Θρησκευτικά για όλους

Θρησκευτικά για όλους

Της Αγγελικής Ζιάκα*

Με αφορμή τον θόρυβο που δημιουργήθηκε και πάλι γύρω από το μάθημα των Θρησκευτικών είναι ίσως ωφέλιμο να ξαναθυμηθούμε κάποια από τα γεγονότα και να ξανασκεφτούμε το τι πραγματικά διακυβεύεται.

Για τους νέους φακέλους του προγράμματος των Θρησκευτικών συνεργάστηκαν διάφοροι άξιοι θεολόγοι της Τριτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης από όλη την Ελλάδα και υπό την επίβλεψη, κατόπιν ανοιχτής πρόσκλησης, του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής. Μεταξύ αυτών ήταν, ήδη από το 2011, πολλοί εξαίρετοι συνάδελφοι που άρχισαν από τότε ακόμη να δουλεύουν τα προγράμματα του Γυμνασίου. Αργότερα, γύρω στα τέλη του 2014, προστεθήκαμε κι άλλοι στον αγώνα για την ανανέωση του μαθήματος των Θρησκευτικών. Ένας αγώνας ωραίος, αλλά και αρκετά δύσκολος λόγω των διαφόρων υπόγειων συκοφαντιών και αντιστάσεων, αμείωτων ακόμη και έως σήμερα. Ένας αγώνας ο οποίος ποτέ δεν υποτίμησε την Εκκλησία και τις διάφορες ομολογίες και λοιπές θρησκευτικές κοινότητες της χώρας, με τις οποίες και διαλέχθηκε, αλλά ούτε και τους μαθητές και τον δημόσιο χαρακτήρα του μαθήματος των Θρησκευτικών και της αδήριτης ανάγκης ανανέωσής του, λόγω των ραγδαίων αλλαγών στην κοινωνία μας.

Τα σημαντικότερα σημεία αυτής της ανανέωσης στόχευαν σε:

* Ένα μάθημα το οποίο θα απευθύνεται σε όλους τους μαθητές χωρίς διακρίσεις χρώματος, καταγωγής, γλώσσας, θρησκευτικής παράδοσης ή κοινωνικής θέσης.

* Ένα μάθημα που θα καλλιεργεί ανοικτό πνεύμα, γνώση και σεβασμό στον καθένα χωρίς να διαχωρίζει τους μαθητές. Διότι ο διαχωρισμός στο σχολείο μπορεί να συμβάλει στην ενδυνάμωση του θρησκευτικού κοινοτισμού, και έτσι να δυσχεράνει τη συμβίωση στον κοινό δημόσιο χώρο ανθρώπων διαφορετικού θρησκεύματος. Αυτό είναι άλλωστε ένα τεράστιο πρόβλημα σε πολλές χώρες του κόσμου, τόσο της «Δύσης» όσο και της «Ανατολής», όπου το μάθημα των Θρησκευτικών είτε δεν υφίσταται στο δημόσιο σχολείο είτε κλείνεται στα στενά όρια των «ομολογιακών ταυτοτήτων», μετατρέποντας σε πεδίο θρησκευτικών μαχών πολλές σύγχρονες πρωτεύουσες αλλά και ολόκληρα κράτη, λόγω ή της αγνωσίας και αμηχανίας μπρος στο φαινόμενο της θρησκείας ή της πολιτικής εργαλειοποίησής της.

* Ένα μάθημα το οποίο δεν θα είναι στατικό. Θα αναδιαμορφώνεται, εμπλουτίζεται και αφουγκράζεται τις ποικίλες και ραγδαία εξελισσόμενες ανάγκες της κοινωνίας και των ανθρώπων της με συνεχείς επιμορφώσεις διδασκόντων.

* Ένα μάθημα που θα 'χει ως υλικό όχι ένα «κλειστό» βιβλίο, αλλά «ανοιχτούς» φακέλους, οι οποίοι θα βρίσκονται στα χέρια του κάθε διδάσκοντος προς «καλή» χρήση, αναλόγως με τις εκπαιδευτικές ανάγκες της τάξης και τις ικανότητές του.

* Ένα μάθημα το οποίο δεν θα είναι κατήχηση, διότι κάτι τέτοιο αντιβαίνει στις αρχές της εκπαίδευσης, στα δικαιώματα του παιδιού και στον σεβασμό της προσωπικότητας του κάθε μαθητή.

* Ένα μάθημα το οποίο, σεβόμενο τον πλούτο της ορθόδοξης παράδοσης και προβάλλοντας την πολύχρονη μαρτυρία της στον κόσμο, δεν θα προσκολλάται σε στενές κατανοήσεις του παρελθόντος και σε μια μονοδιάστατη ορθόδοξη ιδιοπροσωπία του παρόντος, αλλά θα την αξιοποιεί ως εφαλτήριο διαλόγου με τον υπόλοιπο κόσμο, την ιστορία, τη θρησκεία, τον πολιτισμό και την κοινωνία.

* Ένα μάθημα το οποίο θα συμβάλλει στην αλληλεπίδραση του σύγχρονου μαθητή με τον δάσκαλο και θα καλλιεργεί πνεύμα ευγένειας, αγάπης και κριτικής περιέργειας για την ανθρωπότητα και τις αξίες της.

Φαίνεται ότι το Νέο Πρόγραμμα Σπουδών το αποδέχονται με ενθουσιασμό αλλά και συμμετοχή τα παιδιά, διότι είναι διαδραστικό και ευχάριστο, με ελάχιστες κατευθυνόμενες εξαιρέσεις διαμαρτυριών και «επιστροφής φακέλων», εσκεμμένα προβαλλόμενες.

Φαίνεται επίσης πως σε μεγάλο βαθμό οι ταγοί του «κατηχητικού/ομολογιακού» μαθήματος των Θρησκευτικών διακρίνονται από δυσπεψία προς κάθε τι διαφορετικό, μια δυσπεψία που προδίδει τις άφιλες διαθέσεις τους και την παιδεία τους, συμπεριλαμβανομένης και της θρησκευτικής.

Φαίνεται, τέλος, πως η έριδα δεν γίνεται τόσο για την ουσία του μαθήματος αλλά για λόγους εξουσίας. Εξουσίας η οποία εκκινεί από πολύ συγκεκριμένους κύκλους που αλληλοτροφοδοτούνται εδώ και χρόνια, θέλουν να ελέγχουν τον κοινωνικό ιστό με ένα μονοδιάστατο αφήγημα, το οποίο όχι σπάνια το τρέφουν, για τη βιωσιμότητά του, με συκοφαντίες, στρεβλούς ζηλωτισμούς, διαπλεκόμενες σχέσεις και ακοινωνησία.

Εδώ είμαστε πάντως και θα συνεχίσουμε, με σεβασμό στην ορθόδοξη παράδοση αλλά και την ετερότητα. Όχι όμως με συνένοχη σιωπή στις συκοφαντίες, τις ύβρεις και στον υποβιβασμό της Εκκλησίας σε άντρο φονταμεταλιστών και εκφοβιστών, και με ομήρους τη χώρα, την παιδεία και τους πολίτες της.

Καλή Ανάσταση!

* Η Αγγελική Ζιάκα είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια Θρησκειολογίας στο ΑΠΘ

http://www.avgi.gr