκισης για
«κατασκοπία». Το αδίκημά του; Σοκαρισμένος από όσα είδε ο ίδιος στο
Ιράκ, όπου υπηρετούσε στις γραμμές των αμερικανικών δυνάμεων κατοχής, ο
Μάνινγκ δημοσιοποιεί το 2010 μέσω του ιστότοπου WikiLeaks εκατοντάδες
χιλιάδες εμπιστευτικά κρατικά ντοκουμέντα σχετικά με τη δράση των ΗΠΑ
στο Αγφανιστάν και στο Ιράκ. Ενα μέρος τους αναδημοσιεύθηκε από τα
μεγαλύτερα και θεωρούμενα πιο έγκυρα έντυπα διεθνώς, ενώ το σύνολό τους
κυκλοφόρησε φυσικά ελεύθερα στο Διαδίκτυο.
Το δεύτερο συμβάν αφορά την οδύσσεια του Εντουαρντ Σνόουντεν,
στον οποίο η Ρωσία έδωσε τελικά πολιτικό άσυλο έπειτα από πολύμηνη
παραμονή στη ζώνη τράνζιτ του αεροδρομίου της Μόσχας. Ο Σνόουντεν
καταζητείται επίσης για «κατασκοπία» από τις αρχές των ΗΠΑ γιατί, όπως
και ο Μάνινγκ, έδωσε στη δημοσιότητα εκατοντάδες χιλιάδες εμπιστευτικά
ντοκουμέντα αμερικανικών υπηρεσιών ασφαλείας, και ειδικότερα της NSA. Τα
έγγραφα αυτά δεν αφορούν τους «βρόμικους πολέμους» των ΗΠΑ, αλλά μια
άλλη πτυχή της αυτοκρατορικής τους κυριαρχίας: ένα ολικό σύστημα
παγκόσμιας παρακολούθησης όλων των τηλεπικοινωνιών τόσο μεταξύ απλών
πολιτών όσο και μεταξύ κυβερνήσεων, συμπεριλαμβανομένων των ευρωπαϊκών. Ο
Σνόουντεν κατέθεσε αιτήσεις ασύλου στις αρχές 20 χωρών, μεταξύ άλλων
πολλών χωρών της Ε.Ε. και της Λατινικής Αμερικής, αλλά κατόπιν ανοιχτών
εκβιασμών των ΗΠΑ οι περισσότερες απορρίφθηκαν.
Τι συνδέει αυτές τις δύο περιπτώσεις; Κατ' αρχάς το κοινό
τεχνολογικό μέσο και η μέθοδος που ακολούθησαν οι δύο πρωταγωνιστές: η
μαζική διαρροή εμπιστευτικών εγγράφων στο Διαδίκτυο, που βραχυκυκλώνει
κάθε απόπειρα. Με αυτή την έννοια, ο Μάνινγκ και ο Σνόουντεν ανήκουν
στους ηρωικούς πρωτοπόρους της διαδικτυακής εποχής στην οποία ζούμε. Και
τούτο διότι «αναποδογυρίζουν» κατά έναν τρόπο τη χρήση αυτής της
τεχνολογίας και αναδεικνύουν την «άλλη» πλευρά της. Οτι μπορεί δηλαδή
από μέσο ολικής παρακολούθησης να γίνει μέσο διαφάνειας, που βγάζει στην
επιφάνεια με τον πιο αδιαμεσολάβητο τρόπο τις πιο σκοτεινές πλευρές της
εξουσίας, επί του προκειμένου του παγκόσμιου συστήματος κυριαρχίας που
έχουν οικοδομήσει οι ΗΠΑ.
Εξ ου και το δεύτερο κοινό στοιχείο αυτών των δύο
προσωπικότητων: πρόκειται για «μοναχικούς ήρωες», για ατομικές
συνειδήσεις που εξεγείρονται ενάντια στη βαναυσότητα των εξουσιαστικών
μηχανισμών τους οποίους αμφότεροι έζησαν εκ των ένδον. Κατ' εξοχήν όπλο
τους είναι το Διαδίκτυο, με την αμεσότητά του και τον φαινομενικά
τουλάχιστον αδιαμεσολάβητο χαρακτήρα του. Οσο για τη δράση τους, δεν την
τοποθετούν στα πλαίσιο του οποιουδήποτε οργανωμένου κινήματος ενώ, απ'
όσα ξέρουμε, η ιδεολογία τους φαίνεται να περιορίζεται στο δικαίωμα του
ατόμου να αντιστέκεται στην καταπιεστική εξουσία και να την καταγγέλλει.
Κάθε καλοπροαίρετος θα σκεφτόταν ότι όσοι πρεσβεύουν τις
φιλελεύθερες αξίες στις οποίες βασίζονται τα κράτη της «πεφωτισμένης
Δύσης» θα έβλεπε με συμπάθεια τέτοιους ήρωες. Ειδικά όταν, για
παράδειγμα, στο παρελθόν στεκόταν με ενθουσιασμό αλληλέγγυος με τους
«διαφωνούντες» του πάλαι ποτέ «υπαρκτού σοσιαλισμού», τους οποίους
θεωρούσε ήρωες του αγώνα ενάντια τον «κομμουνιστικό ολοκληρωτισμό».
Ξέρουμε όμως πολύ καλά ότι κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει. Καμιά δυτική χώρα
δεν διαμαρτυρήθηκε για την απάνθωπη μεταχείριση που υπέστη ο Μάνινγκ,
καμιά δεν προσέφερε άσυλο στον Σνόουντεν, ενώ ο «σοσιαλιστής» Ολάντ
απαγόρευσε τη διέλευση από το γαλλικό εναέριο χώρο του αεροπλάνου του
προέδρου της Βολιβίας Μοράλες, γιατί οι ΗΠΑ είχαν αφήσει να διαρρεύσει
(ψευδώς) ότι σ' αυτό επέβαινε ο κατηζητούμενος πρώην υπάλληλος της NSA.
Και εδώ βρίσκεται η πολιτική σημασία αυτών των υποθέσεων: οι
Μάνινγκ και Σνόουντεν δεν είναι αγαπητοί στη φιλελεύθερη δυτική
συνείδηση ακριβώς γιατί είναι οι διαφωνούντες στη σημερινή παγκόσμια
τάξη πραγμάτων. Γιατί φέρνουν στο φως με τον πλέον αδιαμφισβήτητο τρόπο
την απεριόριστη, ολοκληρωτικού χαρακτήρα βία στην οποία θεμελιώνεται
αυτή η τάξη, που περισσότερο από ποτέ πρέπει να αποκαλείται με τον όρο
που παραδοσιακά φωτίζει την πραγματική της φύση: ιμπεριαλισμός.
* Καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας στο King's College του Λονδίνου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου